Σύμμεικτα Ροδοπόλεως Πόντου - Δοξασίαι περί των μηνών.

Ιανουάριος – Καλαντάρτς
Ωνομαζόταν έτσι από τις Καλένδες. Κατ’ αυτόν τον μήνα εγίνοντο τα Μωμογέρ͜ια. Νέοι και πολλές φορές γέροντες ενεδύοντο παλαιά ρούχα, κρεμούσαν κώδωνας και εσκεπάζοντο το πρόσωπον με μουτσούνες (μάσκες) ή στορέας ή φορούσαν φουστανέλες (Καπήκιοϊ & Λιβερά) ή εγίνοντο τάχα διώκται των λαθρεμπόρων καπνού και επιδίδοντο εις ομηρικάς μάχας, πολύ διασκεδαστικάς. Κατήρχοντο εις την υποδιοίκηση και εχόρευον και εν τέλει εφιλοδωρούντο από τας αρχάς και τους καταστηματάρχας. Όταν δε ο καιρός ήτο ευνοϊκός περιήρχοντο και τα γειτονικά χωριά. Από τας εισπράξεις έν μέρος διετίθετο δια το σχολείον και τα ολιγότερα εις κοινήν διασκέδασιν εις το μοναδικόν καφενείον του χωρίου μέχρι πρωϊας και πολλάκις μέχρις εσπέρας της επομένης. Την εσπέραν της παραμονής των Φώτων κατά το δείπνον, εξάπαντος νηστήσιμον, ήναπτον κηρία δια τους αποθανόντας γονείς, τέκνα, αναδόχους, συγγενείς και κάθε σπίτι εφεγγοβολούσε. Η φωτοχυσία αύτη εγίνετο δια τους τεθνεώτας ως είδος σπονδής.

Οι Έλληνες του Πόντο φαντάζονταν τις μάγισσες καθ’ όλα όμοιες με τους ανθρώπους με μόνη διαφορά ότι τα πόδια τους ήταν ανάποδα, δηλαδή η φτέρνα προς τα εμπρός και τα δάχτυλα προς τα πίσω. Οι Μάϊσσες, μάγισσες, οι νεράϊδες, τα ξωτικά, τα αερικά και οι ξωθιές, όλα αυτά τα πλάσματα θεωρούνταν ωραία κι οι άνθρωποι απ’ τον φόβο που τους προκαλούσαν τα αποκαλούσαν : «απ’ εμάς και καλλίων ποιός είν’».

Στη Λιβερά και στα περισσότερα χωριά της επαρχίας Ροδοπόλεως Ματσούκας, τα κάλαντα, όπως λεγόταν το Νέο Έτος, υπήρχε το έθιμο το Κοτσ̆αμάνων (έβγαιναν οι Κοτσ̆αμάν’). Αυτό το έθιμο γινόταν ανελλιπώς και με πολύ ενθουσιασμό κάθε χρόνο. Λάμβαναν μέρος πολλοί νέοι άντρες ηλικίας 35 – 45 ετών. Αρκετές ημέρες πριν τα Χριστούγεννα άρχιζαν να ετοιμάζουν τις ενδυμασίες τους, οι μεν ξενιτεμένοι στην Πόλη και στην Τραπεζούντα ενώ οι υπόλοιποι στο χωριό όπου θα συγκεντρώνονταν και οι ξενιτεμένοι προκειμένου να οργανώσουν τους ομίλους (ομάδες) τους. Τα ρούχα και ο εξοπλισμός που χρησιμοποιούσαν οι Κοτσ̆αμάν’ ήταν τα εξής :

Καθαροδευτέρα.
Η πρώτη ημέρα της μεγάλης νηστείας στον τόπο μας, ήταν πράγματι ημέρα καθαριότητας. Πρώτα-πρώτα όλα τα μαγειρικά σκεύη έπρεπε να καθαριστούν. "Θα εβράσκουσαν τα σ̆κεύα̤ ‘ς έναν τρανόν χαλκόν απέσ’ με σαχταροζούμ’ (κατενήν) και οι κοδέσπενες θ’ απομανικούσαν και θα έτριφταν να εβγάλ’νε όλα̤ τα λίγδας". Αυτό γινόταν και για σκεύη που δεν χρησιμοποιούνταν ποτέ. Πρέπ’ έλεγεν η σχωρεμένη η θεία μου, "να στράφτ’νε τα τέσσερα μερόδες και με τη νηστεία και με τα μετάνα̤ς να καθαρίζομε την ψύν’ εμουν και τ’ απέσ’ εμουν". Την Καθαρή Δευτέρα άρχιζε το Θοδώρισμαν. Επι τρείς ημέρες οι περισσότερες γριές και πολλές νέες δεν έτρωγαν ούτε έπινα νερό.