Το πρόσωπον και ο πρόσωπος - Απ τους ιδιωματισμούς της Ποντιακής Διαλέκτου

Πρόσωπον,πρόσωπος,ιδιωματισμοί,ποντιακής,διαλέκτου,πλατυπρόσωπος,ασπροπρόσωπος,μαυροπρόσωπος,στενοπρόσωπος,παροιμίες,ποντιακή,γλώσσαΠρόσωπον λέγεται το μπροστινό μέρος του κεφαλιού. Άλλα παραδείγματα με την ίδια έννοια : 1) πρόσωπο του τοίχου ή της πέτρας (το μπροστινό - το πελεκημένο μέρος), 2) της λίμνης, δηλαδή η επιφάνεια του νερού και γενικά της γης, 3) του υφάσματος, η καλή του όψη αλλά και το ίδιο το ύφασμα γενικώς αλλά όχι η φόδρα, 4) πρόσωπο του χωραφιού, το σπαρτό, το χόρτο. Για άνθρωπο λέγεται : στενοπρόσωπος ή πλατυπρόσωπος δηλαδή με στενό ή πλατύ πρόσωπο.

Print

Ποντικόν ανέκδοτον εκ Τσαγχράκιου Κερασούντος Πόντου

Αστείο,ποντιακό,ανέκδοτο,τσαγχράκιο,κερασούντας,αστήρ,πόντου,γλωσσικς,ιδίωμα,λαογραφία,μύθοι,φέγγον,σύντεκνος,πίττα,ωβά,τουλούμ,βαρεσμέντσα,παραγυιόςΊνας άνθρωπος έστειλεν με τον παραγυιόν ατ’ ΄ς σον σύντεκνον ατ’ δώρα: έναν πίτταν στρογγυλόν, τριάντα ωβά κι έναν τουλούμ καλά γομάτον κρασίν, κι είπεν ατον να λέει τον σύντεκνον ατ’ : Αβούτα τα δώρα π’ εδέκε με να φέρω ’σε, είπε με να λέω σε : “Ο φέγγον ολόγιος, τα ημέρας τριάντα κι η κοιλία τη βαρεσμέντσας εννέα μηνών”.
Εκείνος, ΄ς ίναν έγκεν τα δώρα, επαίρεν ατα κι είπεν τον παραγυιόν να λέει τον σύντεκνον ατ’ : “Ο φέγγον ημσός, τα ημέρας δεκαπέντε κι η κοιλία τ’ ημσόν καταιβασμένον”. Αέτς εποίκαν οι δύ’ συντέκν’ κι εγνώρτσαν πως ο παραγυιόν έκλεψεν ΄ς σην στράταν τ’ ημσόν την πίτταν, τα δεκαπέντε ωβά και τ΄ ημσόν το κρασίν.

Αστείον Ποντικόν ανέκδοτον εκ Τσαγχρακίου Κερασούντος- Περίοδος 1884-1885
Πηγή : Εβδομαδιαίον περιοδικόν Τραπεζούντος Αστήρ του Πόντου τεύχος 46ον

Print

Ταβή ή Ταβί, το Τάβισμα. Ανάλεκτα εκ της μεσαιωνικής γλώσσης του Πόντου

Γλωσσολογικά,σημασιολογικά,ετυμολογικά,πόντου,μεσαιωνική,γλώσσα,τουρκική,αραβική,dava,νταβάς,ταβή,ταβί,νταβά,δαβατζής,νταβατζής,ταβατζής,κεραμέως,ταβίζωΠερί της μεσαιωνικής γλώσσης του Πόντου - Γλωσσολογικά, σημασιολογικά και ετυμολογικά Πόντου

Ταβή ή Ταβί.
Η λέξη προέρχεται απ την τουρκική και αραβική dava που σημαίνει έριδα, φιλονικία, δίκη. O Miklosich στο σύγγραμμα του Die Turkischen element in den Sudost und ost europaischen sprachen, (Το τουρκικό στοιχείο στις γλώσσες της Νοτιοανατολικής και Ανατολικής Ευρώπης ) Halfte σελ 100 , δίνει παράγωγα στην νέα Ελληνική τις λέξεις : Νταβά και Δαβατζής (νταβατζής). Στα Κυπριακά, ταβατζής είναι ο ενάγων ο απαιτητής.

Print

Αεσέρτς (Άγιος Σέργιος), Ετυμολογικό σημείωμα Παντελή Η. Μελανοφρύδη

Οι Άγιοι Μεγαλομάρτυρες Σέργιος και Βάκχος Στην αξιόλογη γεωγραφική και ιστορική του μελέτη «Απ’ τα ιστορικά βουνά του Πόντου», ο κ. Δ.Κ. Παπαδόπουλος, γράφει για το όρος Αεσέρ’. Λέξη που παράγεται εκ του Γεσίρ (αιχμάλωτος) ή εκ του σωρός (σερεύω) ή εκ του Εσέρ-αγά. Πιθανόν οι παραπάνω ερμηνείες και οι ετυμολογήσεις του κ Παπαδόπουλου να είναι ορθές καθώς πολλές ονομασίες Ορέων ή τοποθεσιών έχουν ιστορική προέλευση. Επειδή στην περιφέρεια Τορούλ (Μεσοχάλδιον) ήταν πασίγνωστη και περιλάλητη η ψηλή κορυφή του Αεσέρ, τον οποίον δικαίως ύμνησε στον μέγιστο βαθμό η λαϊκή μούσα, θεωρώ επιβεβλημένη την ανάγκη να προσθέσω λίγα ακόμη πάνω στην λαμπρή πραγματεία του κ. Παπαδόπουλου. Αεσέρτς στην Ποντιακή γλώσσα είναι ο Άγιος Σέργιος του οποίου οι εκκλησίες (ναοί) βρίσκονται και αλλού όπως και στην Τσίτη όπου τιμόταν ως πολιούχος.

Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μας βίντεο

Print

Αφορισμένε. Η ιστορία αλλά και η χρήση του λήμματος απ' τους Έλληνες του Πόντου

Αγχίνοια,κατάλυση,νηστείας,θωπευτικόν,ένιοι,πρόβουλος,αισύμη,έβρου,γεώργιος,κανδηλάπτης,αφορισμένε,πηδάλιον,εκκλησίας,παναγία,αφοριζέσθω,κοτσαμπάσιδες,ποντιακή,λαογραφία,ιστορία,διαλεκτολογία,κερασούντα"Αφορισμένε" εις την Ποντιακήν Λαογραφίαν

Εάν συγκατοικήσει κανείς με Έλληνες Ποντίους, θα διαπιστώσει ότι η πρώτη λέξη της ευχής ή της κατάρας που μεταχειρίζονται είναι η λέξη “αφορισμένε” ακριβώς όπως χρησιμοποιείται στην Ελλάδα η έκφραση "μα τον Χριστό σου, μα την Παναγία σου”. Η λέξη αφορισμένε, κοινό γνώρισμα των Ελλήνων Ποντίων έχει την αρχή της ήδη απ’ την εποχή της αλώσεως και προήλθε απ’ την επήρεια των κληρικόφρονων καθώς μετά την πολιτική υποδούλωση των Ελλήνων του Πόντου, η θρησκεία ήταν το μόνο έρεισμα του Ελληνισμού υπό την έννοια της “Πίστης”.

Print

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