Για τον Αϊ-Γιώργη και τον Προφήτη Ηλία. Ποικίλα γλωσσικά εξ Οινόης Πόντου.
Κοντά στις άλλες μεγάλες χάρες που έχει ο Αϊ-Γιώργης κατά το απολυτίκιο της εορτής του στις 23 Απριλίου, είναι: “των αιχμαλώτων ελευθερωτής και των πτωχών υπερασπιστής, ασθενούντων ιατρός, βασιλέων υπέρμαχος”, μα κατά τις παραδόσεις του Ελληνικού λαού είναι ακόμα και σε άλλα πάμπολλα θαυματουργός. Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μου βίντεο
Στην Οινόη, πίστευαν πως έχει τη χάρη και τη δύναμη να δίνει παιδιά στις άτεκνες και άκληρες γυναίκες. Όχι δηλαδή να δίνει σερνικό, απλά, καθώς μπορεί να υποθέσει κανείς από την παραθεμένη παραπάνω διήγηση (Αϊ-Γιώργην εν τσ̆ακπούνης), είχε τη χάρη και τη δύναμη να δίνει αρσενικό ή θηλυκό παιδί σε όποια γυναίκα δεν είχε παιδί αρκεί να πήγαινε στην εκκλησία του στα Λίτσ͜ια και να τον παρακαλούσε. Σε αυτό το σημείο καλό είναι να σημειώσουμε ότι εκεί στα Λίτσ͜ια, τα πέρα από το Βατισά (Φαδίσανη-Φάτσα), κι επομένως όχι Νιώτικα, μα όπου πήγαιναν οι γυναίκες Νιώτισσες, υπάρχουν ιαματικές πηγές. Αυτές οι πηγές γιατρεύουν κάθε λογής παθήσεις και φαίνεται πως εξαφανίζουν κάτι γυναικεία καθέκαστα από κείνα που εμποδίζουν τη σύλληψη και κυοφορία, δεν κάνουν τίποτα βέβαια στις ολότελα στέρφες. Με το έμπα του Απριλίου, οι τούρκοι ρωτούν τους Έλληνες: “Κίτρελεζ κιουν νε βακίτ; ή Κίτρελεζ κιουν νε ζαμάν;” Δηλαδή ρωτούν πότε γιορτάζεται ο Αϊ-Γιώργης που τον αγαπούνε πολύ “έδωσε σα χ̆έρ͜ια το κορίτσιν και για τ’ ατό” δηλαδή πρόδωσε το κορίτσι στο τουρκόπουλο, γι’ αυτό. (Αναφερθήκαμε σε αυτή τη διήγηση: Αϊ-Γιώργην, η ρωμιοπούλα και το τουρκόπουλο σε παλιότερη ανάρτησή μας). Το τι σημαίνει Κιτρελέζ είναι γνωστό. Ο P.V. Melitopoulos στο λεξικό του ερμηνεύει:
1. Hidir & Hizir = αραβική λέξη, κύριο όνομα προφήτου εορταζομένου υπό των μουσουλμάνων την 23 Απριλίου μαζί με τον προφήτη Ηλία.
2. Hidirellez = τουρκική λέξη, σύνθετο όνομα Hidir & Elyas = η 23η Απριλίου καθ’ ην οι μουσουλμάνοι εορτάζουσι τον προφήτην Hidir ο οποίος σπεύδει προς βοήθεια των δεομένων, και τον προφήτη Elyas (Ηλία) ο οποίος έλαβε συνέντευξη την ημέρα εκείνη μετά του Hidir. Από όλα αυτά όμως οι τούρκοι δεν ξέρουν τίποτα και κάνουν άλλα αντί άλλων, πολύ διαφορετικά από εκείνα που κάνουν οι Σάννοι. Από βδομάδες πρίν, έδιναν οι τούρκοι στις χριστιανοπούλες να τους ράψουν γιορτινά ρούχα για τα παιδιά τους, να τα φορέσουν εκείνη την επίσημη ημέρα. Την παραμονή ή από τις προηγούμενες ημέρες έβαφαν κόκκινα αυγά ακριβώς όπως και οι χριστιανοί για την ημέρα του Αγίου, κι όλο αυτό βέβαια πρέπει να έχει σχέση με τις γιορτές του Πάσχα, οπόταν πέφτει πάντα η 23 Απριλίου. Πιστεύουν για τον Αϊ-Γιώργη ότι και οι Έλληνες, δηλαδή ότι είναι των ασθενούντων ο ιατρός, προ πάντων, αλλά και ότι άλλο, για γρήγορη βοήθεια και γλυτωμό από κακά και συμφορές. Πηγαίνουν και οι τούρκισσες στα Λίτσ͜ια ακριβώς όπως και οι γυναίκες των χριστιανών για να τον παρακαλέσουν να τους δώσει παιδιά. Και βγαίνουμε μαζί με τους Έλληνες στις εξοχές της πολιτείας “σο Τεπέ, σο Φανάρι μέρου” και περνούν την ημέρα εκείνη με χαρά μεγάλη, ακριβώς όπως οι χριστιανοί, ο Θεός γνωρίζει με τι κληρονομικότητες και τι αταβισμούς.
Λαογραφία - Γλώσσα. Νιώτικος Αϊ Γιώργης του κ. Ι.Τ. Παμπούκη. Χρονικά του Πόντου, Αθήναι 1943. Στη μεγάλη φιλολογία γύρω από τον Αϊ Γιώργη, τον αγαπημένο άγιο όλου του κόσμου, δε θα ήτανε χωρίς ενδιαφέρον να προστεθούν και τα ακόλουθα μνημεία λόγου από την Οινόη του Πόντου.
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com