Οι δράκοντες στον Πόντο

Μύθοι και πραγματικότητα -  Π.Η. Μελανοφρύδη

Η μεσαιωνική ιστορία είναι γεμάτη από δράκοντες των οποίων κλασικό παράδειγμα αποτελεί η εικόνα του Αγίου Γεωργίου που σκοτώνει με το δόρυ του ένα τεράστιο δράκοντα.
Ούτε απ’ τον Πόντο έλειψαν οι σχετικές ιστορίες με δράκοντες.
Η σχετική μυθολογία σε συνδυασμό με την πραγματικότητα παρείχαν πρόσφορο και γόνιμο έδαφος στη λαϊκή φαντασία.
Στον Πόντο, πράγματι υπήρχαν δράκοντες, δηλαδή πολύ μεγάλα φίδια, τα οποία λόγω της αγριότητας τους, γίνονταν ο φόβος και ο τρόμος αλλά και η μάστιγα των κατοίκων των γύρω περιοχών, δικαιολογώντας πλήρως τη “μυθική” τους δημοτικότητα.
Το ότι παλιότερα (προ 100 ετών περίπου) στη Μικρά Ασία ζούσαν υπερμεγέθη φίδια δεν αμφισβητείται καθόσον και μέχρι σήμερα στην Κύπρο υπάρχουν φίδια πύθωνες.

Παρακολουθείστε το σχετικό μας βίντεο με διηγήσεις για δράκοντες στον Πόντο

Σήμερα θα επιχειρήσουμε μια μικρή και σύντομη αναδρομή στα παλιά έθιμα του γάμου έτσι όπως αυτά έχουν μεταφερθεί από προφορικές και γραπτές αναφορές σ’ εμάς απ τις παλιότερες γενιές.
Τα γαμήλια έθιμα, οι εθιμοτυπίες και όλα τα στιγμιότυπα του Ελληνικού γάμου στον Πόντο θα παρουσιαστούν σήμερα μέσα από ηχητικά, φωτογραφικά ντοκουμέντα και βίντεο.
Οι περιφέρειες, πόλεις και χωριά στα οποία θα αναφερθούμε σήμερα είναι :
Η Αργυρούπολη / Κιμισχανά,
Η Ινέπολη,
Η Κερασούντα,
Η Τόν(γ)ια,
Η Μαζερά της Ματσούκας,
Η Οινόη,
Τα Κοτύωρα,
Το Καπίκιοϊ της Ματσούκας,
Το Κάρς και η
Μπάφρα.
Η επιλογή αυτών των περιφερειών έγινε προκειμένου να αναφερθούν, να αναδειχτούν αλλά και να προβληθούν για μελέτη και σύγκριση τα κοινά ή μη στοιχεία της εθιμοτυπίας του Ποντιακού γάμου σε όλη την επικράτεια του Πόντου όπου έζησε και δραστηριοποιήθηκε ο Ελληνισμός.

Δείτε το πρώτο μέρος του αφιερώματος μας στον Ελληνικό γάμο στον Πόντο

Δείτε το δεύτερο μέρος του αφιερώματος μας στον Ελληνικό γάμο στον Πόντο

Αφήγηση Σάββα Τσαχουρίδη του Αβραάμ στην Ποντιακή διάλεκτο, έτος γεννήσεως 1883. ( Καταγραφή του 1985)
Τουρκία επ' εκαικά, επεκεί έρθαμε, ύστερα εκουμουλιάγομε εκαικά τα παιδία, είπανε : «Ά εφτάμε μωμοερλούχα». Νέγος χρόνος έτονε.
Εκουμουλιάγομε δέκα νομάτ' : άλλος κωδών΄, άλλος μαύρα, άλλος άσπρα. Επεκεί γένια, τη προβατί' τα μαλλία επέρανε και εποίκανε γένια, τα πουίχια. Απ' έξ' το μέρος εκείνος τραβωδεί και άλλος κρούγ'νε την πόρταν και λέει : «Νοικοκύρος !!!»..Ντο έν' ; ..Όϊ κάτ' έν..;
Επιτρέπεται ;.(μόσνα, Ρωσικά). Επιτρέπεται ;.(μόσνα, Ρωσικά).
Έλα απέσ'
Έρθανε κοτσιχτά κοτσιχτά. «Νώμα μέρος να χορεύομε. Εδέκαν ατ'ς μέρος. Εκείνους εδέκαν ατ'ς μέρος. Έξ' ερχίνεσανε και χορεύ'νε.
Έρθανε άλλ' πα όλ'. Έρθανε η γαρή πά με το κωδών', ερχίνεσαν και ταβίζ'νε, ο εις λέει : «Τ' εμόν έν' ατέ η γαρή». Άλλος λέει : «Τ' εμόν έν!!!»
Ερχίνεσανε και κρούγ'νε. Ο νοικοκύρης (χαζάϊνον, ρωσικά) λέει : «Ντο έν'; Ντ' έπαθετε; Αλλά αυτοί τσιμπάνε τη γυναίκα. Το Μαύρον εδίαξανε. Τη νύφε πα εδίαξανε , εκείνον επέρεν ατεν και επήεν.
Όντες αξίζ' εποίκαμε, εδέκανε μας χρήματα. Επεκεί επαίγ'ναμε ΄ς άλλο σ' οσπίτ, ΄ς άλλο σ' οσπίτ, και εκλώσκουμες ΄ς σ΄οσπίτια.
Τρία βράδας εκλώσκουμες ας είνον σ' οσπίτ' 'ς σ' άλλο και εποίν'ναμε μωμοερλούχια.
Εκείνε η γαρή πα άγουρος έτονε, μαναχόν έτονε γαρηδίων φορεμένος.
Το κωδών' κρεμάεται, τα τσιτσία, ο γο γο !!! Ο νοικοκύρης (χαζάϊνον, ρωσικά) θέλ' να τσουρμουλίζ' ατεν. Είπαν ατότε «Γιόκ!!!» Ο Άσπρος ο μωμόερον λέει : «Γιόκ!!! 'κ' ίνεται. Χάϊντε» Πάγ'νε.
Ατείν εθαρούνε ατο γαρή έτονε, όνταν εβγάλ' τα λώματα, τερούνε :  Ωωωωω...!!! Ατός άγουρος έτονε.!!!  Αρχινούνε και γελούνε

