H Αμφίεση των Ελλήνων στον Πόντο. Ανδρική και Γυναικεία ενδυμασία (φορεσιά).

Written by Πολατίδης Βασίλειος. Posted in Ενδυμασίες

Η ενδυμασία ως ένα κύριο συνθετικό στοιχείο της παράδοσης των Ελλήνων Ποντίων δεν εξαιρέθηκε απο τις μοντέρνες τάσεις της κάθε εποχής, και αυτό δυσχεραίνει την ακριβή τοποθέτηση πάνω στο θέμα της ενδυμασίας απο το ξεκίνημά της, αλλά και πως καθιερώθηκε να φοριέται έως και τις αρχές του περασμένου αιώνα στις διάφορες περιοχές του Ελληνικού Εύξεινου Πόντου.

Υπάρχουν κειμήλια δείγματα αυθεντικών παραδοσιακών φορεσιών στην κατοχή πολλών εξ ημών τα οποία μαρτυρούν υψηλή ποιότητα υλικών και τεχνικών ραφής αφενός, αφετέρου δείχνουν την ανησυχία των Ελλήνων Ποντίων να ενδύονται ό,τι καλύτερο υπήρχε στην εποχή τους, άσχετα εάν προερχόταν απο τις Ινδίες, Αφρική, Περσία, Αίγυπτο, Κιλικία, Ευρώπη και αλλού. Ο μοντερνισμός συναντάτε περισσότερο στην ανδρική ενδυμασία και μάλιστα των αστών, οι οποίοι ένεκα των επαγγελματικών τους υποχρεώσεων υπέβαλλαν την ενδυματολογική τους παρουσίαση στις επιταγές της σύγχρονης εποχής. Αυτή η τοποθέτηση ισχυροποιείται με ακόμη έναν βασικό παράγοντα που ονομάζεται μετανάστευση, άλλοτε για βιοπορισμό και άλλοτε για επέκταση της επιχειρηματικής δράσης σε άλλες γειτονικές χώρες, όπως Μολδοβλαχία, Καύκασο και Ρωσία. Η ανδρική ενδυμασία στον Πόντο. Οι ημέτεροι Πόντιοι στην προσπάθεια τους να ευδοκιμήσουν στην ξενιτιά, εναρμόνισαν τον βίο, αλλά και την ενδυμασία τους και μιμήθηκαν στον ιματισμό τους ντόπιους λαούς. Επιρροές δέχτηκε η Ποντιακή ενδυμασία και απο τους Τούρκους. Μεγαλύτερη για την ανδρική ενδυμασία και μικρότερη για τη γυναικεία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι Έλληνες Πόντιοι άνδρες έρχονταν συχνότερα σε επαφή με Τούρκους, ενώ οι Πόντιες γυναίκες σπάνια έρχονταν σε επαφή και επικοινωνία μαζί τους. Βέβαια εάν ψάξουμε είναι εύκολο να ανακαλύψουμε ότι και αυτά ακόμη τα ενδύματα των Τούρκων στην πλειοψηφία τους έχουν Αρχαιοελληνικά ονόματα πράγμα που μαρτυρεί την Ελληνική υπεροχή και στον τομέα της ένδυσης στην περιοχή. Αναμφισβήτητη αλήθεια είναι και το γεγονός οτι ακόμα και τα καθαρά τούρκικα ενδύματα κατασκευάζονταν απο Έλληνες διότι οι Τούρκοι δεν είχαν δικούς τους ράφτες. Η εμπορική επικοινωνία των Τραπεζούντιων κατα τον μεσαίωνα με την Άπω Ανατολή, εισήγαγε πολλά ενδύματα απο τις παραπάνω χώρες τα οποία υιοθέτησε η εγχώρια παράδοση και έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι της. Η ακμή και ο πλούτος των αρχιμεταλλουργών της Χαλδίας συντέλεσε στην εισαγωγή απο τη Συρία, Μεσοποταμία, Τρίπολη Αφρικής και αλλού, έξοχων μεταξωτών υφασμάτων (κουτ̈νία), και ζωνών (ταραπουλού̈ζ'), εκ δε της Λαχόρης των Ινδιών τα λεγόμενα λαχόρι͜α (ζωνάρια) απο περίφημο λεπτό μάλλινο ύφασμα. Η γυναικεία ενδυμασία στον Πόντο. Ανάλογη της κοινωνικής τους τάξης ήταν και η αμφίεση, η οποία εν προκειμένω για την Χαλδία και Τραπεζούντα λόγω των προνομίων που είχαν ως βαθύπλουτοι, ήταν ανάλογη των καλύτερων σαλονιών του Παρισιού, με βαρύτιμα κοσμήματα και εντυπωσιακά ενδύματα. Η ανδρική φορεσιά στον Πόντο μοιάζει με αυτήν των ομογενών της μικράς Ασίας, της Χίου, και της Κρήτης. Η βράκα των παραπάνω είναι μικρή και φτάνει ως τα γόνατα, (όπως και στην Σάντα του Πόντου) ενώ το ποντιακό σαλβά̤ρ' εκτείνεται περισσότερο προς τα κάτω. Το γιλέκο δεν κουμπώνει πλάγια όπως των νησιωτών, και γύρω απο το φέσι διπλώνουν τσίτι όπως και στον Πόντο. Η γυναικεία μοιάζει με την Κυπριακή, την των παλαιών Αθηνών, Σαλαμίνος, Αιγίνης, Κύμης, Μεγάρων, και Μάνης, στοιχείο που ανάγει το πλήθος όλων αυτών των φορεσιών μετά την έρευνά τους, τουλάχιστον μέχρι τους μεταγενέστερους Βυζαντινούς χρόνους, μάλιστα ήδη κατα τον μεσαίωνα παρατηρείται γυναικείος χιτώνας ομοιάζων με την εν Πόντω ζιπούνα, μάλιστα δέ επι της κεφαλής των αρχοντισσών της αυλής του Βυζαντίου είδος καλύμματος κεφαλής απο το οποίο φαίνεται να εξελίχθηκε η ποντιακή τάπλα ενώ άλλη πηγή αναφέρει ότι η τάπλα μπορεί να παρελήφθη απο την περσική γυναικεία ενδυμασία. Η Γυναικεία Ενδυμασία στον Πόντο Β' μέρος