Άγιος Ιορδάνης ο Τραπεζούντιος
Καταγόταν από την Τραπεζούντα καί όταν παντρεύτηκε εγκαταστάθηκε στον Γαλατά της Κωνσταντινούπολης. Τότε ήταν 40 χρονών. Κάποτε λοιπόν, διασκέδαζε με κάποιους Όθωμανούς συμπατριώτες του, παίζοντας μαζί τους ένα παιγνίδι.
Σε κάποια στιγμή, ένας συμπαίκτης του, είπε κοροϊδευτικά στα ελληνικά: "Άγιε Νικόλα ψωριάρη, βοήθησε με να νικήσω". Ό Ιορδάνης τότε, απάντησε παρόμοια εις βάρος όμως του Μωάμεθ. Την επόμενη μέρα, ένας από την παρέα του τον κατηγόρησε σαν υβριστή της θρησκείας του Μωάμεθ. Οδηγήθηκε λοιπόν στον Βεζίρη καί πιέστηκε να δεχθεί τον μουσουλμανισμό για να αποφύγει την τιμωρία του θανάτου. Ό Ιορδάνης, όμως, παρέμεινε σταθερός στην αγάπη του προς τον "γλυκύτατο Ιησού" καί έτσι οδηγήθηκε από τον έπαρχο στο Κουτζούκ Καραμάνι, τον τόπο της εκτέλεσης.Ενώ ήταν έτοιμος ό δήμιος να αποκεφαλίσει τον μάρτυρα, έφθασε αγγελιοφόρος του Βεζίρη καί είπε μυστικά στον Ιορδάνη: "Ό Βεζίρης σε συμβουλεύει να λυπηθείς τη ζωή σου καί πες φανερά ότι τουρκεύεις καί έπειτα πήγαινε όπου θέλεις να ζήσεις χριστιανικά". Ό Ιορδάνης απάντησε: "Ευχαριστώ τον Βεζίρη, αλλά αυτό δεν θα το κάνω ποτέ". Έτσι ό δήμιος έκοψε το κεφάλι του ένδοξου αυτού μάρτυρα, στην Κων/πολη 2 Φεβρουαρίου 1650 (κατ' άλλους 1651). Τη νύκτα πήγαν οϊ συγγενείς καί οι φίλοι του στον έπαρχο, καί άφοϋ του έδωσαν αρκετά χρήματα, πήραν το ιερό λείψανο του καί το έθαψαν ευλαβικά στην τοποθεσία Μπέγιογλου. Το Μαρτύριο του Άγιου αύτοϋ συνέγραψαν ό Ί. Καρυοφύλλης, Μέγας Λογοθέτης της Μεγάλης Εκκλησίας καί ό Μελέτιος Συρίγου. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης αναφέρει χαρακτηριστικά στον Μέγα συναξαριστή : "Ο Άγιος Νεομάρτυς Ιορδάνης , ο Τραπεζούντιος, ο μαρτυρήσας εν Κωνσταντινουπόλει εν έτει αχν' ξίφει τελειούται". "Ιορδάνην δε μή ποταμόν εννόει, Χριστού δ' αθλητήν, εσχάτης εν τοις χρόνοις". Κατά το Νέο Μαρτυρολόγιον, ήτοι τα Μαρτύρια των Νεοφανών Μαρτύρων μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, κατά διαφόρους και τόπους μαρτυρησάντων (Αθήναι 1856), αναφέρονται τα κάτωθι για το μαρτύριο του Αγίου Ιορδάνη: Κατά το έτος αχν΄ έτος του 1650 εμαρτύρησεν ο Άγιος Ιορδάνης. Το μαρτύριον τούτο συνέγραψε Ιωάννης ο Καρυοφύλλης ο Μέγας Λογοθέτης της Μεγάλης Εκκλησίας αλλά και Μελέτιος ο Συρίγου, εν άλλοις δε γράφεται, ότι ο άγιος εμαρτύρησεν εν των άχνα΄ έτει. (Μετάφραση εκ του πρωτοτύπου: Βασίλειος Β. Πολατίδης)
