Για τ’ άλλτς είπα ‘το. Λαογραφικά σύμμεικτα περιφέρειας Κάρς (Γάρς)

λαογραφικά,σύμμεικτα,κάρς,γάρς,ιστορίες,αφηγήσεις,ευτράπελα,ποπάς,παπάς,ποπαδία,παπαδιά,καμίσι,πουκάμισο,νέτση,ελεημοσύνηΕίνας ποπάς πως εδά̤σ̆κευεν μίαν είπεν : « Ήντσαν έχ̆ δύο καμίσα̤, τ’ έναν να δί’ τον εφτεχόν». Η ποπαδία πα επήεν ‘ς σ’ οσπίτ’, έρθεν είνας γυρευός, εδέκεν ατον τ’ έναν καμίσ’ τη ποπα. Έρθεν ο ποπάς τη Σάββα ‘α ‘λλάζ’, «φέρεν το καμίσι μ’ ν’ αλλάζω, ποπαδία…». Λέ͜ει η ποπαδία : «Και, ΄κ̆ είπες δύο καμίσα̤ π’ έχ̆’ τ’ έναν να δί’ τον εφτεχόν ; Εγώ πα ατό εποίκα…». Νέτσ̆η ατό για τ’ άλλτς είπα ‘το, για τ’ εσέν’ ‘κ̆’ είπα ‘το….»

Print

Το Η στην Ποντιακή διάλεκτο. Προφορά και λεκτικά παραδείγματα εκ της Ποντιακής διαλέκτου

ποντιακή,ιωνική,διάλεκτος,προφορά,φωνήεντα,γλώσσα,παράδοση,λαογραφία,πόντος,διαλεκτολογίαΈνα απ’ τα σπουδαιότερα ζωντανά τεκμήρια περί της διαφορετικής προφοράς των φωνηέντων του ελληνικού αλφάβητου κατά την αρχαιότητα είναι η σημερινή προφορά του (η) στην ποντιακή διάλεκτο. Σε όλες σχεδόν τις λέξεις της ποντιακής διαλέκτου το (η) προφέρεται ως καθαρό (ε) πράγμα που επιβεβαιώνει εν μέρει τη θεωρία του Εράσμου. Παρακάτω παραθέτουμε μια μικρή συλλογή από λέξεις από την οποία μπορεί κανείς να συμπεράνει ότι οι αρχαίοι Έλληνες έχοντας αυτή την ορθογραφία με τα διάφορα ι, υ, η, ει, οι, και ε, αι, ή ο, ω, κλπ είχαν φυσικά και τους λόγους ύπαρξης τους.

Print

Αν ‘κ̌ι’ θέλω να ζουμώνω, δέκα ημέρας κοσ̌κινίζω. Διήγησις χωριού Ποπαεράντων Σαμψούντας

καματερέσα,γαρέπερτσιν,αφορισμενίας,μουσκάρ,βυζαλίζ’,απελεκώ,γαυγάν, ζουμώνω,ποντιακή,λαογραφία,ποπαεράντων,σαμψούντα, αμισός,ήθη,έθιμα, παραδόσεις,χτήνονΣ’ σο χωρίον 'μουν έτον είνας γάρη, έξυπνεσα και καματερέσα. Έρθανε ας σο Γαρέπερτσιν τη Σαμψούντας, ελίγον πιο μακρά ας σα χωρία π’ έρθανε τ’ εμετέρ. Πάντα εδούλευεν άμον την μάνα μ’ και αφορισμενίας ‘κ̆’ έσκωνεν ας σην καν’νάν. Έναν ημέραν είδεν η πρωτάρα σο μαντρίν ατούν θα γεννά, έρθαν τα νερά τη χτηνί και το μουσκάρ’ θα γεννίεται.

Print

Αε–Χαράλαμπον κι ο Γουρζουλάς. Διήγησις Αργυρουπόλεως Πόντου

Αε - Χαράλαμπον κι ο γουρζουλάς, Διήγησις Αργυρουπόλεως ΠόντουΣα παλαιά τα χρόνι͜α ερούξεν ση Κανί τα χωρία ο γουρζουλάς. Πολλούς εντώκεν και πολλοί επέθαναν ασόν γουρζουλάν. Το μιλέτ εχάσεν το νούν’αθες και ερούξεν σ’ Άϊς και σα παρακκλήσ͜ια̤. Σο Κάν Αε-Θοδωρέτ εκλειδώθαν απές σον Αε-Θόδωρον και παρεκάλ’ναν την χάριν ατ να κουρταρεύει ατς ασο κακόν. Σον Αε-Θόδωρον απέσ’ έσαν πολλά παρεκκλήσι͜α̤. 

Αε-Χαράλαμπον κι ο γουρζουλάς. Θρύλοι και παραμύθια του Πόντου

Print

Ανέκδοτον Χαλδίας Πόντου. Τη Κρωμέτα το ξημολόεμαν

αεβδήμαν,ερίφς,ξημολόεμαν,ερούξα,τουρτεύω,διάβολον,ογλήγορα,ποντιακή,λαογραφία,ανέκδοτα,κρώμνη,κρωμέτεςΚαλόγερον εκάθουτον απές σο Αεβδήμαν κι’ έρθεν σο ξημολόεμαν ένας ερίφς Κρωμέτες. -Αχ δέσποτα μ’, εμέν’ αξίζ’ να βάλ’νε με σο μνήμαν, πολλά είν’ τ’ αμαρτίας-ιμ’, πατούνε χ̆ίλ΄τς χωρέτες. -Και γιάτι ερούξες άπιστε εσύ σην αμαρτίαν κι’ ατόσα εποίκες άπρεπα ; Ογλήγορα για πέ με. -Ω δέσποτα μ’ ορκίσ̆κουμαι σην άγιαν κοινωνίαν τιδέν ‘κ̆’ εφτάγω μοναχός, ο διά̤βολον τουρτεύ’-με. -Ο διά̤βολον πολλά θα λέει, άμα εσύ μ’ ακούς-ατον. -Και ντο να φτάγω ο άχαρον; Ατώρα πα τουρτεύ’-με, έναν φλουρίν σον δέσποταν για δόσ’-ατοναν λέει με. -Ευλογημένε, δίκιον έεις. Κάποτε πα ν’ ακούσ’-ατον.

Ρουσοχώρι, Δημ.Καρατζάς.

Λεξιλόγιο :
Αεβδήμαν = Άγιο βήμα. Ερίφς (τουρκ) = άνδρας. Ξημολόεμαν = εξομολόγηση. Χίλ΄τα = χίλιους. Ερούξες = έπεσες. Τουρτεύω = παρακινώ – πειράζω. Ογλήγορα = γρήγορα.

Πηγή : Καρατζάς Δημ, Ποντιακά φύλλα, τεύχη 9ον & 10ον (1936)

Γνωρίστε την επαρχία της Κρώμνης του Πόντου μέσα απ΄ τους χορούς τα τραγούδια, τα ήθη κι έθιμα της

Print

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