Αεργίτες, Νοέμβριος. Ήθη και έθιμα των Ελλήνων στον Πόντο.
Οι αρχαίοι Έλληνες τον ονόμαζαν Μαιμακτηρίωνα. Στον ελλαδικό χώρο έχει πολλές ονομασίες, όπως Βροχάρης για τις πολλές βροχές που φέρνει, Νιαστής για τα οργώματα, Παχνιστής, Χαμένος, Αϊ-στράτηγος και Αϊ-Ταξιάρχης (8 Νοεμβρίου), Αϊ-Φίλιππας (14 Νοεμβρίου), Μεσοσπορίτη (21 Νοεμβρίου), και Αντριά ή Αγιαντριά από τον Άγιο Ανδρέα (30 Νοεμβρίου).
Κατά τον Μέγα Συναξαριστή του Οσίου πατρός ημών, Νικοδήμου του Αγιορείτου, ο μήνας Νοέμβριος έχει ημέρας λ’ (30). Η ημέρα έχει ώρες ι’ (10) και η νύχτα ώρες ιδ’ (14). Σημείωσις ότι το όνομα Νοέμβριος δεν είναι ελληνικόν αλλά λατινικόν και σημαίνει ένατος, παραγόμενον από το novem που δηλώνει τον αριθμό εννέα καθότι ο μήνας Νοέμβριος, αρχής γενομένης της αρίθμησης απ’ τον Μάρτιο ο οποίος ήταν ο πρώτος των μηνών κατά την Κοσμογενεσίαν, έρχεται στην ένατη θέση της αρίθμησης των μηνών. Αεργίτες Νοέμβριος. ΉΘη και έθιμα των Ελλήνων στον Πόντο 
Στον Πόντο λεγόταν Αεργίτες απο την γιορτή του Αγίου Γεωργίου του εν Λύδδη, που εορταζόταν στις 3 Νοεμβρίου στον Πόντο. Στην Κερασούντα ονομαζόταν Αγιγιωργίτης και Αγιγιωργίτες, στη Σινώπη Αϊγιωργίτης. Στον Όφη, τη Σαντά, την Τραπεζούντα και τη Χαλδία λεγόταν Αεργίτες, λέξη που παράγεται από το όνομα του Αγίου Γεωργίου. Στα Κοτύωρα λεγόταν Γότζ-αγης, δηλαδή μήνας της αναπαραγωγής των κριαριών. Στην Τρίπολη λεγόταν Νοέμβριος και στην Δέσμαινα του Πόντου είχε την ονομασία Παρτάλ. Στη Ροδόπολη ονομαζόταν Αεργίτες λόγω του τέλους των γεωργικών ασχολιών και της αρχής των αργιών. Μάλιστα οι τούρκοι τον ονόμαζαν αβαράν, (άεργον). Επι εποχής του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ευλαβείς χριστιανοί ανήγειραν χαριέστατον ναόν άμα και κάλλιστον στη Λύδδα (Διόσπολις της Παλαιστίνης), προς τιμήν του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. Εκεί μετέφεραν και κατέθεσαν το πολύαθλο σώμα του μάρτυρος, από ένα άσημο μέρος όπου το είχε θάψει ο Πασικράτης (ο θεράπων του Αγίου). Η ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου του Τροπαιοφόρου συμπίπτει με την ημέρα των εγκαινίων του ιερού ναού, έτσι δίκαια οι Έλληνες του Πόντου μετονόμασαν το Νοέμβριο σε Αεργίτεν εις ένδειξη τιμής πρός το πρόσωπο του Αγίου τον οποίο πολύ ευλαβούντο. Στα Κοτύωρα Αγιωργίτα ονόμαζαν τους μήνες Απρίλιο και Νοέμβριο, προς τιμήν του Αγίου Γεωργίου. Τότε μάλιστα έστρωναν τα στρωσίδια για το χειμώνα, χαλιά παπλώματα κτλ, και έλεγαν το δίστιχο: "Αγιωργίτα στρώσον, Αγιωργίτα σ'κώσον". Δηλαδή του Αγίου Γεωργίου το Νοέμβριο στρώσε για το χειμώνα και του Αγίου Γεωργίου τον Απρίλιο μάζεψε τα για την Άνοιξη. Στην Ινέπολη όταν συνέπιπτε η αρχή του Χειμώνα με τη γιορτή του Αγίου Φιλίππου (14 Νοεμβρίου) και λεγόταν το δίστιχο: "Καλώς τονε τον Φίλιππα, τα χ̌ιόνια φορτωμένος". Στο Σταυρίν της Χαλδίας λεγόταν το:" Αεργίτες μουρδουλίζ΄σο ραχ̌ίν ανθρώπ΄ς φουρκίζ", δίστιχο αποτρεπτικό για τους ανθρώπους να ανέβουν στα βουνά λόγω της κακοκαιρίας. Στην Κρώμνη την Ίμερα και τη Ματσούκα προέτρεπαν όλους να φροντίσουν τα κρεβάτια τους, με τα δίστιχα: "Αεργίτα το κρεβάτι σ΄, πάντα ας κεζατεύ΄ τ΄ ομμάτι σ΄" (κεζατεύω = προσέχω) & "Αεργίτα σο κρεβάτι σ΄, πάντα ας στοχ̌εύ, τ΄ ομμάτι σ΄" (στοχ̌εύω = στοχεύω = επιμελούμαι). Άγιος Μεγαλομάρτυς Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος. Βίος - Μαρτύρια - Λατρεία στον Πόντο