Αυτός ο ευλογημένος (εννοεί τον Άγιο Ιορδάνη), ήταν από την Τραπεζούντα και κατείχε την τέχνη του καζαντζή (προέρχεται από την τουρκική λέξη kazançi = χαλκουργός, λεβητοποιός, κατασκευαστής καζανιών). Ήταν παντρεμένος στον Γαλατά της Κωνσταντινούπολης και ήταν σαράντα ετών. Μια ημέρα κατά την εορτή των Εισοδίων της Παναγίας, διασκέδαζε μαζί με μια παρέα συμπατριωτών και συναδέλφων τους καζαντζήδων αγαρηνών, παίζοντας ένα παιχνίδι στο εργαστήρι του στην περιοχή Σουλτάν Μπαγιαζήτη. Ένας από την παρέα, με διάθεση χλεύης είπε στα ελληνικά : «Άγιε Νικόλα ψωριάρη, βοήθησε με να νικήσω». Ο Ιορδάνης απάντησε με την ίδια διάθεση χλευάζοντας ομοίως τον προφήτη τους και τότε η παρέα χάλασε κι όλοι αναχώρησαν για τα κονάκια τους. Ένας από αυτούς γρήγορα-γρήγορα πήγε κι εξέδωσε ένα φετουφάν (τουρκικό διάταγμα) ότι, όποιος βρίσει τον προφήτη τους, πρέπει να θανατώνεται. Καθώς το έμαθε αυτό ο Ιορδάνης πήγε και κρύφτηκε στο σπίτι ενός μεγάλου τούρκου αγαρηνού (προύχοντα). Οι τούρκοι τότε έβγαλαν κι άλλο φετουφάν που έλεγε ότι, όποιος τούρκος κρύψει βλάσφημο χριστιανό που καταφέρεται κατά του προφήτη, τότε κι αυτός λογίζεται ως Ρωμαίος (Ρωμιός- Έλληνας). Με τα πολλά, με προσταγή του βεζύρη έπιασαν τον Ιορδάνη και τον παρουσίασαν μπροστά του μαρτυρώντας εναντίον του ότι έβρισε τον προφήτη τους. Ο βεζύρης πήρε το λόγο και είπε στον Ιορδάνη: « Άνθρωπε, κατά την μαρτυρία όλων αυτών, πρόκειται να σου κόψουμε το κεφάλι. Πρέπει να γίνεις τούρκος κι εγώ θα σε τιμήσω με μεγάλες τιμές (αυτό το είπε ο βεζύρης στον Ιορδάνη καθώς τον γνώριζε καλά από πρώτα). Ο βεζύρης πρόσταξε τον έπαρχο να τον πάει στο εργαστήριο του, καθώς αυτό ζήτησε ο Ιορδάνης ως χάρη, κι ύστερα να τον αποκεφαλίσουν. Πηγαίνοντας στο εργαστήριο του ο Ιορδάνης, ενημέρωσε τους συντρόφους-συναδέλφους του για τις εκκρεμότητες του εργαστηρίου, έλαβε κι έδωσε συγχώρεση σε όλους τους χριστιανούς. Παράγγειλε να δώσουν από τα πράγματα του στη Εκκλησία, στα Μοναστήρια αλλά και στα ορφανά για να συγχωρεθεί η ψυχή του. Μετά από όλα αυτά τον πήραν για να τον αποκεφαλίσουν σύμφωνα με τη διαταγή του βεζύρη. Στο δρόμο που πήγαιναν, ο Ιορδάνης έτρεχε χαρούμενος σαν το διψασμένο ελάφι που τρέχει στις πηγές του νερού για να ξεδιψάσει. Ευχαριστούσε τον Θεό που τον αξίωνε να μαρτυρήσει και έπαιρνε συγχώρεση από μικρούς και μεγάλους που συναντούσε στο