Αραβοτουρκικές & Περσικές λέξεις στην Ποντιακή Διάλεκτο Του Ι. Τ. Παμπούκη / Χρονικά του Πόντου Τεύχος 2ο Αθήναι, 1943

Written by Πολατίδης Βασίλειος. Posted in Γλώσσα

• Αϊλιάνης – haile, αραβική λέξη = φοβερός, τρομερός, τραγικός
• Αλιμάλης – alimallah, αραβική λέξη = μάρτυς ο Θεός
• Αρζού – arzu, περσική λέξη = επιθυμία
• Ασ̆ικτάς̆ - Ασ̆ικτάτσ̆ογλους, τουρκική λέξη = αγάπη, έρωτας

• Ατλής – atli, τουρκική λέξη = καβαλάρης
• Ατσ̆άπα – acaba, αραβική λέξη = άραγε
• Βερκουκάρα – vermek, τουρκική λέξη = δίνω και την κουκάρα (το σαρακοστιανό φόβητρο των παιδιών)
• Γιαπτιρεύω – yaptirmak, τουρκική λέξη = παραγγέλνω
• Γιαρένης – yar, τουρκική λέξη = φίλος
• Γιουρτούκος – yirtik, τουρκική λέξη = ξεσχισμένος, χαλασμένος
• Εβελίμουκταρης – (σύνθετη) τουρκική λέξη eveli = πρώτος & αραβική λέξη muhtar = ενοριάρχης
• Έρκιουπλι͜ους – (σύνθετη) από τις τουρκικές λέξεις : er = κάτοχος & kup = πιθάρι
• Ζαμάνι – zaman, αραβική λέξη = καιρός
• Ζαμζακής – sarimsak, τουρκική λέξη = σκόρδο
• Ζαπούνης – zebun, αραβική λέξη = αδύνατος, καχεκτικός
• Ζίλελης – zil, τουρκική λέξη = κύμβαλο, κουδουνάκι
• Ιμανσίζ – imansiz, τουρκική λέξη = άθρησκος
• Καβάζης – kavas, αραβική λέξη = κλητήρας
• Καζέπης – kazip, αραβική λέξη = ψεύτης
• Καϊρης – kahir, αραβική λέξη = λύπη, θλίψη
• Κακίρης – kakirdak, τουρκική λέξη = ξερός
• Καλεμής – kalem, αραβική λέξη = κοντύλι
• Καπάρης – kabarmakμ τουρκική λέξη = εξογκώνομαι, φουσκώνω
• Καραπάσης – karabas, τουρκική λέξη = μαυροκέφαλος, παπάς
• Καράπερτσ̆ινης - (σύνθετη : kara = μαύρο, τουρκική λέξη & percin = στραβόκαρφο, περσική λέξη)
• Καρκάς – Karga, τουρκική λέξη = κοράκι
• Κασ̆άνης – kasan, τουρκική λέξη = αλογοκάτουρο
• Καφάραλης – σύνθετη αραβική λέξη : gaffar = ελεήμων & ali = ψηλός
• Κεζάς – gezi, τουρκική λέξη = μεταξωτό και βαμβακερό ύφασμα
• Κεκές – keke, τουρκική λέξη = τραυλός
• Κιοζετεύω – gozetmek, τουρκική λέξη = προσέχω
• Κιολντόσης – koldas, τουρκική λέξη = σύντροφος
• Κιουλιαχμάνης – kulah, περσική λέξη = δόλος, απάτη
• Κισάκιαβουρογλους – σύνθετη τουρκική λέξη kisa = κοντός & ga̤vur = άπιστος.
• Κοζατσ̆άνης – τουρκική σύνθετη λέξη go̤z = μάτι & ac̆mak = ανοίγω
• Κολσούζης – σύνθετη τουρκική λέξη kol = βραχίονας & suz = στερητικό (δίχως χέρι)
• Κοτσ̆αμάνος – kocaman, τουρκική λέξη = πελώριος
• Κοτσ̆άπασ̆ης – τουρκική σύνθετη λέξη koca = μέγας & bas = κεφάλι
• Κούρος – kuru, τουρκική λέξη = ξερός
• Κουρούκης – kirik, τουρκική λέξη = συντριμμένος, κομματιασμένος
• Κουτσ̆ούκης - kṳc̆ṳk τουρκική λέξη = μικρός
• Μαβής – mavi, αραβοτουρκική λέξη = γαλάζιος
• Μαϊχόσ̆ης – mayhos, τουρκική λέξη = υπόξινος
• Μάκαλης – makal, αραβική λέξη = λόγος, ομιλία
