Πουθενά στην Ελλάδα σήμερα δεν υπάρχει τέτοιο αγνό ποντιακό χρώμα όπως στην Λαραχανή. Γνήσια ποντιακή ζωή, όπως τα παλιά εκείνα χρόνια πριν το 1922. Εντελώς ανόθευτο το ποντιακό τραγούδι, καμία αλλαγή στον ρυθμό του χορού, ούτε μια ξένη λέξη στο ποντιακό λεξικό, εκτός από εκείνες που πολιτογραφήθηκαν τα παλιά χρόνια. Απ’ το ποντιακό ενδυματολόγιο, σηκώθηκε μόνο η ζίπκα και η κουκούλα. Στη γυναικεία ενδυμασία δεν άλλαξε τίποτα, εκτός απ’ τα τσ̌αρούχ̌ια που αντικαταστάθηκαν με λαστιχένια παπούτσια (κοντές γαλότσες). Το σπαρέλ, η φοτά, το λετσ̌έκ, τα ταραπουλούζ ίδια κι όμοια όπως τότε. Στην Λαραχανή διαπίστωσα ότι δεν ξέρω ποντιακά.

Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μας βίντεο

Μπροστά μου ανοίγεται η Λαραχανή. Μπορώ να βρώ και να εντοπίσω το σπίτι μου. Γνωρίζω τους μαχαλάδες. Εδώ κάτω είναι η συνοικία Χαντσουράντων. Το δικό σου σπίτι Λευτέρ μπέη ξέρεις που είναι ; Δύο σπίτια Χουρσ̌ίτ αγά. Ένα εδώθε από το ποτάμι και ένα πέρα απ το ποτάμι στον Χουλιαρά. Μα δεν διακρίνω τίποτα ! Που είναι το δάσος το δικό μου στον Χουλιαρά ; Τι έγιναν τα έλατα, οι οξυές, οι καρυδιές, οι βαλανιδιές, οι καστανιές και όλα τα άλλα ;
Τα ιδιόκτητα δάση και τα οπωροφόρα δέντρα των χριστιανών τα κόψαμε Λευτέρ μπέη, τα σπίτια τα χαλάσαμε για να μην έρχονται ξένοι πρόσφυγες εδώ στο χωριό μας. Αν υπήρχαν οι περιουσίες των χριστιανών άθικτες, και τα σπίτια κατοικήσιμα, θα ερχότανε ξένοι να τα πάρουν, θα τους έφερνε εδώ το χιοκουμέτ. Τώρα θα φυτρώσουν άλλα δέντρα και θα τα εκμεταλλευτεί το χωριό μας.

Ο Ελευθέριος Τομπούλης, όπως αναφέραμε στο αφιερωματικό μας άρθρο για τον βίο και τα έργα του Αριστείδη Δεληκάρη, υπήρξε κουμπάρος του. θεωρείτο μεγάλος εξαγωγέας φουντουκιών της Κερασούντας και η εταιρεία του είχε την φίρμα : “Αδελφοί Τομοπούλου”. Διατηρούσε γραφεία στην Κερασούντα και στα Κοτύωρα και συνεργαζόταν με πολλά άλλα της Ευρώπης και κυρίως της Τεργέστης, της Μασσαλίας, του Αμβούργου και του Βερολίνου. Θεωρείτο από τους πλέον πλούσιους Έλληνες της Κερασούντας. Προσέφερε δε αφειδώς μεγάλα χρηματικά ποσά για την ενίσχυση της ελληνικής κοινότητος αλλά και για τον ελληνικό στόλο. Επρόκειτο για άνθρωπο ευγενή, μεγαλόψυχο, φιλοπρόοδο και φιλόμουσο.

Γόνος πατριαρχικής οικογένειας της Κερασούντας, ο Αριστείδης Δεληκάρης γεννήθηκε το 1859 και υπήρξε ένα από τα έξι παιδιά της οικογένειας του που αποτελείτο από τέσσερα αγόρια, τον Γεώργιο, τον Νικόλαο, τον Μιλτιάδη και τον Αριστείδη αλλά και δύο κορίτσια, την Δέσποινα (σύζυγο Ερμείδη) και την Ολυμπιάδα (σύζυγο Σουρμελή). Όλα τα αδέρφια ασχολούνταν με το εμπόριο με επικρατέστερο τον Αριστείδη, ο οποίος κατείχε μεγάλες εκτάσεις καλλιέργειας φουντουκιών σε πολλές περιοχές της Κερασούντας. Η μεγαλύτερη εξ αυτών ήταν στην περιοχή Πάρτσια αποτελούμενη από αρκετές χιλιάδες στρεμμάτων όπου απασχολούνταν πολυάριθμοι τούρκοι αλλά και Έλληνες κολλήγοι.

Στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1828 τα στρατεύματα του ρώσου στρατηγού Πάσκεβιτς αφού κατέλαβαν το Ερζερούμ, προήλασαν ως την Αργυρούπολη και την κατέλαβαν κι αυτήν. Οι χριστιανοί κάτοικοι χαιρέτησαν τους ρώσους ελευθερωτές. Όλοι πίστευαν ότι οι παλιοί θρύλοι ζωντάνευαν, ότι ο ξανθός βασιλιάς της παραδόσεως που θα ερχόταν απ’ τον βορά, αυτός ήταν ο ρώσος. Έτσι πήραν το θάρρος κι έδειχναν στα φανερά την χαρά και την ευγνωμοσύνη τους στους ρώσους. Μα ατυχώς τα όνειρα τους γρήγορα διαλύθηκαν καθώς έπαψε ο πόλεμος και ο Πάσκεβιτς έφυγε σε τρείς ημέρες. Μόλις έφυγαν οι ρώσοι, κατέφτασε μια ορδή από άγριους και αιμοβόρους βασιβουζούκηδες με αρχηγό τον Ουζούνογλου Μουσταφά από την Τρίπολη οι οποίοι ξεκίνησαν αμέσως τις αρπαγές, τις λεηλασίες τους φόνους και τους εμπρησμούς. Έτσι η χαρά του προηγούμενου τριημέρου σκεπάστηκε από τους καπνούς των εμπρησμών απ’ την επέλαση των βαρβάρων.