Μηλίτσα, Ένας άγνωστος Ποντιακός Λαϊκός Χορός. Γράφει ο αείμνηστος κ. Σίμος Λιανίδης το 1965
Δημοσιεύω τη μουσική, την ποίηση και τη χορογραφία ενός άγνωστου μέχρι σήμερα, ποντιακού λαϊκού χορού. Τον οφείλουμε στον συμπατριώτη μας δικηγόρο κ. Ι. Χαρατσίδη. Η καταγραφή της μουσικής καθώς και η χορογραφία του που δημοσιεύονται παρακάτω οφείλονται στον κ. Κουτσογιαννόπουλο, ο οποίος προθυμότατα μας βοήθησε. Χορός Μηλίτσα - Παρακολουθείστε το βίντεο
Η ονομασία του χορού είναι Μηλίτσα. Στην ποντιακή διάλεκτο "Μηλίτσα" σημαίνει μικρή μηλιά, όπως ο χορός Μητερίτσα που σημαίνει μικρή μητέρα, μητερούλα όπως συνηθίζουμε να λέμε σήμερα. Η Μηλίτσα είναι ένας κυκλικός, πολύ θεαματικός χορός. Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες μαζί (μικτός). Έχει ωραίες κινήσεις, ζωηρούς βηματισμούς, γοργό ρυθμό, και στέκεται μεταξύ των ταχύτατων Σέρα χορού - Κότσ̆α̤ρη και του σεμνότατου Ομάλ'. Δεν είναι ούτε υπερβολικά γρήγορος αλλά ούτε και αργός. Αποκλίνει μάλλον προς το γοργό αλλά όχι υπερβολικά. Γι' αυτό ο χορευτής μπορεί συγχρόνως να τον τραγουδά, πράγμα ακατόρθωτο για τον Σέρα χορό ή την Κότσ̆α̤ρη. Έχει μια χάρη πρωτότυπη, μια λυγεράδα και μια ομαδικότητα. Απαιτεί συγχρονισμό κινήσεων και βηματισμών, ώστε υποβάλλει τη σκέψη πως κάτι το τελετουργικό, ασφαλώς ειδωλολατρικό είναι το γενεσιουργό του ξεκίνημα. Εκείνη η κίνηση με τη σύγχρονη (ταυτόχρονη) κλίση προς τα εμπρός, του σώματος και των χεριών δείχνει κάτι σαν προσκύνημα, κάτι σαν ομαδική ικεσία στο θείο. Γενικά, είναι ένας λαμπρός χορός και θεωρούμε ευτύχημα ότι σήμερα περισώζεται. Η περίπτωση της τυχαίας εύρεσής του και η πιθανότητα να χαθεί, δυναμώνουν την τόσες φορές διατυπωθείσα παράκληση και ευχή μας, να γίνει ότι είναι δυνατόν τάχιστα, για τη συστηματική περισυλλογή των λαογραφικών θησαυρών του Πόντου, που μέρα με την ημέρα και χρόνο με τον χρόνο οι φορείς των γίνονται πιο λίγοι, με το αραίωμα που φέρνει στις τάξεις τους ο θάνατος, ανεξάρτητα από την αλλοίωση που παθαίνουν με το πέρασμα των χρόνων από τον καιρό της έξωσής μας από τον Πόντο. (Σιμος Λιανίδης Μηλίτσα une danse inconnue chez les Grecs du Pont, L' auteur decrit la danse Militsa (Presque inconnue chez les emigres du Pont Euxin) en publiant aussi la musique qui l'accompagne) - Μηλίτσα ένας χορός άγνωστος στους Έλληνες του Πόντου. 