Στο Ακ Ντάγ Ματέν και στα 32 του χωριά χιόνιζε πάρα πολύ κατά τα μέσα του Αεργίτε, το χιόνι έφτανε το ένα μέτρο και κρατούσε έως ένα μήνα. Για τα πολλά νερά που έφερνε ο Αεργίτες λεγόταν και το δίστιχο: "Αεργίτες έν' ζα̤γκίντς, φέρ κρύα νερά και πίντς". Στα δε Σούρμενα για τα πολλά χαψία του Αεργίτε έλεγαν το δίστιχο: "Τ' Αεργίτα ας' σο λιμάν', τα χαψία σο τηγάν'," προτρεπτικός στίχος του λαού για να ρίξουν τα ψάρια από το λιμάνι κατ' ευθείαν στο τηγάνι. Εκτός από την δύση της Πούλιας, όμως, την μεταβολή του καιρού προς το χειρότερο «μηνάει» στο λαό η γιορτή του Αγίου Μηνά, στις 11 Νοεμβρίου, ενώ στη γιορτή του Αγίου Αντρέα, στις 30 Νοεμβρίου, το κρύο «αντριεύει». Οι ακατάστατες αυτές καιρικές συνθήκες που επικρατούν έδωσαν στον Νοέμβριο το όνομα «Ανακατωμένος», αν και είναι γνωστός στο λαό μας και ως Σποριάς ή Μεσοσπορίτης γιατί τότε γίνεται η σπορά των δημητριακών. Ο κ. Αντώνιος Παπαδόπουλος στο έργο του «Σύμμεικτα Ροδοπόλεως Πόντου - Δοξασίαι περί των μηνών» της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών – Αρχείον Πόντου Τόμος 26ος - Αθήνα 1964, αναφέρει σχετικώς: Νοέμβριος – Αεργίτες. Κατά τον μήνα αυτόν τελείωναν όλες σχεδόν οι γεωργικές εργασίες και ακολουθούσαν ημέρες αεργίας και εξ’ αυτού ονομάστηκε Αεργίτες. Οι τούρκοι αποκαλούσαν τον μήνα αυτόν αβαρά (τεμπέλη-αργόσχολο). Σχεδόν όλη η Ροδόπολις ήτο σκεπασμένη με χιόνια τον Νοέμβριο. Στο χωριό Χαβά υπήρχε παρεκκλήσιο του Αγίου Ανδρέα και λεγόταν ότι ως εκεί έφτασε διδάσκων ο Απόστολος Ανδρέας και διανυκτέρευσε κάτω από μίαν ιτέαν κοντά σε μια πηγή. Σύμμεικτα Ροδοπόλεως (Ματσούκας) Πόντου - Δοξασίες περί των μηνών 
Στον Πόντο κατά τον μήνα Αεργίτεν εορτάζονταν οι παρακάτω εορτές:
Τη 1η Νοεμβρίου οι Άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός καθώς επίσης και ο Αγία Παρθενομάρτυς Ελένη απο τη Σινώπη του Πόντου (Μπορείτε να διαβάσετε το βίο και το μαρτύριο της Αγίας Παρθενομάρτυρος Ελένης εδώ: Αγία Παρθενομάρτυς Ελένη απο τη Σινώπη του Πόντου
Την 8η Νοεμβρίου ημέρα μνήμης των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ
Την 12η Νοεμβρίου του Οσίου Πατρός ημών Νείλου του Σοφού (368-452). Καταγόταν από το Κοτύωρα του Πόντου, έζησε 48 χρόνια στην έρημο του Σινά και άφησε 1061 δογματικούς και ψυχωφελείς λόγους. Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μου βίντεο για το βίο και τα έργα του Οσίου Νείλου: Ο Όσιος Νείλος ο ασκητής ο Σιναϊτης εκ Κοτυώρων Πόντου και ο υιός του Όσιος Θεόδουλος
Την 13η Νοεμβρίου του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου
Την 21η Νοεμβρίου τα Εισόδια της Θεοτόκου. Πανελλήνια εορτή την οποία τιμούσαν δεόντως και οι Ρωμιοί του Πόντου. Στα Σούρμενα την έλεγαν: "Τ' Αεσόφια"
Την 26η Νοεμβρίου του Οσίου Στυλιανού (301-400) από το Στέφι του αρχαίου Πόντου, προστάτου των παιδιών.
Την 26η Νοεμβρίου επίσης τιμάται η μνήμη του Οσίου Νίκωνα του Μετανοείται από το Ζεφύρι Τραπεζούντας.
Την 30η Νοεμβρίου τέλος, εορταζόταν η μνήμη του Αγίου Ανδρέα. Διαβάστε περισσότερα για τον Άγιο Απόστολο Ανδρέα στην ακόλουθη ανάρτησή μου: Άγιος Απόστολος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος ο φωτιστής του Πόντου
Πηγή για τα λαογραφικά των μηνών του έτους αποτελεί η ανεπανάληπτη εργασία της κυρίας Έλσας Γαλανίδου - Μπαλφούσια, έκδοση της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών του Αρχείου του Πόντου, (παράρτημα 19, Αθήνα 1999), υπό τον τίτλο Ποντιακή Λαογραφία "Οι Τέσσερις Εποχές και οι μήνες τους".
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