• Μετσ̆ητιές – mecidiye, αραβική λέξη = νόμισμα 20 γροσίων
• Μουζεβίρης - mṳzevvir, αραβική λέξη = δόλιος
• Μουκτάρης – muhtar, αραβική λέξη = ενοριάρχης
• Ναλτσ̆ής – nal, αραβική λέξη = πέταλο
• Ορκεύω – urkmek, τουρκική λέξη = τρομάζω
• Πάμπους – pambuk τουρκική λέξη = βαμβάκι (Παμπουκίδης=Βαμβακίδης)
• Παναγιώτερεϊζης – σύνθετη λέξη Παναγιώτης & reis = αρχηγός (αραβική λέξη)
• Παρτσ̆αλαεύω – parcalamak, τουρκική λέξη = κομματιάζω
• Πεκιάρης - beka̤r, τουρκική λέξη = άγαμος
• Περεκέτι – Bereket, αραβική λέξη = πλούτος
• Πιτιπάτης – σύνθετη τουρκική λέξη bit = ψείρα & pat = κρότος, χτύπημα
• Πότι̤ας – pot, τουρκική λέξη = ζαρωματιά
• Σααπής – sahip, αραβική λέξη = νοικοκύρης (οικο-κύρης)
• Σαατκερής – σύνθετη λέξη saat = ώρα (αραβική λέξη) & geri = πίσω (τουρκική λέξη)
• Σ̆ακαρής – sakar, τουρκική λέξη = απαίσιος, γρουσούζης
• Σάμης – sam, τουρκική ονομασία της Δαμασκού (Συρίας)
• Σαμπουρκάσ̆ης & Σαμουρκάσης (Σαμουρκασίδης) – samurkas, περσο-τουρκική λέξη = πλατοφρύδης
• Σ̆άσ̆κα, Σ̆ασκίνης – saskin, τουρκική λέξη = βλάκας, χάχας
• Σ̆εβέλης – sevli, τουρκική λέξη = κατηφορικός
• Σελίμης – selim, αραβική λέξη = Αλκιμέδων = αμυνόμενος
• Σιβρής – sivri, τουρκική λέξη = μυτερός - σουβλερός
• Σοεύω – soymak, τουρκική λέξη = κλέβω
• Σούλκα – suhluk, τουρκική λέξη = ευθυμία
• Ταβή ή Ταβί – dava, τουρκοαραβική λέξη = α) λογομαχία αλλά και β) διαδικασία δίκης - δικαστήριο
• Τακεύω – takmak, τουρκική λέξη = κρεμάω
• Τάλιατσ̆ης – tali, αραβική λέξη = τύχη
• Ταρλάς – tarla, τουρκική λέξη = χωράφι
• Ταπάκης – tabak, τουρκική λέξη = βυρσοδέψης
• Τερέπης – σύνθετη τουρκική λέξη dere = κοιλάδα, ρυάκι & bey = κύριος – ηγεμόνας
• Τι͜αντίνης - ta̤n, αραβική λέξη = κατηγορία, κακολογία
• Τινσίζ – dinziz, τουρκική λέξη = άπιστος
• Τολαής – dolayi, τουρκική λέξη = ένεκα
• Τομούζης – domuz, τουρκική λέξη = γουρούνι
• Τουζάνι – dozen, τουρκική λέξη = αργαλειός
• Τρού – durmak τουρκική λέξη = στέκομαι – σταματώ (αναγραμματισμός της προστακτικής Τούρ Dur)
• Τσ̆ακογιώργης – σύνθετη λέξη c̆aki τουρκική = σουγιάς & το όνομα Γιώργος
• Τσ̆ακπούνης – capkin, τουρκική λέξη = μάγκας.
• Τσ̆ιλής - c̆il, τουρκική λέξη = νέος, στιλπνός, γυαλιστερός, αστραφτερός
• Τσ̆ιλικτσ̆ής - c̆ilek, τουρκική λέξη = χαμοκέρασο – η φράουλα
• Τσ̆ινής - c̆ini, τουρκική λέξη = χρωματιστό τούβλο
• Τσ̆ολόλους – c̆ol, τουρκική λέξη = έρημος
• Τσ̆ουρτσ̆ούρης - c̆urc̆ur, τουρκική λέξη = το ψάρι γλήνα
• Χαμψής – hamsi, τουρκική λέξη = το ψάρι χαψί (γαύρος)
• Χανούμκουζολους – hanim = κυρία (αραβική λέξη) & kiz = κόρη (τουρκική λέξη) / hanimkiz = δεσποινίς
• Χαρπής – harp, αραβική λέξη = πόλεμος
• Χατσ̆ηκακούλης – haci = προσκυνητής (αραβική λέξη) & kakṳl = σγουρό μαλλί (περσική λέξη)