Άγιος Φωκάς ο κηπουρός απ' τη Σινώπη του Πόντου
Ο Άγιος Φωκάς ο κηπουρός είχε καταγωγή από τη Σινώπη του Πόντου και εορτάζει στις 22 Σεπτεμβρίου. Από νέος εξοικονομούσε τα απαραίτητα από τον κήπο του, που φρόντιζε και καλλιεργούσε.
Το σπίτι του ήταν κοντά στην πύλη του κάστρου που επικοινωνούσε με το λιμάνι, γι' αυτό ποτέ δεν του έλειπαν οι φιλοξενούμενοι, άλλοτε ξένοι ταξιδιώτες, άλλοτε φτωχοί. Ο βίος και το μαρτύριο του Αγίου Φωκά του κηπουρού. Εκείνη την εποχή είχαν κηρύξει, οι ειδωλολάτρες διωγμό κατά των Χριστιανών, και τους σκότωναν χωρίς εξέταση και δίκη. Μαθεύτηκε, λοιπόν ότι και ο Φωκάς ο κηπουρός ήταν Χριστιανός. Αμέσως οι άρχοντες έστειλαν στρατιώτες για να τον συλλάβουν. Ο Φωκάς δεν τους γνώρισε, τους δέχτηκε και τους περιποιήθηκε σαν ξένους. Αφού πέρασαν μερικές ημέρες τους ρώτησε τι σκοπό είχε το ταξίδι τους σ' αυτόν τον τόπο. Εκείνοι υποχρεωμένοι από την φιλοξενία, του φανέρωσαν το μυστικό, ότι δηλαδή ζητούν τον Φωκά τον Χριστιανό για να τον αποκεφαλίσουν. Του είπαν μάλιστα ότι θα του χρωστούσαν μεγάλη χάρη αν τους τον φανέρωνε. Μετά απο αυτό, ο Φωκάς σκέφτηκε " Έφθασε η ποθητή ώρα να δείξω με έργα ότι είμαι Χριστιανός και δούλος του Κυρίου". Χωρίς δε καθόλου να χάση το θάρρος του, είπε στους στρατιώτες : Εγώ, φίλοι μου, θα σας βοηθήσω σ' αυτή την υπόθεση, θα σας βρω τον Φωκά, τον ξέρω πολύ καλά και είναι εύκολο να τον έχετε στα χέρια σας. Λέγοντας αυτά τους άφησε στο σπίτι του και βγήκε ώστε να σκάψει και να ετοιμάσει τον τάφο του. Το άλλο πρωί λέγει στους δημίους του : Μάθετε, φίλοι, ότι τον βρήκα τον Φωκά. Είναι, λοιπόν έτοιμο το κυνήγι στην παγίδα σας. Που βρίσκεται, αγαπημένε μας φίλε; Τον ρώτησαν εκείνοι χαρούμενοι. Δεν είναι μακριά, απάντησε ο Φωκάς. Μιλάει μαζί σας. Εγώ είμαι ο Φωκάς. Κάνετε, λοιπόν, το έργο σας για το οποίο τόσο οδοιπορήσατε και κουραστήκατε. Οι στρατιώτες, έμειναν κατάπληκτοι και ντροπιάστηκαν, γιατί με τόση αγάπη είχαν φιλοξενηθεί από τον Φωκά. Ο Άγιος κατάλαβε την δυσκολία τους και τους έλεγε : Μη διστάζετε, φίλοι μου, να κάνετε το έργο σας. Δεν είσθε εσείς αίτιοι του φόνου, αλλά εκείνοι που σας έστειλαν. Με τέτοια λόγια έπεισε τους στρατιώτες να τον αποκεφαλίσουν. Έτσι, η ψυχή του έφυγε στον ουρανό κοντά στον πολυπόθητο Δεσπότη. Η Σινώπη του Πόντου. 
Ο Άγιος Φωκάς έκανε πολλά θαύματα και μετά τον θάνατό του. Ο λαός τον σχετίζει με τη θάλασσα και τα θαλασσινά ταξίδια. Όταν κάποτε ο Αλέξιος Γ΄ ο Κομνηνός ταξίδευε από την Κωνσταντινούπολη για την Τραπεζούντα κοντά στο λιμάνι των Πλατάνων το καράβι του κινδύνευσε να βουλιάξει. Τότε ο αυτοκράτορας επικαλέστηκε την βοήθεια του αγίου Φωκά του κηπουρού και ο άγιος έκανε το θαύμα του. Στο ακρωτήριο των Πλατάνων ο Αλέξιος Γ΄ ο Κομνηνός ανέγειρε ωραιότατο ναό προς τιμή του αγίου Φωκά του κηπουρού. Το παράδειγμα αυτό εκ των υστέρων ακολούθησε και ο λαός και έτσι εξηγείτε ότι σε πολλά τρικυμιώδη σημεία των λιμανιών του Εύξεινου Πόντου υπάρχουν πολλοί ναοί αφιερωμένοι στον ίδιο άγιο. Στη Μούζενα της Χαλδίας υπάρχει χωριό στο όνομα του αγίου Φωκά. Όταν εκινδύνευσε η πατρίδα του η Σινώπη από πείνα, χάρις στην προστασία του Αγίου βρέθηκε σιτάρι κι έτσι γλίτωσαν απ' τον λιμό. Φανερώθηκε αρκετές φορές και σε ναύτες που κινδύνευαν να καταποντισθούν στο πέλαγος και τους έσωσε από πνιγμό. Άλλοτε πάλι φάνηκε νύχτα και ξύπνησε τον πηδαλιούχο λέγοντας του