Χριστούγεννα στην Πουλαντζάκη του Πόντου το 1892

Βρισκόμαστε στο έτος 1892 στην κοινότητα Πουλαντζάκης, με αμιγή ελληνικό πληθυσμό, πλούσια σε πόρους και πλουσιότερη σε αγάπη για τα γράμματα.
Υπάρχει μια πλήρης επτατάξιος αστική σχολή αρένων με έξι διδασκάλους καλά αμειβόμενους αλλά και ευσυνείδητους στα καθήκοντα τους. Επίσης, υπάρχει μια τετρατάξιος δημοτική σχολή θηλέων με τρείς διδασκάλισσες εφάμιλλες των αρρένων συναδέλφων τους. Εκείνη την χρονιά ξεχειμώνιαζε στην Πουλαντζάκη ο μητροπολίτης Χαλδείας, ο αείμνηστος Γερβάσιος, ο ακούραστος ιδρυτής και προστάτης των σχολείων.
Η κοινότητα διοικείτο από 12μελές συμβούλιο, απ’ το οποίο εκλέγονταν τρείς έφοροι των σχολείων, από δε της μορφωθείσης ήδη νεολαίας εξελέγοντο τρείς επόπτες, οι οποίοι παρακολουθούσαν τακτικά τις παραδόσεις των μαθημάτων.
Κατά τις σωτήριες εορτές των Χριστουγέννων, του Νέου έτους και των Θεοφανείων επικρατούσε η συνήθεια, οι ιεροψάλτες, οι διδάσκαλοι, οι μαθητές των ανωτέρων τάξεων και περί τους 15 άλλους νέους, να χωρίζονται σε δύο ομάδες και να περιέρχονται όλα ανεξαιρέτως τα σπίτια, ψάλλοντες τα τροπάρια των εορτών.
Κάθε οικογένεια φιλοτιμείτο πάντοτε όχι μόνο να συνεισφέρει περισσότερο και πάνω απ’ τις δυνάμεις της, αλλά επιπλέον φρόντιζε να ευχαριστήσει ιδιαίτερα με ποτά και μεζέδες τους υμνωδιστές. Τα μέλη της οικογένειας συνέτρωγαν, συνέπιναν και συντραγουδούσαν μαζί τους με χαρά και αγαλλίαση. Τα χρήματα που συλλέγονταν διετίθεντο στις χήρες και τα ορφανά.

Δείτε το σχετικό βίντεο για τα Χριστούγεννα στην Πουλαντζάκη του Πόντου το 1892

Απ’ την προπαραμονή η Ιερά Μητρόπολη ειδοποιούσε τους εφόρους, επόπτες, διδασκάλους και μαθητές να παρευρεθούν την παραμονή στο σχολείο όπου παρουσία του αρχιερέως θα καταρτίζονταν οι δύο επιτροπές (ομάδες) των εράνων. Το πρωί της παραμονής όλοι οι παραπάνω και πολύς κόσμος συγκεντρώνονταν στην μεγάλη αίθουσα του σχολείου. Μετά τον αγιασμό ο αρχιερέας με απλά και συγκινητικά λόγια ανέπτυσσε τα γεγονότα περί της Χριστού και Σωτήρος γεννήσεως, και αμέσως μετά κηρυσσόταν επίσημα η περίοδος των διακοπών των εορτών. Στην συνέχεια εκλέγονταν οι ομάδες των εράνων.

Ο μητροπολίτης καλούσε τον διευθυντή του σχολείου να υποδείξει τα κατάλληλα πρόσωπα. Οι μεν ιεροψάλτες και διδάσκαλοι έπαιρναν τη θέση τους χωρίς αντίρρηση, δύο λυράρηδες και δύο αρμονιοπαίκτες προσετέθησαν ιεροκρυφίως. Οι μαθητές οι οποίοι αγαπούσαν πραγματικά και ειλικρινά και τιμούσαν τους διδασκάλους τους αλλά και ανταγαπώντο απ’ αυτούς τους ακολουθούσαν αδερφικά, όταν όμως ήρθε η σειρά στην πολυπληθή νεολαία, το ζήτημα περιπλέχτηκε.