Γεωγραφικόν και Ιστορικόν Λεξικόν της επαρχίας Χαλδίας Δ' (Άτρα, Ασλάν-τσαϊρ, Αυλήαννα)

Written by Πολατίδης Βασίλειος. Posted in Πόλεις - Περιοχές - Οικισμοί - Χωριά

Χάρτης της Αργυρούπολης του Πόντου, εμφανίζεται η Άτρα πατρίδα των ΓαβράδωνΗ Άτρα (τουρκιστί Αϊτραι). Πρόκειται για την ονομαστή και αρχαία αλλά και επι των Βυζαντινών χρόνων ακμάσασα διάσημη Άτρα. Βρίσκεται σε κοιλάδα που την διασχίζει ρυάκι που κατεβαίνει απ’ το οροπέδιο του Προφήτη Ηλία και του Αίτρεα-δαγή και χύνεται στον ποταμό Καρα-μουσταφά.

Απέχει 2 ώρες απ’ την Αργυρούπολη προς τα νοτιοδυτικά και συνδέεται μαζί της με πλακόστρωτη οδό που χτίστηκε απ’ τους αρχιμεταλλουργούς, διότι οι Ατρενοί διέπρεψαν ως αρχιμεταλλουργοί εξ’ ου και ο πολυτάλαντος ναός τους. Διαχωριζόταν στις εξής ενορίες :
1. Πολατάντων με 17 οικογένειες  
2. Πεπελέντων με 6 οικογένειες
3. Ζεχιράντων με 12 οικογένειες
4. Κιορογλάντων με 6 οικογένειες  Παρακολουθείστε το σχετικό μου βίντεο για την Άτρα της Χαλδίας του Πόντου

5. Τσογκάντων με 16 οικογένειες
6. Προκοπάντων με 10 οικογένειες
7. Σαχαράντων με 12 οικογένειες
8. Δεμιρτσιάντων
9. Κιζιράντων με 25 οικογένειες
10. Γαβράντων με 12 οικογένειες
11. Υπαπαντής
12. Κοζλερέντων με 22 οικογένειες
13. Γαϊσάντων με 8 οικογένειες
14. Πεκιρογάντων με 18 οικογένειες
15. Μακρισάντων με 2 οικογένειες και τα εις αυτήν υπαγόμενα πέριξ χωριά Μάλαχα, Χάσκιοη, Μοναστήρ, Γαλάζερα, Μαρούφ, Δεβρεντσή, Χρυσούλ και Τσαρούχενα

Παρακολουθείστε το δεύτερο μέρος του αφιερώματος μας στα χωριά της Χαλδίας

Άγιος Μεγαλομάρτυρας Θεόδωρος ο Γαβράς Η κυρίως Άτρα έχει 140 ομογενείς ελληνικές οικογένειες και 30 τουρκικές. Είχε λαμπρότατο και πλούσιο ιερό ναό της Υπαπαντής του Σωτήρος Χριστού, διαπρεπή αστική σχολή με 2 γυμνασιακές τάξεις την οποία οργάνωσε ο διδάσκαλος Θεόδωρος Γεωργιάδης με την γενναία χορηγία των φιλόμουσων Ατραίων και ιδιαίτερα των μεγάλων ευεργετών Ιωάννου Κοσμάνωφ και Κωνσταντίνου Σαχαρίδου διαπρεπών (εν Ρωσία) εργολάβων. Οι κάτοικοι της Άτρας ήταν εθνικόφρονες και ολοπρόθυμοι σε κάθε τι καλό. Η Άτρα υπήρξε πατρίδα των διάσημων ηγεμόνων και στρατηγών της βυζαντινής εποχής των Γαβράδων και του μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου Γαβρά όπου υπάρχει και το παρεκκλήσιο πιο κάτω απ’ την ενορία των Πολατάντων. Στην έξοδο του χωριού εντός ενός βράχου υπάρχει φρούριο της βυζαντινής εποχής μαζί με ναό που τιμάται στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού. Στην Άτρα φονεύθηκε ο εθνομάρτυρας και μέλος της Φιλικής Εταιρείας Ιάκωβος Γρηγοράντης. Απ’ την Άτρα μετανάστευσε στην Αργυρούπολη η διαπρεπής οικογένεια των Πολατάντων. Στο δρόμο Αργυρούπολης – Άτρας βρίσκεται η πολύ όμορφη και ιδιόκτητη κρήνη (βρύση) των Γαβράδων με παγωμένο νερό. Την περίοδο της Άνοιξης οι κτηνοτρόφοι κάτοικοι της Άτρας έβγαιναν για παραθέριση στο παρχάρι Χασάν-ογλού στις υπώρειες του Κιαβούρ-δάγ. Απ΄ τους Γαβράδες της Άτρας πολλοί μετακινήθηκαν σε διάφορα μέρη του Πόντου και ιδιαίτερα στα Ιεροσόλυμα και Μπουένος Άϊρες της Αμερικής. Οι Ατρενοί με την ανταλλαγή ήρθαν στην Ελλάδα και κατοίκισαν την περιφέρεια της λίμνης Οστρόβου (νομός Πέλλης).  Παρακολουθείστε το σχετικό μου βίντεο για τον Άγιο Μεγαλομάρτυρα Θεόδωρο τον Γαβρά

Το Ασλάν-τσαϊρ. Γραφική πεδιάδα μεταξύ Αργυρούπολης και Δέμπεδα με κρύα πηγή όπου κατά παράδοση “έπεσε” μαχόμενος ο διοικητής της Τζάγχας Λέων Καβασίτης εξ’ ου και η ονομασία κατά μετάφραση στην τουρκική.

Η Αυλήαννα. Βρίσκεται στις υπώρειες του Όρους Άγιος Παύλος και διαιρείται σε 2 ενορίες, την άνω και κάτω Αυλήαννα με 150 ομογενείς Ελληνικές οικογένειες και είναι το τελευταίο χωριό του ποταμού Τσίτες. Στην άνω ενορία υπάρχει ο ναός του Αγίου Δημητρίου ενώ στην κάτω Αυλήαννα ο ναός του Αγίου Παντελεήμονος. Το ποτάμι της Αυλήαννας έβγαζε καλές πέστροφες ενώ οι κάτοικοι της είναι γεωργοί ως επι των πλείστον ενώ τον χειμώνα κατέβαιναν στα Πλάτανα για βιοπορισμό.

Συνεχίστε την περιήγηση σας στη Χαλδία μέσα και τα επόμενα αφιερώματα μας στα χωριά, τα ποτάμια και τα τοπωνύμια της επαρχίας Χαλδίας. Ένα εξαιρετικό πόνημα του αείμνηστου κ Γεωργίου Κανδηλάπτη Κάνι.

Ποντιακή Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com  

Print