να είναι έτοιμος, γιατί θα ξεσπάση τρικυμία. Άλλες φορές τον έβλεπαν οι ναύτες σε μεγάλες θαλασσοταραχές να βοηθά πότε στα σχοινιά, πότε στα πανιά ή άλλοτε να προστατεύει το πλοίο, για να μην πέσει σε ξέρα ή σε βράχους. Έτσι γεννήθηκε στους ναύτες η συνήθεια να έχουν τον Άγιο Φωκά ομοτράπεζο, όταν, λοιπόν καθόντουσαν στο τραπέζι αγόραζε ένας από τους ναύτες το μερίδιο του Αγίου, την άλλη ημέρα το αγόραζε άλλος και στις συγκέντρωναν χρήματα, τα οποία, όταν έφθανε το πλοίο στον προορισμό του, τα εμοίραζαν στους φτωχούς. Αλλά και οι θεραπείες που έκανε ο Άγιος είναι πολλές. Σ' άλλους παρουσιάζονταν στον ύπνο, σ' άλλους ενεργούσε αόρατα. Έτσι ο ασήμαντος και ταπεινός κηπουρός Φωκάς αξιώθηκε λόγω της αρετής του να θαυματουργή και να τιμάται από τους Χριστιανούς. Χριστιανισμός στον Πόντο / Θρησκευτικές Παραδόσεις
Συναξάριον του Αγίου Μάρτυρος Φωκά του Κηπουρού του εκ της Σινώπης του Πόντου. Μεταφορά από τον Μέγα Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου. Τη αυτή ημέρα, μνήμη του Αγίου Μάρτυρος ΦΩΚΑ του κηπουρού, ξίφει τελειωθέντος.
«Ήδει χάριν σοι σου χάριν θνήσκων Λόγε
Φωκάς ο μάρτυς τω δια ξίφους τέλει»
Και ούτος ο Άγιος ήτον από την πόλιν Σινώπην. Η τέχνη του αυτού ήτον η εργασία της γής, έχων δηλαδή κηπείον ήγουν κήπον πολλά μικρόν. Κατεγίνετο εις αυτόν και ό,τι κέρδος ελάμβανε από αυτόν το είχε κοινόν με τους πτωχούς, ήγουν και αυτός και οι προς αυτόν ερχόμενοι πτωχοί, εκυβερνώντο από τον κήπον του. Ου μόνον δε αυτόν τον αισθητόν κήπον εκαλλιέργει ο αοίδιμος, αλλά και τον νοητόν της ψυχής. Δια τούτο και δεν εδυνήθη να κρυφθή από τους ανθρώπους, ότι ήτον γνήσιος δούλος του Χριστού. Όθεν μηνύεται ως τοιούτος εις τον άρχοντα της Σινώπης όστις ήτον Έλλην. Ο οποίος παρευθύς έστειλε στρατιώτας δια να τον φονεύσουν. Εκείνοι δε απελθόντες έμειναν εις τον οίκον του παρ’ αυτών ζητουμένου Φωκά, χωρίς να ηξεύρουν, ο δε άγιος δεξιωσάμενος αυτούς και αναπαύσας κατά την δύναμιν του, τους ηρώτα, ποίοι είναι και δια ποίαν αιτίαν ήλθον εις την Σινώπη. Οι δε στρατιώται εφανέρωσαν εις αυτόν την υπόθεσιν, ότι ζητούν τον Φωκάν δια να τον αποκεφαλίσουν. Τούτον ως ήκουσεν ο του Κυρίου θεράπων, ευθύς ητοίμασε τον τάφον του και ούτως εφανάρωσεν εις τους στρατιώτας ότι αυτός είναι εκείνος τον οποίον ζητούν. Οι δε στρατιώται τούτο ακούσαντες έξαφνα, επληγώθησαν την καρδίαν από την λύπην των, ενθυμούμενοι την λαμπράν φιλοξενίαν και δεξίωσιν, ήν έδειξεν εις αυτούς ο άγιος. Όθεν δεν ήθελον κατ’ ουδένα τρόπον να θανατώσουν αυτόν κατά την προσταγήν την οποίαν είχον. Έλεγον δε εις τον Μάρτυρα, ότι έχουσιν εύλογον απολογίαν δια να είπωσιν εις τον άρχοντα, ότι εκοπίασαν μεν πολλά και ηρεύνησαν αλλά δεν εσυνήθηκαν να εύρωσι τον ζητούμενον. Επειδή δε ο άγιος παρεκάλεσεν αυτούς για να τον θανατώσουν, τούτου χάριν έκοψαν την αγίαν του κεφαλήν και ούτως επροσφέρθη κεχαρισμένη θυσία εις τον Θεόν, και ευάρεστος.
Η εκκλησία μας, τιμά τη μνήμη του Αγίου στις 22 Σεπτεμβρίου εκάστου έτους, μαζί με τη μνήμη του Αγίου Ιερομάρτυρος Φωκά του Σινωπέως του Θαυματουργού. Άγιος Ιερομάρτυς Φωκάς ο θαυματουργός απο την Σινώπη του Πόντου.
Πηγές:
• Μέγας Συναξαριστής – Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου
• Έκδοσις Ορθοδόξου Ιδρύματος Ο Απόστολος Βαρνάβας
• Αγιολόγιον της Ορθοδοξίας Χρ, Δ. Τσολακίδη
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