Ο συγγραφέας περιγράφει τον χορό Μηλίτσα (Σχεδόν άγνωστος στους μετανάστες του Ευξείνου Πόντου) δημοσιεύοντας επίσης τη μουσική που τον συνοδεύει. Ακολουθούν ορισμένες απαραίτητες επισημάνσεις στα ανωτέρω γραφόμενα: Δυστυχώς στο συγκεκριμένο άρθρο του ο αείμνηστος κ. Σίμος Λιανίδης δε μας δίνει περισσότερα στοιχεία για τον καταγραφόμενο επίσης αείμνηστο κ. Ι. Χαρατσίδη (δικηγόρο). Προσωπικά εικάζω και μετά από έρευνα μου ότι, ίσως πρόκειται για τον πολυγραφότατο δικηγόρο, ποντιακής καταγωγής κ. Ιωάννη Χαρατσίδη ο οποίος γεννήθηκε στον Καύκασο κι έζησε κάποια χρόνια της ζωής του στο χωριό Αμάραντα του νομού Κιλκίς. Καμία αναφορά δεν γίνεται στο παραπάνω άρθρο για την καταγωγή του χορού (εκ Πόντου) και πως τον γνώριζε ο κ Χαρατσίδης. Πολλώ δε μάλλον ούτε η καταγωγή του ιδίου του κ Χαρατσίδη εκ Πόντου καταγράφεται. Τούτο δυσχεραίνει την ασφαλή γεωγραφική τοποθέτηση του χορού. Ο κ. Ιωάννης Χαρατσίδης έζησε και αποβίωσε στην Αθήνα το 1991. Σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία κι έπειτα στη Νομική Σχολή. Υπήρξε συνεργάτης του Ριζοσπάστη και ενεργό μέλος της αριστερής παράταξης. Άρθρα και παρεμβάσεις του για πολλά κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της χώρας υπάρχουν στο διαδίκτυο. Ανέδειξε το ζήτημα των Ελλήνων της ΕΣΣΔ και πρότεινε ενέργειες για την ομαλή επιστροφή των Παλιννοστούντων Ελλήνων στην Ελλάδα.
Περισσότερα για τον χορό της Μηλίτσας αντλούμε από:
1. Δημήτρης Κουτσογιαννόπουλος 1966. Ο χορός Μηλίτσα είναι κυκλικός και χορεύεται από άνδρες και γυναίκες και συνοδεύεται από τραγούδι. Το χορευτικό σχήμα αποτελείται από 8 μέτρα. Οι χορευτές κρατούνται από τις παλάμες των χεριών. Η μουσική αποτελείται από 8 μέτρα, το χορευτικό σχήμα εκτελείται άπαξ. Μουσική καταγραφή σε ρυθμό 2/4 του τραγουδιού "Το ραχίν κονίεται...".
2, Δόρα Στράτου 1970. Ανακαλύφθηκε, κινηματογραφήθηκε και χορεύεται στο θέατρό μας ο χορός Μηλίτσα.
3. Πετρίδης 1988-89 Κάρς Πόντου: Χορευόταν από τους ημέτερους και ο χορός της Μηλίτσας ή Κοκκινόγλη σε ρυθμό 2/4.
4. Σαμουηλίδης 1993: Η Μηλίτσα είναι χορός θεαματικός, με όμορφες και ζωηρές κινήσεις. Το χορευτικό σχήμα αποτελείται από 8 μέτρα. Δεξιό, αριστερό πόδι. Δεξιό, αριστερό πόδι. Μετεωρισμός του αριστερού ποδιού. Κίνηση επί τόπου αριστερού, δεξιού, αριστερού. Δεξιό πόδι, αριστερό, δεξιό. Κάμψη αριστερού γόνατου δύο φορές. Κίνηση επιτόπου. Συνοδεύεται από το τραγούδι "Το ραχ̌ίν χ̌ιονίεται, παιρ' ο ήλον, λύεται, το καρδόπο μ' σεβνταλίν έν’ καίει και μανίεται.."
5. (Κουτσογιαννόπουλος και Λιανίδης). Μηλίτσα σημαίνει μικρή μηλιά, αλλά και έναν θάμνο που βγάζει μικρούς καρπούς σαν σταφύλια. Πιθανόν όμως η λέξη να είναι ρωσική όπως και ο χορός, που είναι άγνωστος στους περισσότερους Έλληνες του Πόντου.
Μηλίτσα: Ένας άγνωστος Ποντιακός Λαϊκός Χορός. Γράφει ο αείμνηστος κ. Σίμος Λιανίδης. Πηγή: Αρχείον Πόντου, Σύγγραμμα Περιοδικόν / Εκδιδόμενον υπό της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, Τόμος 27ος, σελ. 302-303
Ποντιακή Ιστορία &; Λαογραφία – Βασίλειος Β. Πολατίδης – www.kotsari.com
