Μέρος Πρώτο

Ο Άγιος Ιωάννης πολύ μικρό χωριό αποτελούμενο από 5 οικήματα στη Μούζενα, με ναό απ’ τη Βυζαντινή εποχή. Διατηρείται ευλαβικά απ’ τους τούρκους λόγω της θαυματουργικής του δύναμης. Κείται μεταξύ των χωρίων Χάραβας και Μασούρας σε κατωφερές έδαφος.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Νιβαίνης. Κείται κοντά τον ποταμό της Νιβαίνης. Είχε 50 ομογενείς (ελληνικές) οικογένειες και ναό προς τιμήν του Αγίου ενδόξου προφήτου Προδρόμου οπότε κατά την 29η Αυγούστου γινόταν μεγάλη πανήγυρις στην οποία συνέρρεε πλήθος κόσμου απ’ όλη την Χαλδία. Οι κάτοικοι ασχολούνταν με την γεωργία και οι άνδρες στη Ρωσία μετέρχονταν το επάγγελμα του κτίστη (όπως στην περισσότερες περιοχές στον Πόντο, έτσι κι εδώ οι άρρενες Έλληνες ξενιτεύονταν ως οικονομικοί μετανάστες). Με τον ερχομό τους στην Ελλάδα εγκαταστάθηκαν στον Καλλιθέα Αλεξανδρουπόλεως και στην Νέα Αργυρούπολη (Στρέζοβον) του νομού Κιλκίς.

Προλήψεις, Δοξασίες, Έθιμα Τραπεζούντος

Την 1η Σεπτεμβρίου άρχιζε το εκκλησιαστικό έτος (αρχή της Ινδίκτου). Οι γυναίκες απ’ την προηγούμενη νύχτα είχαν μεγάλα καρδιοχτύπια μην τύχει κι έρθει κανείς στο σπίτι τους πρωϊ – πρωϊ πρίν την έλευση του ιερέα. Ήταν αυστηρό έθιμο και πολύ καλά ριζωμένο στην μακροχρόνια πρόληψη, να μην μπεί κανείς στο σπίτι πριν ο ιερέας τελέσει τον αγιασμό. Έτσι, ειδοποιούσαν τον ιερέα να έρθει νωρίς το πρωϊ πολλές φορές ακόμα και πριν φέξει. Άλλοι για παν ενδεχόμενο, πολύ πρωϊ έμπαζαν στο σπίτι τους ένα μικρό αθώο παιδάκι (αγοράκι ή κοριτσάκι της γειτονιάς) και το γυρνούσαν μέσα σε όλα τα δωμάτια του σπιτιού, κι έπειτα το έβγαζαν απ΄ το σπίτι. Με αυτό τον τρόπο ησύχαζαν από κάθε απρόοπτη επίσκεψη πριν την έλευση του ιερέα. Σε άλλες περιφέρειες, όπως λ.χ. στην Χαλδία, συνήθιζαν να κρεμούν ένα κλαδί από τσουρανέα (αγκαθωτό θάμνο) στην εξώπορτα, όπως έκαναν και την Πρωτομαγιά.
Στην Τρίπολη πάλι κάποιος οικείος του σπιτιού πήγαινε από βραδύς σε ένα άλλο γειτονικό φιλικό ή συγγενικό σπίτι μαζί με μία ιερή εικόνα και νωρίς το πρωϊ μαζί με την εικόνα ξαναγύριζε στο σπίτι κι’ ελευθέρωνε την είσοδο του σπιτιού.
Η λαϊκή αυτή συνήθεια τηρείται ως τις ημέρες μας σε πολλές επαρχίες της Ελλάδας όπου εγκαταστάθηκαν οι Έλληνες του Πόντου μετά την καταστροφή της Ανατολής και την γενοκτονία των Χριστιανών.

Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μας βίντεο στο ημερολόγιο και τους Αγίου του Πόντου

Οι δράκοντες στον Πόντο

Μύθοι και πραγματικότητα -  Π.Η. Μελανοφρύδη

Η μεσαιωνική ιστορία είναι γεμάτη από δράκοντες των οποίων κλασικό παράδειγμα αποτελεί η εικόνα του Αγίου Γεωργίου που σκοτώνει με το δόρυ του ένα τεράστιο δράκοντα.
Ούτε απ’ τον Πόντο έλειψαν οι σχετικές ιστορίες με δράκοντες.
Η σχετική μυθολογία σε συνδυασμό με την πραγματικότητα παρείχαν πρόσφορο και γόνιμο έδαφος στη λαϊκή φαντασία.
Στον Πόντο, πράγματι υπήρχαν δράκοντες, δηλαδή πολύ μεγάλα φίδια, τα οποία λόγω της αγριότητας τους, γίνονταν ο φόβος και ο τρόμος αλλά και η μάστιγα των κατοίκων των γύρω περιοχών, δικαιολογώντας πλήρως τη “μυθική” τους δημοτικότητα.
Το ότι παλιότερα (προ 100 ετών περίπου) στη Μικρά Ασία ζούσαν υπερμεγέθη φίδια δεν αμφισβητείται καθόσον και μέχρι σήμερα στην Κύπρο υπάρχουν φίδια πύθωνες.

