Ο Ξενοφώντας πρώτος έγραψε για την Κερασούντα εκθειάζοντας την φιλοξενία των Κερασουντίων προς τους Μύριους. Η Κερασούς, πόλις Ελληνικοτάτη του Πόντου, ιδρυθείσα τον Ζ’ αιώνα π.Χ. από τους Σινωπείς, υπήρξεν ανεξάρτητος πόλις όπως και άλλες πόλεις του Πόντου, μέχρι της ιδρύσεως του βασιλείου του Πόντου υπό των Μιθριδατών. Ο βασιλεύς Φαρνάκης μετωνόμασε την πόλη σε Φαρνακία και εγκατέστησε στον τόπο αυτό κι άλλους κατοίκους από τα γειτονικά μέρη. Το όνομα Φαρνακία διατηρήθηκε μέχρι της καταλύσεως του βασιλείου του Πόντου υπό των Ρωμαίων. Υπο την ρωμαϊκή κυριαρχία η πόλις διετήρησε την αυτονομίαν της καθώς και το αρχαίον όνομα Κερασούς. Τούτο κατά μία τινά εκδοχή παράγεται εκ του : Κέρας-ούς (ως κέρατο) λόγω του σχήματός της, κατά άλλην δε εκδοχή, εκ του δέντρου κέρασος (κερασιά).

Η έρευνα του Όφεως, είτε γεωγραφική είτε ιστορική δεν παρουσιάζει καμία πληρότητα. Πολύ λίγες είναι οι σχετικές πληροφορίες. Τα ποικίλα ερείπια, οι υπόγειοι ναοί, οι σημαντικές βιβλιοθήκες, τα πανάρχαια κειμήλια, το περιώνυμο χωρίον του Υψηλάντου (Υψήλ’), το περίφημο χωρίον Ώκενα που αριθμούσε 98 οικίες και 98 παρεκκλήσια αλλά και έναν μεγαλοπρεπή βυζαντινό ναό του οποίου σώζονται τα ερείπια, τον Αντίμαχον το οποίο κατά πάσα πιθανότητα ελέγετο Αντίμαχος ή Αντιμαχία, τον Γοργορά κτλ κτλ, δεν είχαν την τύχη να ερευνηθούν και να μελετηθούν λεπτομερώς.

Έχ̌εις καλά παιδία, τα κρόσ̌ια τι να φτάς ; Και έχ̌εις κακά παιδία, πάλι τι να φτάς ατά ;
Έχεις καλά παιδιά, τι να τα κάνεις τα γρόσια ; Και έχεις κακά παιδιά, πάλι, τι να τα κάνεις; Δεικτικόν της ευτυχίας που τα καλά παιδιά στερεώνουν και τα κακά γκρεμίζουν.

Εδίβε να κάλεινεν κι έπεσεν κι εκοιμήθε.
Πήγε να προσκαλέσει και πλάγιασε και κοιμήθηκε. Για τους αργοκίνητους ανθρώπους που πηγαίνουν για σοβαρή δουλειά κάπου και δε νοιάζονται να την τελειώσουν ποτέ.

‘Σ ση χαρά πα ξύλα θα κοβαλώ. (Πρώτος μύθος)
Το λεοντάρ’ θ’ εγυναίκιζεν και ελάλεσεν ΄ς σην χαράν όλα̤ τη ‘ης τα τετράποδα και τα πετούμενα. όλα̤ τα πλάσματα εφόρεσαν κι’ ενέλλαξαν και εχπάσταν ‘ς σην χαράν. Ο γάϊδαρον μοναχόν ξάϊ ‘κ̌ ’εσυνωρθάεν. Εφορτώθεν το σεμέρ’ ν΄ατ’ και εδέβεν πλάν. ΄Σ ση στράταν είδεν ατόν αλεπόν και ερώτεσεν ατόν.
Νέπρε, γαϊδάρ’ υιέ, ΄ς σην χαράν πα με το σεμέρ’ θα πάς ;
Έ ! χανούμ ! είπεν ο γάϊδα̤ρον , εγώ εξέρω, ΄ς ση χαράν πα αν πάω, για νερόν, για ξύλα θα κοβαλώ

Από την Θρησκευτική παράδοση των Ελλήνων του Πόντου.

“Τη ΚΑ’ (21η) Ιανουαρίου, οι Άγιοι Μάρτυρες Κάνδιδος ή Κανίδιος, Ευγένιος, Ουαλεριανός και Ακύλας οι εκ Τραπεζούντος, ξίφει τελειούνται. Ούτοι οι άγιοι μαρτύρησαν κατά τους χρόνους του Διοκλητιανού και Μαξιμιανού και Λυσίου Δουκός εν έτει 292, διότι κρυπτόμενοι ούτοι εις τα όρη της Τραπεζούντος συνελήφθησαν οι τρείς εξ’ αυτών ως Χριστιανοί υπό του Λυσίου και ομολογήσαντες τον Χριστόν, εξορίζονται εν τίνι στενώ φρουρίω της χώρας των Λαζών, Πιτνούς ονομαζομένω. Εκείθεν δε φέρονται εις την Τραπεζούντα και παρασταθέντες εις τον Δούκαν Λυσίαν, καταξεσχίζονται εις τας σάρκας και βούνευρα. Έπειτα κρεμασθέντες, ξεσχίζονται με σιδηρά ονύχια και κατακαίονται με ανημμένας λαμπάδας. Επειδή δε οι τιμωρούντες τους Αγίους δήμιοι έπεσον πρηνείς εις την γήν, εταράχθη ο Λυσίας και επρόσταξεν να φυλακισθώσι οι Άγιοι. Μετ’ ολίγας ημέρας ευρέθη ο Άγιος Ευγένιος, συλλαμβάνεται και ομολογήσας τον Χριστόν δέρεται ασπλάχνως, είτα επήγεν μετά του Λυσίου εις τον ναόν των ειδώλων και προσευχηθείς κατέρριψεν όλα τα είδωλα καταστήσας αυτά κόνι. Όθεν εξαπλωθείς με σχοινία, εδάρη δια χοντρών ράβδων, έπειτα δε εκρεμάσθη και εξεσχίσθη δυνατά εις τας πλευράς με σιδηρά ονύχια και εφλογίσθη με αναμμένας λαμπάδας. Ύστερον δε έτριψαν τας πληγάς του με άλας και όξος δριμύτατον. Μετά ταύτα έβαλαν ομού και τους τέσσαρας Αγίους εντός αναμμένης καμίνου και επειδή έμειναν αβλαβείς, απεκεφαλίσθησαν και έλαβον οι μακάριοι τους στέφους του Μαρτυρίου”.  Αυτά αναφέρονται στον Μέγα Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας στον 1ο τόμο, στις σελίδες 540-541.

Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μας βίντεο προς τιμή του αγίου Κανιδίου, συναθλητού του Αγίου Ευγενίου του Τραπεζουντίου