Η καταγωγή των Ελλήνων του Καυκάσου
Οι Έλληνες μετανάστευσαν στον Καύκασο απ΄τα τουρκικά Βιλαέτια του Ερζερούμ, Σιβάζ (Σεβάστειας), Τραπεζούντας και του υπόλοιπου Πόντου. Η αναγκαστική αυτή μετακίνηση συνέβη περιοδικά, ιδίως μετά τους ρωσοτουρκικούς πολέμους. Την εποχή της αυτοκράτειρας Αικατερίνης της Μεγάλης στον πόλεμο του 1770 (εκστρατείες των Ορλώφ και Ρουμιαντσέφ) και μετά την προσάρτηση της Κριμαϊκής χερσονήσου κατά το 1783 (Ποτιεμκήν), οι Έλληνες που είχαν μεταναστεύσει απ την τουρκία μαζί με τους εκπατρισθέντες ομογενείς της υπόδουλης τότε Ελλάδος στη Ρωσία, κατοίκησαν στα βόρεια παράλια του Ευξείνου Πόντου απ’ την Οδησσό ως το Νοβόροσισκ σχηματίζοντας τις κοινότητες της Οδησσού, Νικολάεφ, Χερσώνος, Συμφερούπολης, Ταϊγανίου (Ταγανρόκ), Σεβαστούπολης, Κέρτζ και λοιπές γνωστές στο πανελλήνιο για τη μορφωτική και εθνική τους δράση.
Στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1828 τα στρατεύματα του Ρώσου στρατηγού Πάσκεβιτς αφού κατέλαβαν το Ερζερούμ, προήλασαν ως την Αργυρούπολη και την κατέλαβαν κι αυτήν. Οι χριστιανοί κάτοικοι χαιρέτησαν τους Ρώσους ελευθερωτές. Όλοι πίστευαν ότι οι παλιοί θρύλοι ζωντάνευαν, ότι ο ξανθός βασιλιάς της παραδόσεως που θα ερχόταν απ’ τον βορά, αυτός ήταν ο Ρώσος. 
Ο Ξενοφώντας πρώτος έγραψε για την Κερασούντα εκθειάζοντας την φιλοξενία των Κερασουντίων προς τους Μύριους. Η Κερασούς, πόλις Ελληνικοτάτη του Πόντου, ιδρυθείσα τον Ζ’ αιώνα π.Χ. από τους Σινωπείς, υπήρξεν ανεξάρτητος πόλις όπως και άλλες πόλεις του Πόντου, μέχρι της ιδρύσεως του βασιλείου του Πόντου υπό των Μιθριδατών. Ο βασιλεύς Φαρνάκης μετωνόμασε την πόλη σε Φαρνακία και εγκατέστησε στον τόπο αυτό κι άλλους κατοίκους από τα γειτονικά μέρη. Το όνομα Φαρνακία διατηρήθηκε μέχρι της καταλύσεως του βασιλείου του Πόντου υπό των Ρωμαίων. Υπο την ρωμαϊκή κυριαρχία η πόλις διετήρησε την αυτονομίαν της καθώς και το αρχαίον όνομα Κερασούς. Τούτο κατά μία τινά εκδοχή παράγεται εκ του : Κέρας-ούς (ως κέρατο) λόγω του σχήματός της, κατά άλλην δε εκδοχή, εκ του δέντρου κέρασος (κερασιά).
Μεταξύ Ματσούκας, Ατσαμπάτ και Τόνγιας και στον κάμπο που εκτείνεται κάτω από ένα βουνό, σώζονται τα ερείπια δύο μοναστηριών με τα ονόματα “Καραπτάλ” και “Χωνευτέρ”. Κάθε χρόνο οι τούρκοι αγάδες κι από τις τρείς επαρχίες, επικεφαλής ομάδων αποτελούμενων από νέους οπλισμένους και με τα όργανα, πήγαιναν εκεί και πανηγύριζαν. Την 1η Αυγούστου πήγαιναν στο Καραπτάλ και στις 7 Αυγούστου στο Χωνευτέρ’. Κάθε ομάδα διασκέδασε ξεχωριστά και οι συγκρούσεις μεταξύ τους δεν ήταν σπάνιες. Στις πανηγύρεις αυτές δεν πήγαιναν οι χριστιανοί. Το γεγονός αυτό στάθηκε αφορμή να ρωτήσω μια ημέρα έναν τούρκο συγχωριανό μας τον Γιακούμπ – αγά, άνθρωπο μέθυσο αλλά γνωστικό για την ιστορία των μοναστηριών αυτών. Ο τούρκος δέχτηκε να μου αφηγηθεί την ιστορία αυτή υπό τον όρο να μην την ανακοινώσω προτού πεθάνει. Ιδού αυτή η ιστορία και τα λεγόμενά του :
Μοναχός Τραπεζούντιος, μονάζων εις «
