Κι όντας έμνε μικρόν παιδίν
κι ωρίαζα τ’ αρνόπα,
σα ψηλά ψηλά βόσ̆κιζα
σα χαμηλά ελάλνα,
ωρίαζα και τον γιαγκάζ
ατού σα γονοκώλια.
Γιαγκάζ, θα γυκαικίζω σε
φορτού τα καλαμάνια.
Εσύ κόρη που κρύφκεσαι
κι αφκά σα καλαμάνια,
έρται ώρα και κρύφκεσαι
αφκά σο παλληκάρι.
Λιάσ’ αιματούτ’ η κάρδια̤ σου
κ’ ελιάς κι εμέν’ τον ξένον.
Ξένε μ’ σα ξένα αρρωστούν,
κανένας πέντ’ ημέρες.
Σ’ εσέναν πέντ’ ημέρες
έν’ σ’ εμέναν πέντε χρόνια̤.

Λεξιλόγιο:
Ωρίαζα = φύλαγα. Ελάλνα = λαλούσα (οδηγούσα). Γιαγκάζ = άτακτος, οχληρός. Καλαμάνια = είδος βρώσιμου χόρτου. Λιάς = είθε – μακάρι. Ελιάς = ελεείς.

Πηγή : Γεώργιος Κανδηλάπτης, Ποντιακά φύλλα τεύχος 11ον (1937)

Γνωρίστε τα χωρία της επαρχίας Χαλδίας - Α ΜΕΡΟΣ

Γνωρίστε τα χωρία της επαρχίας Χαλδίας - Β ΜΕΡΟΣ

Γνωρίστε τα χωρία της επαρχίας Χαλδίας - Γ ΜΕΡΟΣ

Καλόγερον εκάθουτον απές σο Αεβδήμαν κι’ έρθεν σο ξημολόεμαν ένας ερίφς Κρωμέτες. -Αχ δέσποτα μ’, εμέν’ αξίζ’ να βάλ’νε με σο μνήμαν, πολλά είν’ τ’ αμαρτίας-ιμ’, πατούνε χ̆ίλ΄τς χωρέτες. -Και γιάτι ερούξες άπιστε εσύ σην αμαρτίαν κι’ ατόσα εποίκες άπρεπα ; Ογλήγορα για πέ με. -Ω δέσποτα μ’ ορκίσ̆κουμαι σην άγιαν κοινωνίαν τιδέν ‘κ̆’ εφτάγω μοναχός, ο διά̤βολον τουρτεύ’-με. -Ο διά̤βολον πολλά θα λέει, άμα εσύ μ’ ακούς-ατον. -Και ντο να φτάγω ο άχαρον; Ατώρα πα τουρτεύ’-με, έναν φλουρίν σον δέσποταν για δόσ’-ατοναν λέει με. -Ευλογημένε, δίκιον έεις. Κάποτε πα ν’ ακούσ’-ατον.

Ρουσοχώρι, Δημ.Καρατζάς.

Λεξιλόγιο :
Αεβδήμαν = Άγιο βήμα. Ερίφς (τουρκ) = άνδρας. Ξημολόεμαν = εξομολόγηση. Χίλ΄τα = χίλιους. Ερούξες = έπεσες. Τουρτεύω = παρακινώ – πειράζω. Ογλήγορα = γρήγορα.

Πηγή : Καρατζάς Δημ, Ποντιακά φύλλα, τεύχη 9ον & 10ον (1936)

Γνωρίστε την επαρχία της Κρώμνης του Πόντου μέσα απ΄ τους χορούς τα τραγούδια, τα ήθη κι έθιμα της

Οφείλω να επισημάνω ότι από της ελεύσεως των Ελλήνων του Πόντου και του Καυκάσου στην Μητροπολιτική Ελλάδα μετά την περιβόητη ανταλλαγή των πληθυσμών και μέχρι σήμερα, η παράδοση (κυρίως αναφέρομαι στη μουσικοχορευτική) η οποία εδραιώθηκε και επικράτησε ευρέως, ήταν εκείνη του ανατολικού (όπως καθιερώθηκε να λέγεται) Πόντου, ήτοι της ευρύτερης περιφέρειας της Τραπεζούντας συμπεριλαμβανομένων των επαρχιών της (Κρώμνης - Σαντάς - Ματσούκας - Αργυρούπολης - Χερροιάνων κτλ).

Παρακολουθείστε τι ορίζει ως παράδοση και τι ως παραδοσιακό ο Χρύσανθος Θεοδωρίδης

Σ’ έναν χωρίον εζούναν τρία συννυφάδα̤ με τ’ αντρούδες-ατουν και την πεθεράν-ατουν. Έναν ημέρα η πεθερά επήεν σην γειτονίαν. Τα τρία συννυφάδα̤ επέμναν μοναχά σο σπίτ’. Σίτα̤ εκάθουσαν κι ενούνιζαν ντο να εφτάγνε, είπεν όλων η τρανέσα :
- Ας εφτάμε έναν χαλβάν να τρώγωμε,
- Καλόν, είπαν κι οι άλλ’.
Μάνι - μάνι έψαν τη φωτίαν, εσέγκαν απάν’ το τηγάν’, έβαλαν τ’ αλεύρα̤ και το βούτερον και ψένε την χαλβάν.

Επήγεν το πρόβατον σον Θεόν και επαραπονέθεν :
- Εμέν’ ( είπεν ), Αρμενάντ λέγνε με φάτς.
- Κι αμ εμέν λέγνε με ασφάτς ( είπεν ο Θεόν ) και ‘κ̆ι’ παραπονίουμε. Εσύ ντο παραπονίεσαι ;