δρόμο του μαρτυρίου. Ήταν θαύμα να τον βλέπει κανείς χωρίς φόβο, χωρίς δειλία, χωρίς να έχει αλλάξει η όψη του, αλλά περπατώντας χαρούμενο. Όταν έφτασαν στον τόπο που ονομάζεται Κουτζούκ καραμάνι εκεί τον γονάτισε ο τζελάτης (βασανιστής-δήμιος) για να τον αποκεφαλίσει και ιδού φτάνει εκείνη την ώρα ένας τζαούσης (τζαούσης ή τσαούσης : υπαξιωματικός του οθωμανικού στρατού) του βεζύρη και είπε μυστικά στον Ιορδάνη, ταύτα σου μηνύει ο βεζύρης : «Λυπήσου τη ζωή σου και πες μόνο ένα λόγο φανερά ότι τουρκεύεις και μετά πήγαινε όπου θέλεις και ζήσε χριστιανικά». Ο δε μάρτυς Ιορδάνης αποκρίθηκε: «Ευχαριστώ τον βεζύρη, αλλά αυτό δεν θέλω να το κάνω ποτέ». Έγειρε το κεφάλι του στη συνέχεια ο μακάριος Ιορδάνης κι ο τζελάτης του επέτεμε την αγία του κεφαλή. Τη νύχτα οι συγγενείς και φίλοι του, χρημάτισαν-δωροδόκησαν τον έπαρχο για να πάρουν το λείψανο του Ιορδάνη και να το ενταφιάσουν με ευλάβεια και τιμή στον τόπο που ονομαζόταν Μπέγιογλου, εις δόξαν πατρός, Υιού και Αγίου Πνεύματος. Αμήν
Απολυτίκιον Ήχος Γ’ (Ευφραινέσθω τα ουράνια)
Ευφρανθώμεν, ω φιλέορτοι, εύοσμον άνθος γάρ εξήνθησεν,
ο τας ψυχάς ημών πάντων ευφροσύνης και χαράς,
ειρήνης τε επλήρωσε και ελπίδι κατεκόσμησεν.
Επόθησεν τον Χριστόν και ήνεγκεν Αυτώ
φλεγομένην πίστει καρδίαν καθαράν
Ιορδάνης ο πρέσβυς ημών προς Κύριον.
Μεγαλυνάριον
Χριστόν ωμολόγησας ευθαρσώς, μαρτυρίου τρίβον,
συ εβάδισας καρτερώς και ισχυρός προστάτης,
εγένου τοις αιτούσι, σην σκέπην Ιορδάνη, και σην βοήθειαν.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να σημειώσω μια προσωπική παρατήρηση που αφορά στις αγιογραφίες και τις εικόνες που εικονίζουν τους αγίους του Πόντου όπως είναι οι Άγιοι Παρασκευάς, Συμεών, Ιορδάνης, Ελένη κ.τ.λ. Η παρατήρηση μου αφορά στα ενδύματα των αγίων. Κατά την ταπεινή προσωπική μου άποψη, οι άγιοι αυτοί νεομάρτυρες δεν θα έπρεπε να εικονίζονται με ενδύματα του 19ου ή του 20ου αιώνα καθώς είχαν ζήσει και μαρτυρήσει πολλούς αιώνες πρίν και μάλιστα κάποιοι εξ΄αυτών εκτός των γεωγραφικών ορίων του ιστορικού Πόντου. Κατανοώ την ευλάβεια των αγιογράφων καθώς και την προσπάθεια τους να αποτυπώσουν την καταγωγή των αγίων νεομαρτύρων (ως καταγομένων απο τον Πόντο) αλλά ιστορικά θεωρώ άτοπη και λανθασμένη την απεικόνιση των αγίων με ενδύματα που υιοθετήθηκαν στον Πόντο πολλούς αιώνες μετά.
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
