Ο πόλεμον εσκάλωσεν ας σο Λατικαυκάζι - Δημώδες άσμα περιοχής Κάρς
Ο πόλεμον εσκάλωσεν ας σο Λατικαυκάζι,
ας ση μάνας –ιμ' τα πουλιά̤ το ένα θα λειφτάζει.
Ο πόλεμον εσκάλωσεν ας σο Λατικαυκάζι,
ας ση μάνας –ιμ' τα πουλιά̤ το ένα θα λειφτάζει.
Έ, Φόνα, Φόνα, κόρ' καρδεφόνα
μενείς και φέρ'τς με κι απέσ' 'κ̌ι βάλ'τς 'με,
σην πόρτα σ' έρθα, παραβραδιά̤στα
λαλείς και παίρ'τς με κι απέσ' 'κ̌ι βάλ'τς 'με.
Περνώντας κανείς τη συνοικία Δαφνούντος όπου βρίσκεται το λιμάνι της Τραπεζούντος αλλά και τα λαγηνάδικα, ανηφορίζει λίγο και αμέσως ακολουθεί την αριστερή όχθη του Πυξίτη ποταμού.
Ο οπλαρχηγός Παντελής Αναστασιάδης ο επονομαζόμενος "Παντέλ Αγάς". H Λέσχη Ποντίων Ν. Καβάλας με συναίσθηση του χρέους στην Ιστορία και τον τόπο, δεν ξέχασε τον Παντέλ Αγά, έναν άνθρωπο που με τη δράση του, βοήθησε για τη διάσωση πολλών Ποντίων στο αντάρτικο του Πόντου.
Καβαζίτα μ' άκλερε τ' ουδάρ' τς' εμα̤λίωσεν
άλειψον-α βούτορον ν'ας λαρούται αλήγορα
Ο σκοπός του Καβαζίτα της Κερασούντας του Πόντου. Γιάννης Νικολαϊδης - Στάθης Ταξίδης
Η διαβίωση των Ελλήνων του Πόντου και γενικά των Ελλήνων της Μ.Ασίας μετά την διακήρυξη των Νεότουρκων «η Τουρκία στους Τούρκους» αρχίζει να γίνεται ακόμη δυσκολότερη. Οι ευθύνες για τις ήττες της Τουρκίας στον Βαλκανικό και τον Ρωσσοτουρκικό πόλεμο καταλογίζονται στον Χριστιανικό στοιχείο . Οι Έλληνες γίνονται πια στόχος της Τουρκικής βαρβαρότητας και το σχέδιο εξαφάνισης μειονοτήτων τίθεται σε εφαρμογή .Οι Πόντιοι αντιλαμβάνονται το τι συμβαίνει γύρω τους και αποφασίζουν να υπερασπίσουν την ζωή τους δια των όπλων.
Η στρατολόγηση των Ελλήνων της Μ.Ασίας , θεωρήθηκε από την Υψηλή Πύλη απαραίτητη, έστω και σε βοηθητικές εργασίες, μπροστά στις πολλές απαιτήσεις των συνεχών πολέμων της Τουρκίας με την Ρωσία αλλά και των Βαλκανικών πολέμων το 1912 και το 1913 . Μετά όμως από τις ήττες των Τούρκων στους πολέμους του 1914 και 1916 , από τους Ρώσους , η Τουρκία θεώρησε ως υπεύθυνους τους Έλληνες για τις ήττες, από την μία διότι δεν προσέφεραν όσα έπρεπε να προσφέρουν στις Τούρκικες δυνάμεις, από την άλλη γιατί έλεγαν ότι η Ρωσία προσπαθούσε με τους πολέμους αυτούς να απελευθερώσει τους ομόθρησκους τους, δηλαδή τους Χριστιανούς από την Ισλαμική καταπίεση. Ιδίως δε μετά την πανωλεθρία του Τουρκικού στρατού στη μάχη του Σαρίκαμις στον Καύκασο , όταν έχασε 90.000 στρατιώτες.
Έτσι μετά τις αποτυχίες τους οι Τούρκοι στα πεδία των μαχών και θέλοντας να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα, στέλνουν τους στρατευμένους νέους του Πόντου στα τάγματα εργασίας (αμελέ-ταμπαρού) που είχαν γίνει με μοναδικό σκοπό την ψυχική και σωματική τους εξόντωση. Ήταν μία μέθοδος αποτελεσματική με την οποία πετύχαιναν την εξόντωση της οικογένειας.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες ήταν αδύνατο να συνεχισθεί η ζωή των νέων, όσων η τύχη ήταν δεμένη με τον Τούρκικο στρατό. Από το 1914, πολλοί Πόντιοι φυγόστρατοι και λιποτάκτες από τις Τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, καταφεύγουν στα βουνά με τον οπλισμό τους, (όσοι είχαν), σχηματίζοντας τις πρώτες ένοπλες ομάδες. Ουσιαστικά η συγκρότηση των ανταρτικών ομάδων στον Πόντο ξεκινάει το 1916 , όταν αρχίζουν οι Τούρκοι την συστηματική εξόντωση των μειονοτήτων, (Ομάδες ένοπλων Ποντίων βρίσκουμε σε όλη την διάρκεια της υποδούλωσης , από το 1461 , με την πτώση της Τραπεζούντας , αλλά αυτές ήταν ελάχιστες στον ανατολικό Πόντο, κυρίως στην περιοχή της Σάντας και στα παρχάρια του Περάνδρου όρους , περιοχή η οποία ονομάστηκε και ΡΩΜΑΝΙΑ).