Παρακολουθείστε το σχετικό μας βίντεο με διηγήσεις για δράκοντες στον Πόντο

ΤΑ ΜΩΜΟΕΡΙΑ
Υπό Δημ. Κ. Παπαδόπουλου (Σταυριώτου)

Από τα έθιμα των μεγάλων εορτών

Η πολύ κοινή ανά τον Πόντο σατυρική κωμωδία των Μωμοέρων η οποία εκτελείτε με διαφοροποιήσεις κατά τόπους, εμφανίζεται σε παραλλαγές ως προς τα πρόσωπα και τον τρόπον παραστάσεως. Ο άρχων διδάσκαλος κ Δ. Οικονομίδης γράφων γενικώς για το έθιμο αυτό, στο Ημερολόγιο της Μεγάλης Ελλάδος το έτος 1937, θεωρεί ότι, το έθιμο αυτό αποτελεί λείψανο αρχαίου εθίμου ή μιας αγροτικής εορτής που συμβολίζει τη νάρκη της φύσεως κατά τον χειμώνα και την αναβίωση της κατά την άνοιξη. Συγχρόνως έχει σκωπτικό – σατυρικό χαρακτήρα, καθόσον μέσω της αναπαραστάσεως σατιρίζονται πρόσωπα και ήθη της κοινωνίας. Παραλληλίζεται ως υποτυπώδης δραματική παράσταση παραπλήσια του “Σκυρίου εθίμου” ή των “Καλογέρων της Βιζύης”, με σκοπό την αποτροπή των δεισιδαιμονιών και της κακοτυχίας με ταυτόχρονη επίτευξη της καλοτυχίας. Σε αυτό το τελευταίο συμφωνεί με την άποψη του κ. Δ. Παπαγεωργίου ο οποίος είχε γράψει “ειδικώς” περί του “Σκυρίου εθίμου”.
Περαιτέρω περιγράφει τον τρόπο της εκτέλεσης του εθίμου, κατά την οποία τα συμμετέχοντα μέλη προξενούσαν την θυμηδία (σκωπτική και ειρωνική διάθεση ) στους παριστάμενους αλλά και ακράτητο γέλιο με τις κάθε είδους κωμικές παραστάσεις, με τις φράσεις ή τους κωμικούς και αστείους διαλόγους, με τις μιμήσεις και τις αλλόκοτες κινήσεις του σώματος, με τη συνοδεία της αθάνατης λύρας ή άλλου μουσικού οργάνου.

Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μας βίντεο για τα Μωμοέρια στον Πόντο

Ήταν Μάϊος μήνας. Σε μία απ’ τις μαγευτικές του μέρες, ένιωσε η παιδική μου καρδιά, μια ανέκφραστη χαρά για να την θυμάμαι τόσο καλά και να την διατυπώνω έτσι άτεχνα στο χαρτί. Έπειτα από μια διαρκή μονοτονία που πέρασα στη γλυκιά πατρίδα μου την Τραπεζούντα. Εκτός απ’ τη θάλασσα που την λάτρευα και το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας που φοιτούσα, δεν εγνώριζα τίποτε άλλο, παρά μόνον τον Πόζ –τεπέ (Φαιόν λόφον), όπου το μοναστήρι της Παναγίας Θεοσκεπάστου, τη Δαφνούντα όπου το λιμάνι της πατρίδος μου και τα Εξώτειχα όπου τα κάστρα των Κομνηνών αυτοκρατόρων. Ο υπόλοιπος Πόντος, μου ήταν σκοτάδι- άγνωστος.
Γι’ αυτό μου άφησε τις καλύτερες αναμνήσεις στον παιδικό μου βίο ένα ταξίδι που έκανα στο εσωτερικό του Πόντου. Η οικογένεια μας, έμενε από καιρό στην Τραπεζούντα. Ο πατέρα μου όμως εργαζόταν με τον αδερφό του στο Τζεβιζλούκ. Στην Τραπεζούντα μέναμε στο σπίτι του παππού μου κοντά στην ακρογιαλιά.
Πόσα όνειρα σβήσανε ! Πόσες παιδικές τρέλες κύλισαν γοργά-γοργά σαν άνεμος ! Τα μάτια μου γεμίζουν δάκρυα σαν συλλογίζομαι τα ευτυχισμένα εκείνα χρόνια. Δεν είναι πολύς καιρός που παντρεύτηκε η αδερφή μου και πήγε για παραθέρισμα στη Λιβερά. Μου γεννήθηκε τότε η επιθυμία να γνωρίσω τη μαγευτική αυτή κωμόπολη όπου ήταν η αδερφή μου και η θεία μου και το Τζεβιζλούκ όπου ο ήταν ο θείος μου με τη γιαγιά μου.
Ο θείος μου δεν άργησε να φανεί απ΄το Τζεβιζλούκ στην Τραπεζούντα. Τον παρακάλεσα να με πάρει μαζί του. Δέχτηκε πρόθυμα. Από το βράδυ, η μητέρα μου ετοίμασε τα χρειώδη για το ταξίδι και το πρωι κατά τις 4 η ώρα ξεκινήσαμε για το χάνι όπου ο θείος μου άφησε κάτι εμπορεύματα που αγόρασε. Το χάνι ήταν στο Μετόχι, όπως ελέγετο, ένα είδος μοναστηριού με πολλά κελιά και διαμερίσματα, με στάβλους και με μια μεγάλη αυλή.

Παρακολουθείστε το σχετικό μας βίντεο για την Λειβερά - Λιβερά της Ματσούκας