Παρχάρ’ ας έειχ̆’ τα μάραντα σ’. Σύγχρονο Δημοτικό Ποντιακό Τραγούδι.

Το παρακάτω σύγχρονο δημοτικό τραγούδι δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ποντιακή Εστία τον Απρίλιο του 1950, δηλαδή 72 χρόνια από σήμερα και 30 χρόνια μετά τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και της Ανατολής και την περιβόητη ανταλλαγή των πληθυσμών. Αξίζει να παρατηρήσουμε πόσο έχει μεταλλαχθεί στη σημερινή εποχή, η γλώσσα του δημοτικού μας τραγουδιού. Ποιες ήταν οι εικόνες και τα θέματα που ενέπνεαν τη λαϊκή μούσα, όχι (εκεί) στον Πόντο πριν το 1900, αλλά εδώ στην Ελλάδα το 1950.

Παρχάρ’ ας έειχ̆’ τα μάραντα σ’, ας έειχ̆’ τα μανουσάκια σ’,
ας έειχ̆, τα κρύα τα νερά σ’, και τα χουλιά τα χιόνια σ’,
ας έειχ̆’ τον κάμπο σ’ πράσινον, μαβία τα τουμπία σ’,
ας έειχ̆’ τ’ αψηλά ραχά σ’, τα χλωροφορεμένα,
ας έειχ̆’ τα πολλά πρόατα, τ’ αμέτρητ’ αγελάδα̤,
με τοι βουκόλτς και τοι τσοπάντς και τα τσοπανοπούλια̤.

Παρχάρ’ ας έειχ̆’ τ’ ανάλαφρον το κρύον τ’ αγερόπον,
ας έειχ̆’ τον Ήλεν σύντροφον, την δύσαν παραστάτεν,
σκεπάγ’ την δύσαν και κοιμέθ’ κι εγνέφσον με τον Ήλεν.
Η δύσα ποτίζ’ το χορτάρ’τς κι ο Ήλεν ψ̆έν’ το χώμα σ’.

Άμον κάστρα απάτετα τα μαύρα τα καλύβα̤ σ’,
έχνε πράσινα δώματα και ανθοπλουμισμένα,
πετρένα̤ έχνε τα αυλάς και τα σακκουλοτόπα̤,
και απλωμένα ολόγερα χαλία κεντεμένα.
Τα πόρτας ‘ις, καστρόπορτας και άμον σπέλιας πόρτας,
τα παραστάρα̤ σ’ αγγωνάρ’ και πέτραν δουλεμένον.

Μοναστήρ’ υπερήφανον δίχα τρούλον κι’ εικόνας,
τρούλον είχ̆ες τον Ουρανόν, τοι Ήλτς είχ̆ες εικόνας,
είχ̆ες τον Φέγγον μανουάλ’, τ’ άστρα είχες λαμπάδας,
και τα κωδώνια̤ τη σειρή σ’, σήμαντρα και καμπάνας.
Κάθαν πουρνόν, κάθαν αυγήν, κάθαν απάν’ σο βράδον,
εντιδόνεναν τα ραχ̆ά σ’ κι’ εβόϊζαν τ’ ορμία σ’.

Είχ̆ες Γουμέντσαν κι Αρχηγόν και την Παρχαρομάναν,
είχ̆ες και τοι παντέμορφους Ρομάνες καλογρεά̤δες.
Πάντα η πόρτα σ’ ανοιχτόν και το τραπέζ’ στρωμένον,
για αρχοντάδες κι’ εφτωχούς, για τοι φίλτς και τοι ξένους.
Οι φίλ’ έσανε οι πολλοί, οι ξένοι έσαν ολίγοι
κι οι ξένοι οι αλλόξενοι, σην αύλα̤ σ’ ‘κ̆’ επερμέναν.

Αφιερωμένο σε όλους εκείνους, που σε πείσμα των καιρών, επιμένουν στο γνήσιο, στο αυθεντικό, στο αγνό. Πηγή του ποιητικού κειμένου : Ποντιακή Εστία Τεύχος 4ον, Θεσσαλονίκη Απρίλιος 1950.

Ποντιακή Λαογραφία – Βασίλειος Β. Πολατίδης – www.kotsari.com