Μία φωτογραφία χίλιες λέξεις. Έτσι συνηθίζουμε να λέμε όταν συναντούμε μια παλιά φωτογραφία η οποία είναι ικανή να ανασύρει από τη μνήμη, από το παρελθόν και από το θυμικό μας ανθρώπους, εικόνες, μυρωδιές ακόμα ακόμα και αυτήν έννοια της πατρίδας.
Κρούω κηφάλ’ = (χτυπώ κεφάλι) κάνω μίαν έρευνα, ρίχνω ματιά να δω τι γίνεται. «Επήγεν εντώκεν έναν κηφάλ’ ‘ς σήν αγοράν κι έσ’».
Το κηφάλ’τ ατ’ έξ’ έν’ = λέγεται για άνθρωπο που δεν είναι προσηλωμένος στη δουλειά του / για παντρεμένο άντρα ή γυναίκα που επιζητεί έρωτες εκτός της συζυγικής εστίας.
Κλίθω κηφάλ’ = κλίνω την κεφαλή, υποτάσσομαι, υπακούω.
Γνωστοί είναι οι Μωμόγεροι, οι μίμοι που επαίζοντο κατά την παραμονή των Χριστουγέννων και του νέου έτους εν Πόντω. Περί αυτών εγράφησαν αρκετά εις τα λαογραφικά περιοδικά μας (Πιζίαλα ελέγετο το δεκαπενθήμερο από των Χριστουγέννων έως τις 7 Ιανουαρίου / Θεοφάνεια).
Χίλιοι άρχοντες “χίλοι προσκυνητάδες” όπως λέει επί λέξη το Ποντιακό Δημοτικό Τραγούδι εκ της περιφερείας Χαλδίας, απεφάσισαν εν μέσω του Χειμώνος να πραγματοποιήσουν ένα αρκετά μακρύ και επικίνδυνο για την εποχή εκείνη ταξίδι, να κατεβούν στην Τραπεζούντα για να υποβάλουν τα σέβη τους στο νέο Αυτοκράτορα.
Τη αυτή ημέρα, Μνήμη των από της Συγκλήτου Αγίων Μαρτύρων των έξω της πυράς απολειφθέντων και με διαφόρους τρόπους βασανισθέντων και τελειωθέντων.
Ο Άγιος Ίνδης εν τη θαλάσση βληθείς τελειούται
«Ίνδην ακούω του βίου λαβείν πέρας,
Άκρον καταντήσαντα προς βυθού πέρας».
«Έκτην συνάπτω ταις φρονίμοις Παρθένοις,
Την ψευδόμωρον Δόμναν εκτετμημένην»
Η Αγία Μάρτυς Δόμνα ήταν και αυτή κατά τους χρόνους του Μαξιμιανού, (Ο Μαξιμιανός ή Μάρκος Αυρήλιος Βαλέριος Μαξιμιανός Ηρακλής, Marcus Aurelius Valerius Maximianus Herculius, 250 - Ιούλιος 310) ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας από το 285 έως το 305 μ.Χ.), καταγόμενη εκ της Νικομήδειας, ιέρεια του εν τω παλατίω ναού, ο οποίος έχων δώδεκα θεών είδωλα, ωνομάζετο Δωδεκάθεον.