Έτον είνας πολλά οκνέας. Ώκνηνεν να τρώει πιλέ. Ελιγοθύμεσεν έναν ημέραν ας σην πείναν και έχ̆’ κι’ επεθάν’νεν. Έγκαν ατον κάτ’ να τρώει άμα ατός την τσ̆εγκέν ατ’ ώκνησεν να λαϊζ’ και μασά το φαγίν. Επουγαλεύταν οι χωρέτ’ ατ’ και είπαν : «αβούτος να ζή ‘κ̆΄ έν’, άμον ντο λιγοθυμά θα παίρωμε και πάμε θάφτωμ’ ατον».
Είνας γαρή, σίτε έλμεγεν το χτήνον ατ’ς, εξ̆ύεν το γάλαν.
- Ανάθεμά σε δά̤βολε ! είπεν κι΄ εχολιάστεν. Ο δά̤βολον έτρεξεν ΄ς ση μάνναν ατ’ και είπεν :
- Μάννα ! για τέρ’ α, εγώ εκεί ‘κ̆’ έμουν και πάλ’ κατηγορούνε ‘με !
- Γιάβρου μ’, εσύ αν ‘κ̆’ έσουν πα εκεί, τ’ ουραδόπο σ’ εκεί έτον ! είπεν η μάννα τ’.
Πηγή : Αρχείον Πόντου, Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, Παράρτημα 1, Αρχ. Άνθιμου Παπαδόπουλου «Ιστορική Γραμματική της Ποντιακής διαλέκτου, σελ 216».
Αγάπη σ’ κοφτερόν μαχ̆αίρ’ και σίδερον ξαμμένον, ναϊλλοί εκείνο την καρδά̤ν, όθεν έν’ καρφωμένον.
Αούτο ο κόσμος ψεύτικον καμμίαν κ̆ι τελείται, που τρώει και πίν’ και χ̆αίρεται καμμίαν ΄κ̆ι κομπούται.
Αροθυμία σ’ θα τρώει ‘με εγάπη σ’ θα τελό̤̤ν ‘με, έναν πουλλίν για στείλον ‘με τιδέν ας έρται λέει ΄με.
Ασπρήμερον κεράσ’ είσαι νασάν που αγαπά ‘σε, και άμον μάλαμαν σταυρόν πάει κι έρται προσκυνά ‘σε.
Παρακολουθείστε το σχετικό μας βίντεο
Ταπι͜ά̤τ’
(το) Ταπιά̤τιν, Ταπι͜ά̤τ’ , Ταπιγι͜ά̤τιν, Ταπιγιέτ, από το Αραβικό tabiat = διάθεση, έξις, φύσις, συνήθεια, χαρακτήρ’ (φυσική διάθεσις)
Εξεργάτ’κα, Έξεργος (έξ-έργον)=αργία, μή εργάσιμη ημέρα, το ανήκον εις μη εργάσιμη ημέρα (γιορτινή).
Έπεργος=εργάσιμη ημέρα.
“Τον έξεργον που ‘κ̌ι’ κρατεί , τον έπεργον θα χάν’”.
Δημώδες άσμα : «Απές ‘ς σο κεμεντζόπο μου πουλόπο μ’ να εχώρ΄νες, τ’ εξεργάτ’κα τα λώματα τον έπεργον να εφόρ’νες».
Δεβαίνω (Χαλδία), δά̤νω (Κοτύωρα), Αόριστος : εδέβα, εδήβα, Μετοχή : δα̤βούμενος. Απ’ το αρχαίο διαβαίνω. Ο τύπος δά̤νω κατ΄επίδραση του δά̤ζω , δι ου ο ιδιωματισμός δα̤βάζω.
Ερμηνείες :
1. Διέρχομαι, περνώ : Δα̤βαίν απεμπροστά μουν και καλημέρα ‘κ̆ι’ λέει μας. Εδέβα το ποτάμιν. Φράση : Δα̤βαίνω πλάν (απέρχομαι). Πάω δα̤βαίνω (απέρχομαι ανεπιστρεπτί. Σ’ εσέν’ δα̤βαίν’ το νάζι μ’ (σε σένα έχω θάρρος). Η παρά ‘κ̆ι’ δα̤βαίν’ (είναι κίβδηλο το χρήμα). Εδέβεν κα (παρασύρθηκε ή κατακρημνίσθηκε), λχ : εδέβεν κά το χωράφ. Εδέβεν κά το γεφύρ’, εδέβεν κά τ’ οσπίτ’ κτλ. Δα̤βαίνω ας σην τέχνη μ’ (αφήνω – παρατώ την τέχνη μου). Πολλά εδέβαν ‘ς σο κιφάλι μ’ (πολλά δεινά πέρασαν απ’ το κεφάλι μου = πολλά δεινά υπέστην ). Μετοχή : δα̤βούμενος = διερχόμενος, περνώντας. Δημώδες άσμα : « Ο βασιλά̤ς δα̤βούμενος στέκει και αναγνώθει».
Ο Εθνομάρτυρας Επίσκοπος Ζήλων-Αμασείας Ευθύμιος (Αγριτέλλης) γεννήθηκε στα Παράκοιλα της Λέσβου το 1876. Το βαφτιστικό του όνομα ήταν Ευστράτιος (Στρατής). Τα πρώτα γράμματα έμαθε στο σχολείο του χωριού του. Σε ηλικία εννιά χρονών πήγε κοντά στο νονό του, Άνθιμο Γεωργέλλη, ηγούμενο της Ιεράς Μονής Αγίου Ιγνατίου. Εκεί έμεινε σαν «καλογεροπαίδι». Αργότερα γράφτηκε στη Λειμωνιάδα Σχολή, η οποία λειτουργούσε στην περιοχή «άγιος Ισίδωρος» κοντά στο νεκροταφείο της Καλλονής μέσα σε ιδιόκτητο κτήμα του μοναστηριού σαν Σχολαρχείο. Παρακολούθησε τα μαθήματα έντεκα χρόνια και αποφοίτησε το 1892.