Ο μήνας Σεπτέμβριος ήταν ο έβδομος μήνας στο Ρωμαϊκό ημερολόγιο και τούτο δηλώνει το όνομα του Septem δηλαδή επτά.

Ο Ελληνικός λαός έχει δώσει στο Σεπτέμβριο και άλλα ονόματα λόγω της εορτής της παγκόσμιας ύψωσης του Τιμίου Σταυρού και τέτοια είναι : Σταυρίτης, Σταυριώτης, Τρυγητής, ή μήνας του Σταυρού, Σετέμπρης, Θεσέμπρης, Σταυριάτης, Αϊ-Νικήτας (15 Σεπτ.), Σποριάρης και τέλος Βεντεμάς που παράγεται από τη λέξη βενδέμα = τρύγος, συγκομιδή.
Ο μήνας αυτός είναι αντίστοιχος προς τον Βοηδρομιώνα του Αττικού ημερολογίου.
Στο Πόντο ονομαζόταν Σταυρίτες στην Κερασούντα, Κοτύωρα, Σάντα, Τραπεζούντα και Χαλδία. Σταυρίτας, στην Κερασούντα, Κοτύωρα, Οινόη και Χαλδία. Σταυρενός ονομαζόταν τέλος στην Ινέπολη.
Παράγωγη λέξη των παραπάνω ήταν το σταυροκοκκύμελον, δηλαδή το δαμάσκηνο που ωριμάζει τον Σεπτέμβριο. Με την ίδια λογική έχουμε και τη σταυροκρανέα, το σταυρολάχανο, το σταυράπιν, και το σταυράχαντον.. Στην Κερασούντα και την Οινόη ονόμαζαν σταυρίδιν και στα Κοτύωρα και την Τρίπολη σταυρίδ' ένα ψάρι παρόμοιο με το σκουμπρί το οποίο εικάζεται να έλκει το όνομά του από την εποχή αλιείας του, δηλαδή τον Σεπτέμβριο. Ο Σταυρίτες φέρ' τα νερά κι ο Καλαντάρτς τα χ̌όνι͡α. Ο Σταυρίτες ρούζ' τα φύλλα και ξεραίν' όλα τα ξύλα.

Εορτές Σεπτεμβρίου

Την 1η του μήνα, αρχή της Ινδίκτου, δηλ. του εκκλησιαστικού έτους.
Οι Έλληνες στον Πόντο κράτησαν την παράδοση αυτή της εκκλησίας και υπάρχουν πολλές διηγήσεις, δοξασίες και ιστορίες για τα εθιμοτυπικά των ημερών.
Στο Σταυρίν και τη Ροδόπολη έλεγαν : "...Στάμαν Σταυρίτα είδα 'σε, καλόν να έν' ιδέα σ' "......Πρώτη Σεπτέμβρη σε είδα, είθε η εμφάνισή σου να 'ναι καλή.....

Παρακολουθείστε το βίντεο μας για τον Σταυρίτε, τον μήνα Σεπτέμβριο

Τον Μάρτιο οι Ρωμαίοι τον θεωρούσαν πρώτο μήνα του χρόνου και τον έλεγαν primus δηλαδή πρώτο.

Αναφέρει η παράδοση ότι ο Μάρτιος πήρε το όνομα του από τον Ρωμύλο τον ιδρυτή της Ρώμης ο οποίος τον μετονόμασε σε Mars γενική Martis από το όνομα του θεού Άρη (Mars).Το 46 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρας όρισε σαν πρώτο μην τον Ιανουάριο και μετέφερε τον Μάρτιο τρίτο κατά σειρά, αντίστοιχο προς τον ένατο μήνα του αττικού ημερολογίου, τον Ελαφηβολιώνα. Στην Ελλάδα ο Μάρτιος φέρει επίσης τα ονόματα : Γδάρτης, Παλουκοκαύτης, Κλαψομάρτης, Πεντάγνωμος, Ανοιξιάτης, Φητευτής.Στον Πόντο ήταν γνωστός ως Μάρτης σε Ινέπολη, Κερασούντα, και Οινόη, ενώ Μάρτ'ς σε Κοτύωρα, Σάντα, Τραπεζούντα και Χαλδία.Όπως συνέβαινε πάντα έτσι και ο Μάρτιος έδινε το όνομά του στα ζωντανά που γεννιόντουσαν την εποχή του. Λόγου χάριν έλεγαν Μαρτέσ̌ μουσκάρ', ενώ στα Κοτύωρα υπήρχε και ρήμα "μαρτεύκομαι" που σήμαινε για όποιον το χρησιμοποιούσε ότι κάνει τα μαρτιάτικά του, ότι κάνει σαν Μάρτης. 

Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μας βίντεο για τον μήνα Μάρτιο

Ο Ιούνιος είναι ο έκτος μήνας του χρόνου. Εξ' αρχής είχε 29 ημέρες αλλά με τη διόρθωση του ρωμαϊκού ημερολογίου απέκτησε 30. Για την ονομασία του υπάρχουν δύο εκδοχές. Η πρώτη υποστηρίζει ότι προέρχεται από τη θεά Ήρα που λεγόταν Juno και στη γενική κλήση Junonis, στο όνομα της οποίας ήταν αφιερωμένος. Η δεύτερη, ότι προέρχεται από τον Λεύκιο Ιούνιο Βρούτο, πρώτο ύπατο της Ρώμης. Ο μήνας αυτός είναι αντίστοιχος προς τον Σκιροφοριώνα του Aττικού ημερολογίου. Μεταξύ 21ης και 22ας του μήνα αυτού έχουμε τη θερινή τροπή του ήλιου οπότε είναι και η μεγαλύτερη ημέρα του χρόνου. Στην Ελλάδα λέγεται Θεριστής, Θέρτης, Πρωτογιούνης κ.ά.

Στον Πόντο είχε τις ονομασίες Θερ'νός και Κερασινός (από τα κεράσια). Μάλιστα για την όμορφη κοπέλα που είχε χείλη σαν κεράσια έλεγαν πως ήταν κερασ̌όχ̌ειλος.
Στην Ινέπολη ο μήνας Ιούνιος λεγόταν και Αϊ-Γιάννης. Στην Τραπεζούντα και τη Σάντα έλεγαν : Κερασινέσ̌' βούτορον, θέλοντας να δηλώσουν το βούτυρο που παρήγαγαν κατά τον Κερασινό (Ιούνιο) μήνα.
Επίσης έλεγαν Κερασάπιν, δηλαδή Κερασινό άπιον (αχλάδι). Στη Χαλδία χρησιμοποιούσαν το όνομα Κεράσα ή Κερασία το οποίο έδιναν σε ζωντανό που γεννήθηκε το μήνα αυτό.
Στον Κερασινό τύχαινε συνήθως η κινητή γιορτή του Αγίου Πνεύματος, τ' Αε-Πνευμάτ' ή τ' Α-Πνεμάτ' ή τ' Αε-Πνεύματονος. Τη μέρα αυτή θεωρούσαν ως κακή για διάφορες δραστηριότητες όπως το να ανέβουν σε δέντρο ή να κοιμηθούν ή να κάνουν μπάνιο στη θάλασσα.

Παρακολουθείστε το βίντεο μας για τον Κερασινό - Ιούνιο μήνα

Είναι ο έβδομος κατά σειρά μήνας του έτους αλλά και ένας από τους πλέον ζεστούς μήνες του καλοκαιριού.

Κατά τους αρχαίους Έλληνες ήταν πρώτος μήνας και έφερε το όνομα Εκατομβαιώνας λόγω των πλούσιων θυσιών που έκανα κατά την περίοδο της πρωτοχρονιάς. Το σημερινό του όνομα το οφείλει στο Ρωμαίο αυτοκράτορα Ιούλιο Καίσαρα που γεννήθηκε το μήνα Εκατομβαιώνα των Αθηναίων. Στον Ιούλιο Καίσαρα οφείλεται και το Ιουλιανό ημερολόγιο.

Στη χώρα μας ο μήνα Ιούλιος είναι γνωστός επίσης με τα ονόματα : Γιούλης, Γυαλιστής, Γυαλινός, Δευτερογιούλης, (μετά τον Ιούνιο πρωτογιούλη), Αλωνάρης και Αλωνιστής. Στον Πόντο λόγω του θέρους ονομαζόταν Χορτοθέρτς «...έρθεν και ο Χορτοθέρτς, έπαρ' το κ̌αγάν' ‘ς σο χ̌έρ' τσ'...»

Σε άλλες περιοχές έφερε και άλλα ονόματα όπως : Χορτοθέρης, σε Κερασούντα, Κοτύωρα, Τρίπολη, Χαλδία, και Σαντά. Θερ'νός σε Σούρμενα και Ματσούκα «...Ο Μάρτς μαραίν' τα μάραντα, Απρίλτς τα μανουσάκια, ο Χορτοθέρτς τα χορτάρα̤ κι Αύγουστον παλικάρα̤...» «...Σον Αϊ-Λίαν αφκακέσ' θερίζ' τ' εμόν τ' αρνόπον και ντ' έμορφα και νόστιμα κρατεί το κ̌αγανόπον...» «...Θερίστ' αργάτ', θερίστ' αργάτ', θα σπάζω την κοσσάραν κι’ αν 'κ̆ι τελείται το χωράφ' θα σπάζω την κασκάραν...»

*κασκάρα ή κατσκάρα ή Καζκάρα = καρακάξα

Παρακολουθείστε το βίντεο μας για τον μήνα Ιούλιο - Χορτοθέρ