Κάποτε ένας τούρκος ρώτησε το θείο μου που βρίσκεται το ηρωικό χωριό Τοχούζ. Ήταν γνωστό από τους αγώνες των παλικαριών του και πέρα από την περιοχή που Μαδέν. Το Τοχούζ βρίσκεται βορειοανατολικά του Εβτζή σε απόσταση 5 χιλιομέτρων και 20 χιλιομέτρων από το Μαδέν. Το χωρίον Τοχούζ (Εννέα) του Ακ Δάγ Μαδέν (Πρώτο Μέρος)

Για να φτάσουμε στις υπώρειες του υψηλού όρους Σάρουτζε το οποίο στόλιζε άλλοτε με τα περίφημα μοναστήρια του Αένες (Αγίου Ιωάννη) από την νοτιοδυτική πλευρά και Χωτόβολα (Φωτοβόλα) από την βορειοανατολική πλευρά, θα ακολουθήσουμε το ρου του ποταμού Χαρσιώτου, ο οποίος εκβάλλει στον Εύξεινο Πόντου μεταξύ Τριπόλεως και Χαλκάβαλας, έχοντας αφετηρία τις εκβολές του ποταμού. 

Εκκλησία
Συν τω χρόνω οι αρχικές οικογένειες αυξήθηκαν και ο αριθμός τους ανήλθε στις 20 περίπου. Ήταν ποτέ αυστηρά απαγορευμένη η οικοδομή ναών. Με την άδεια όμως του τοπικού αγά έκαναν για εκκλησία ένα ξύλινο μικρό παράπηγμα, στο οποίο εκκλησιαζόντουσαν. Τα Σουσούρμενα ή Σούρμενα του Πόντου του Αρχιμανδρίτου Βασιλείου Παπαδόπουλου (B Μέρος)

Οφείλουμε χάρες στον έγκριτο εν Αθήναις συμπατριώτη μας γνωστό μεγαλέμπορο κύριο Δημήτριο Γρηγοριάδη τέκνο των ευάνδρων Σουρμένων διότι κινούμενος από θερμό ενδιαφέρον για την ιστορία της ιδιαίτερης του πατρίδας, είχε την έμπνευση να αποταθεί στον πλέον κατάλληλο πρεσβύτη τον Πανοσιολογιώτατον Αρχιμανδρίτην Βασίλειο Παπαδόπουλο και να τον παρακαλέσει να γράψει ότι θα ήτο δυνατό για τα Σούρμενα. 

Στα 1909 βρέθηκα στην Περσία με ένα ρωσικό συνεργείο που ανέλαβε την μελέτη για την κατασκευή δημοσίων οδών. Ξεκινήσαμε από την Ταυρίδα με κατεύθυνση τη λίμνη Ούρμια κοντά στα τουρκικά σύνορα. Μια άγνωστη αποικία της Τραπεζούντας στη λίμνη Ούρμια του Ιράν