Αε–Χαράλαμπον κι ο Γουρζουλάς. Διήγησις Αργυρουπόλεως Πόντου
Σα παλαιά τα χρόνια̤ ερούξεν ση Κανί τα χωρία ο γουρζουλάς. Πολλούς εντώκεν και πολλοί επέθαναν ασόν γουρζουλάν. Το μιλέτ εχάσεν το νούν’αθες και ερούξεν σ’ Άϊς και σα παρακκλήσια̤. Σο Κάν Αεθοδωρέτ εκλειδώθαν απές σον Αεθόδωρον και παρεκάλ’ναν την χάριν-ατ να κουρταρεύει-ατς ασο κακόν. Σαν Αε-Θόδωρον απέσ’ έσαν πολλά παρεκκλήσια̤. Απάν’ σον γυναικαρίον έτον Αε-Χαράλαμπον. Εκιαπάν’ επήγαν οι Αποστολάντ με το σόϊν-ατουν. Έναν βράδον σα μεσάνυχτα όλ’ έσαν τοπλαεμέν’ εκιαπέσ’.
Read more ... Add new comment
Κόρασον εβοτάνιζεν αφκά σ’ εναυλοτόπιν, κι’ αποκουμπίγαν τα κουμπιά τσ’, κι εφάνθαν τα προσκάρδια̤ τσ’. Κι έρθεν ο Γιάννες να δια̤βαίν’ λιγοθυμά και ρούζει. Κι έρται η μάν’ ατ’ ερωτά ; Γιάννε μου, ντο πονεί ‘σε; -Μάνα, πονεί το κιφάλι μ’ ταράζει το καρδόπο μ’. Σάν τρομάζ’νε τα γόνατα μ’, φογούμαι εφαρμακώθα. -Υιέ μ’ λιάς έν’ τριφάρμακον άμον τη κόρτσ’ η αγάπη. -Μάνα, σ̆κίσον την κάρδια̤ μου και τέρ’ απέσ’ ντο έχει. Κι οφίδ’ αν έν’ σκοτώντσ’-ατο, κι αγάπ’ αν έν’ ας λάμπει, κι αν έν’ τη κόρτσ’ η καμονή, ας καίει και μανίζει.
Κι όντας έμνε μικρόν παιδίν
Καλόγερον εκάθουτον απές σο Αεβδήμαν κι’ έρθεν σο ξημολόεμαν ένας ερίφς Κρωμέτες. -Αχ δέσποτα μ’, εμέν’ αξίζ’ να βάλ’νε με σο μνήμαν, πολλά είν’ τ’ αμαρτίας-ιμ’, πατούνε χ̆ίλ΄τς χωρέτες. -Και γιάτι ερούξες άπιστε εσύ σην αμαρτίαν κι’ ατόσα εποίκες άπρεπα ; Ογλήγορα για πέ με. -Ω δέσποτα μ’ ορκίσ̆κουμαι σην άγιαν κοινωνίαν τιδέν ‘κ̆’ εφτάγω μοναχός, ο διά̤βολον τουρτεύ’-με. -Ο διά̤βολον πολλά θα λέει, άμα εσύ μ’ ακούς-ατον. -Και ντο να φτάγω ο άχαρον; Ατώρα πα τουρτεύ’-με, έναν φλουρίν σον δέσποταν για δόσ’-ατοναν λέει με. -Ευλογημένε, δίκιον έεις. Κάποτε πα ν’ ακούσ’-ατον.
Οφείλω να επισημάνω ότι από της ελεύσεως των Ελλήνων του Πόντου και του Καυκάσου στην Μητροπολιτική Ελλάδα μετά την περιβόητη ανταλλαγή των πληθυσμών και μέχρι σήμερα, η παράδοση (κυρίως αναφέρομαι στη μουσικοχορευτική) η οποία εδραιώθηκε και επικράτησε ευρέως, ήταν εκείνη του ανατολικού (όπως καθιερώθηκε να λέγεται) Πόντου, ήτοι της ευρύτερης περιφέρειας της Τραπεζούντας συμπεριλαμβανομένων των επαρχιών της (Κρώμνης - Σαντάς - Ματσούκας - Αργυρούπολης - Χερροιάνων κτλ).
Σ’ έναν χωρίον εζούναν τρία συννυφάδα̤ με τ’ αντρούδες-ατουν και την πεθεράν-ατουν. Έναν ημέρα η πεθερά επήεν σην γειτονίαν. Τα τρία συννυφάδα̤ επέμναν μοναχά σο σπίτ’. Σίτα̤ εκάθουσαν κι ενούνιζαν ντο να εφτάγνε, είπεν όλων η τρανέσα :