Το Μας ̆. Ηθογραφικά & Λαογραφικά Πόντου
Στην επαρχία της Χαλδίας αλλά και σε άλλες περιοχές του Πόντου, επικρατούσε ένα παλιό έθιμο, το μας̆ και το ρήμα μασοκρατώ, παράγωγο του ρήματος μάχομαι = θυμώνω. Σύμφωνα με αυτό το έθιμο, οι νύφες δεν επιτρεπόταν να μιλούν στην πεθερά και στον πεθερό αλλά και στα μεγαλύτερα αντραδέλφια κι αντράδελφες όπως και οι άλλες νύφες στην πρώτη νύφη του σπιτιού. Πολλές φορές έζησαν και πέθαναν νυφάδες χωρίς να ανταλλάξουν λέξη με τους παραπάνω αλλά ακόμα και με τους μειζοτέρ’τς του συγγενικού περιβάλλοντος του γαμπρού χωρίς να διακόψουν ποτέ το μασ̆.
Read more ... Add new comment
Το πιο φτηνό και άφθονο προϊόν της Μαύρης Θάλασσας ήσαν τα χαψία που αποτελούσαν μαζί με τα φασόλια και το καλαμπόκι την εθνική ας πούμε τροφή των λαϊκών τάξεων του παραθαλάσσιου Πόντου. Γι αυτό και η εποχή των χαψίων για τους φτωχούς Έλληνες του Πόντου ήταν σωστό πανηγύρι όπως για πολλού είναι το πάτημα των σταφυλιών. Στην περιφέρεια των Σουρμένων οι εύποροι Σουρμενίτες μετέφεραν τα χαψία με τα άλογα απ΄ τον γιαλό στα χωριά. Οι φτωχοί όμως τα κουβαλούσαν μόνοι τους στην πλάτη και φυσικά η εργασία αυτή επιβάρυνε τις γυναίκες καθώς οι άντρες στα Σούρμενα θεωρούσαν προσβολή την ενασχόληση τους με τις δουλειές του χωραφιού και του σπιτιού, ασχολούνταν ως τεχνίτες ή εμπορευόμενοι ενώ στην μεγάλη τους πλειοψηφία, ξενιτεύονταν.
Ήταν παραμονή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος του μοιραίου εκείνου έτους 1914 που για τελευταία φορά παραθερίσαμε στο σπίτι μας στην Κρώμνη. Βρισκόμουν σε μεγάλη κίνηση κι έτρεχα εδώ κι εκεί για να βρω από διάφορες γνωστές, την πολυτελή φορεσιά (ζουπούνα), που ήθελα να φορέσω την άλλη μέρα στις 6 Αυγούστου για να πάω στην Μεταμόρφωση στου Σεϊχάντων. Βρήκα ό,τι μου χρειαζόταν. Μια καινούρια ζουπούνα σεβαϊ, ένα γαλάζιο ατλαζένιο σαλβάρι, ένα πουκάμισο κεναρλήν, ένα ωραίο περσικό λαχώρι και μια ωραία μεταξωτή φοτά, ενώ για το κεφάλι ένα πλούσιο τεπελούκ.
Ένα από τα πολλά έθιμα που φέραμε απ’ την Χάρσορα του Πόντου και διατηρούμε κι εδώ στην νέα μας πατρίδα, είναι και ο πάνδημος πανηγυρικός εορτασμός της ημέρας των Τριών Ιεραρχών. Με συγκίνηση φέρνω στην μνήμη μου έναν τέτοιον εορτασμό της ιδιαίτερης πατρίδας μου, της Χάρσορας το έτος 1908. Αλησμόνητα χρόνια κι αλησμόνητοι τόποι. Μετά την απόλυση της Θείας Λειτουργίας, ξενικά όλο το εκκλησίασμα για το Σχολείο. Προηγούνται τα εξαπτέρυγα, ο δίσκος με τα κόλλυβα, ο ιερέας με τα άμφια του κι ακολουθούν οι σχολικοί έφοροι, οι διδάσκαλοι κι οι μαθητές, έπειτα οι επίτροποι και όλοι οι κάτοικοι του χωριού.
Πουθενά στην Ελλάδα σήμερα δεν υπάρχει τέτοιο αγνό ποντιακό χρώμα όπως στην Λαραχανή. Γνήσια ποντιακή ζωή, όπως τα παλιά εκείνα χρόνια πριν το 1922. Εντελώς ανόθευτο το ποντιακό τραγούδι, καμία αλλαγή στον ρυθμό του χορού, ούτε μια ξένη λέξη στο ποντιακό λεξικό, εκτός από εκείνες που πολιτογραφήθηκαν τα παλιά χρόνια. Απ’ το ποντιακό ενδυματολόγιο, σηκώθηκε μόνο η ζίπκα και η κουκούλα. Στη γυναικεία ενδυμασία δεν άλλαξε τίποτα, εκτός απ’ τα τσ̌αρούχ̌ια που αντικαταστάθηκαν με λαστιχένια παπούτσια (κοντές γαλότσες). Το σπαρέλ, η φοτά, το λετσ̌έκ, τα ταραπουλούζ ίδια κι όμοια όπως τότε. Στην Λαραχανή διαπίστωσα ότι δεν ξέρω ποντιακά.
