Σαρού Κίζ (Ξανθή Κοπέλα) Σαρού Γούζ - Σαρί Γίζ. Χοροί των Ελλήνων Παφραίων

Written by Πολατίδης Βασίλειος. Posted in Χοροί

Με το χορό αυτό οι Έλληνες Παφραίοι του Πόντου καθώς και σχεδόν όλοι οι Έλληνες του Πόντου, τιμούν τη μεγάλη σιτοπαραγωγή την οποία ταυτίζουν με μια όμορφη ξανθή κοπέλα, η οποία όταν βλέπει γενικώς την παραγωγή των αγροτικών προϊόντων να αυξάνει, κυκλοφορεί χαρούμενη τραγουδώντας και χορεύοντας εύθυμους σκοπούς.

Σαρού Κίζ (Ξανθή Κοπέλα) Σαρού Γούζ - Σαρί Γίζ. Χοροί των Ελλήνων Παφραίων. Η επικράτηση αυτού του εθίμου, δηλαδή της προσωποποίησης της καλής παραγωγής με τα πολλά στάχυα του σταριού, έχει την αναφορά της στα παλιά χρόνια και ο συμβολισμός αυτός συνεχίζεται μέχρι σήμερα μεταξύ των Παφραίων. Παλιότερα όταν χόρευαν αυτόν τον χορό, μεταξύ των χορευτών κυκλοφορούσαν μερικές κοπέλες κρατώντας στους ώμους τους στάμνες με κρύο νερό το οποίο πρόσφεραν στους θεριστάδες στον κάμπο. Σήμερα το έθιμο αυτό δεν συνεχίζεται πια. Πηγή κειμένου : Γεώργιος Θ. Αντωνιάδης – Νέα Μπάφρα Σερρών 2006.

