Λαογραφικά Γλωσσικά Σύμμεικτα Κοτύλια Αργυρούπολης

Written by Πολατίδης Βασίλειος. Posted in Γλώσσα

Λαογραφικά Γλωσσικά Σύμμεικτα Κοτύλια Αργυρούπολης Νέγαμος πα πάγω (αυθεντικό)
Μίαν ο κύρη μ' επέγ'νεν 'ς ση στράταν κέσ'. Έρθεν ατον ιρά̤στα έναν παιδίν τη χωρί' 'μουν αρκιάνκον, θα 'υναικίζ' καινούρι͜α. Λέει ατό τον κύρη μ': Ταή Παναέτα, εγώ θα 'υναικίζω. Ντο λές; 'κ̆ι θα πάς κουμπάρος; Ο κύρη μ' πα λέει ατον «νέπε, ας σο χατίρι σ' νέγαμος πα πάγω»

Ιράστα = συγκυρία
Αρκιάνκον = ανύπαντρο

Δείτε το σχετικό βίντεο για τα Κοτύλια, έναν Κιμισχαναλίδικον χωρίον

Ερρώστεσεν άντρας τη γαρής κι ατέ λέει ατον: «Χαράλαμπε, την ψ̆ή σ' γαϊμπ' κρά, κάτ' παθάντς κι αποθάντς, παίρω το δα̤βρίν και κρούγω- κρούγω, σκοτώνω 'σε, καημένε»

Γαϊμπ = γερά, δυνατά

Ελάτε ευτάμε Λαμπρήν (αυθεντικό)
Έναν χρόνον έρθεν η Λαμπρή και ο κύρη μ' ψωμίν 'κ̆' είχ̆εν να εποίν'νεν Λαμπρήν. Εδέβεν η Λαμπρή, έρθεν ο Καλοκαίρτς, εθέρτσεν, ελώντζεν, ηβόρτσεν κι' εποίκεν αλεύρι͜α, εζούμωσεν κι' εποίκεν ψωμίν. Ατότε εξέβεν απάν' 'ς σο δώμαν εμουν κι' εκούικ'σεν: «Ε, χώρετ' ατώρα ελάτε ευτάμε Λαμπρήν».

εκούικ'σεν = φώναξε
χώρετ' = συγχωριανοί

'Κι φαϊεται
Όντες εκατήβαμε 'ς σον Πειραίαν, έστεσαν τα τσατίρι͜α αφκά 'ς σα τεζία κι' επήγαν αγούρ' έγκαν φαίν με τα παρχάτζα̤. Ετέρεσαμε, τ' απάν' κόκκινον σάλτζαν είχ̆εν, ετζάϊξαμ’ ατ'ς, «δεβάτε ξ̆ύστ' ατο κά’, ατό, 'κ̆ι φαϊεται»

Έστεσαν = έστησαν
Τεζία = πεύκα
Σάλτζαν = σάλτσα
Ετζάϊξαμ = φωνάξαμε
Ξύστ' ατο = χύστε το

Ακλήρημα
Το χωρίον εμουν (τα Κοτύλια τα Ρωμαίϊκα) ας σην Κιμισχανάν έτον έναν ημέραν με το ποδάρ' μανάχον να πάς. Ολόερα 'μουν έταν τα χωρία τα τούρκικα: τα Κοτύλια, (κι άλλο χαμελά ας σ' εμέτερον το χωρίον) και το Πακϊόν. Τα Ρωμαίϊκα ας εμάς επεΐ μακρά έταν. Ατά έταν: Το Μαυραγγέλ', η Τσιμερά, η Μούζενα, η Σιχτορμίν και άλλα.  Έλεγαμ' ατα και με τα τραβωδίας:
«Επήγα ΄ς σο Μαυραγγέλ' εσάρεψανε εμε αγγέλ'
επήγα και 'ς σο Λερίν είπανε ‘με Κελπερή
επήγα ΄ς ση Σίχτορμιν εσέβα ΄ς ση σκύλ' τ' ορμίν
επήγα ΄ς σο Άεν-Φωκά έζωσαν με φοτάν
επήγα ΄ς σην Χάρσ̆εραν τα λάχανα εχάσ̆ευαν
επήγα σο Τζεβιζλούχ επόζεψα έναν γιζλούχ
επήγα και ΄ς σα Μαντρία τα κορίτσ̆α̤ έταν τρία
ο είς έτον έμορφος ΄ς σο ομμάτα̤ 'τ'ς πα 'κ̆' είχ̆εν φώσ'
άλλε έτον μορφισμέντζα κι ατέ έτον σουμαδεμέντζα
άλλε έτον τσακλαρία εμέν είπαν: ατέν ωρία !...»

Λεξιλόγιο:
Τζόφα = Σοφία
Επεΐ = αρκετά, κάμποσο
Εσάρεψανε = περικύκλωσαν
Κελπερή = φουρνόφτυαρο
Φοτάν = ποδιά
Εχά σ ευαν = ζεμάτιζαν
Επόζεψα = αντάλλαξα
Γιζλούχ = κόκκινο, αλλά και το φλουρί
Μορφισμέντζα = όμορφη
Τσακλαρία = γαλανομάτα
___________________________
Τζόφα τη Ταμερτσή (1902-1989), Κοτύλια, Μαυρόβατος Δράμας

Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com 

Print