Σχόλια πάνω στο χορό: Ο χορός Σαρού Κίζ της Πάφρας ανήκει στον κύκλο των αγροτικών ομαλών χορών και είναι μεικτός. Η χορευτική του φόρμα αναπτύσσεται και ολοκληρώνεται σε 12 μουσικά μέτρα. Κινείται με τα τέσσερα πρώτα βήματα του, προς τα δεξιά ενώ τα χέρια κινούνται διαδοχικά με δύο κινήσεις από εμπρός προς τα πίσω. Τα 8 τελευταία βήματα του χορού είναι στατικά με πρόσωπο των χορευτών προς το κέντρο του κύκλου, τα χέρια είναι στην ανάταση, οι χορευτές προτάσσουν εναλλάξ τα πόδια με βηματισμούς αριστερό-δεξί-αριστερό δεξί πάλι εντός του κύκλου. Στην Ποντιακή Λαογραφία σποραδικά μπορεί κανείς μέσα από την έρευνα παλιών αναφορών (προφορικών και γραπτών) να συναντήσει αυτή τη διάθεση προσωποποίησης του χορού Σαρού Κίζ, της Ξανθής κοπέλας δηλαδή με το ξανθό χρώμα που έχουν τα στάχυα κατά την περίοδο του θέρους. Αυτές τις αναφορές τις έχω εντοπίσει κυρίως στα ποντιακά σωματεία της περιόδου (1960 ως και 1990) που αφορούσαν στην υιοθέτηση χορογραφικών στοιχείων ξένων προς τη μουσικοχορευτική παράδοση των Ελλήνων στον Πόντο. Μπορεί κανείς κάλλιστα μέσα από την ανάγνωση των ποντιακών περιοδικών και εφημερίδων της εποχής εκείνης να το διαπιστώσει ιδίοις όμμασι. Εκείνη την περίοδο γινόταν μεγάλη προσπάθεια από όσους ασκούσαν τη διδασκαλία των χορών, στο να αποδοθούν ιστορικές αναφορές και στρεβλές (αυθαίρετες κατά την άποψη μου) λαογραφικά αναγωγές των χορών αλλά και των εθίμων σύμφωνα με τα πιστεύω και τη φαντασία τους. Αυτό το φαινόμενο της επικέντρωσης των ποντιακών σωματείων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης σε δέκα μόνο χορούς, μάλλον τους πιο ζωηρούς και λεβέντικους, (κυρίως της Τραπεζούντας και του Κάρς) κατέστη δυνατή να παραγκωνίσει όλες τις άλλες επιμέρους λαϊκές μουσικοχορευτικές παραδόσεις : της Κερασούντας, της Νικόπολης, της Αμισού, της Αμάσειας, του Ακ Δάγ και του Γκιουμούς Μαδέν, της Τρίπολης, της Έρπαας της Σεβάστειας, της Τόνγιας, του Όφι, της Νεοκαισάρειας και όλων των υπολοίπων περιφερειών του Πόντου. Αξίζει να αναρωτηθεί κανείς τι απέγιναν όλες εκείνες οι λαϊκές μουσικοχορευτικές παραδόσεις αυτών των περιοχών. Μήπως οι Έλληνες του Πόντου δεν χόρευαν σε αυτές τις περιοχές ; Και αν δεν χόρευαν, τότε σίγουρα ούτε θα τραγουδούσαν. Κατά τόπους αναβίωναν πολλά έθιμα και χοροί από τους εναπομείναντες λόγου χάρι Οφίτες (Οφλήδες) στη Νέα Τραπεζούντα Πιερίας, της Νικόπολης (Γαρέσαρης) στα χωριά της περιφέρειας του νομού Καβάλας, του Κάρς και του Καυκάσου στα χωριά της περιφέρειας Κιλκίς και Φλώρινας, της Αμισού και της Πάφρας στα χωριά της περιφέρειας Σερρών και Ιωαννίνων κ.ο.κ Έχω την άποψη ότι κατά καιρούς υπάρχουν διάφορες τάσεις που διαμορφώνουν το λαϊκό δημοτικό ένστικτο και δημιουργούν καταστάσεις μέσα από τις οποίες τόσο η λαϊκή μούσα όσο και οι συνήθειες των ανθρώπων αλλάζουν. Το γεγονός ότι έφυγε η πρώτη και η δεύτερη γενιά των προγόνων μας, δυσχεραίνει κατά πολύ τη λαογραφική έρευνα. Αρνητικό είναι επίσης το γεγονός ότι μεγάλος όγκος ασφαλούς πληροφόρησης έχει χαθεί καθώς οι προηγούμενες γενιές δεν φρόντισαν να καταγράψουν τους βασικούς φορείς των λαικών μας παραδόσεων (τους παππούδες και τις γιαγιάδες). Αρνητικό είναι ότι ενώ υπάρχουν γραπτές πηγές αναφοράς αλλά και ηχητικό υλικό καταγραφών, αρκετοί μένουν δύσπιστοι και αμετάπειστοι στα προσωπικά τους πιστεύω, εμμένουν στις χορογραφίες και πάνω στις προσωπικές τους θεωρίες χτίζουν λαογραφικά φαντάσματα και αποδίδουν στη λαογραφία και στους χορούς μας έννοιες και σημασίες που ποτέ δεν είχαν. Ο χορός Σαρού Κίζ (ξανθή κοπέλα) απαντάται σε όλο σχεδόν τον Πόντο (Τραπεζούντα, Αργυρούπολη, Ίμερα, Παλαγία, Κάρς, Κρώμνη). Ο χορός αυτός μόνο στην Πάφρα έχει διαφορετική μελωδία. Σε όλο τον υπόλοιπο Πόντο έχει την ευρέως γνωστή σε όλους μας μελωδία η οποία καθιερώθηκε να αποδίδεται ως σόλο χορός ενώ στον Πόντο αλλά και τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης των Ελλήνων εκ Πόντου στην Ελλάδα, είχε τραγούδι. Σε παλιότερες μου αναρτήσεις έχω δώσει στο φως της δημοσιότητας τα λαϊκά άσματα που συνοδεύουν το χορό Σαρή Κιζ, ή Σαρή κούζ, ή Σαρίγουζ, ή Σαρου γούζ ή Σαρίκους όπως είναι οι υπόλοιπες ονομασίες του χορού στον υπόλοιπο Πόντο. Αναφορικά με το χορό Σαρού Κίζ των Παφραίων αξίζει να σημειώσω για τη λαογραφική μου έρευνα ότι ο κ Γιώργος Αντωνιάδης πουθενά δεν αναφέρει το χορό Σαρού Κίζ Ατλαμασί (πηδηχτός χορός στο Σαρού Κίζ), αλλά και ο αγαπητός μου ζουρνατζής κ Γιώργος Τσαπανίδης που τον κατέγραψα πολλάκις, αγνοούσε την ύπαρξη και τη μελωδία του χορού Σαρού Κίζ Ατλαμασί. Παρακολουθείστε αναλυτικότερα τα βίντεο μου για το χορό Σαρί Κούζ ανά περιοχή καταγραφής: Το Σαρίκούζ της Παλαγίας (Αργυρούπολης Πόντου) - Σαρίκούζ και Γετίερε (Αχιλλέας Βασιλειάδης - Κώστας Σιαμίδης) - Σαρίκούζ Κάρς με τραγούδι (Παύλος Ιωαννίδης - Λευκώνας Σερρών) - Σαρίκούζ με Κλαρίνο (Μπάντα Μ. Ιωακωβίδη) - Χορός Σαρί Κούζ - Γεωργούλης Κουγιουμτζίδης