Διαλογικά δίστιχα Πόντου Α.Α. Παπαδόπουλου Αρχείον Πόντου Τόμος 22ος Γλωσσικά Ποικίλα

Στη δημοτική ποίηση του Πόντου παρατηρούνται δυο φαινόμενα άκρως αντίθετα. Πρόκειται ειδικά περί των δίστιχων. Το πρώτο αφορά τη σπουδή των ποιητών να επιτύχουν, όπως-όπως ομοιοκαταληξία, αδιάφορον αν ενίοτε δεν επιτυγχάνουν αυστηρά σημασιολογική σχέση μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου στίχου.

Διαλογικά δίστιχα Πόντου Α.Α. Παπαδόπουλου Αρχείον Πόντου - Γλωσσικά Ποικίλα. Το ελάττωμα αυτό υπάρχει στην ποίηση και άλλων διαλέκτων. Το δεύτερο φαινόμενο που είναι άξιο ιδιαιτέρας εξάρσεως είναι το εξής, οι ποιητές στιχουργούν δίστιχα κατά ερωταπόκριση, το πρώτο δίστιχο όπερ στην περίπτωση αυτή έχει αυστηρή λογική αλληλουχία των εννοιών των δυο στίχων αποτελεί ερώτηση και το δεύτερο ομοίως με σημασιολογική συνοχή απόκριση. Πρόκειται περί είδους ποιητικού διαλόγου. Στο παρόν περιοδικό, Τόμος 11 σελίδα 163 δημοσίευσε ο Αγαθάγγελος Φωστηρόπουλος τοιαύτα διαλογικά δίστιχα υπό τον τίτλο «Μοθοπωρ’νά μοιρολογίας» δηλαδή φθινοπωρινά μοιρολόγια. Έχουν τα δίστιχα αυτά ποιητικό κάλλος και προς τούτο κρίνουμε σκόπιμο να τα αναδημοσιεύσουμε μεταγλωττίζοντας τα στην κοινή ελληνική γλώσσα.

Ερώτηση:
Ραχ̆ά, ντο κλαίτε θλιβερά χωρίς παρηγορίαν; Γιατί όνταν ελέπω σας, ΄κ̆ι χ̆αίρετ’ η καρδία μ’;
Απάντηση:
Εθέρτσαν τα χορτάρα̤ ‘μουν, τ’ άνθα̤ ‘μουν εμαρέθαν, χ̆όνα̤ κρύα και άγρια να σ̆κεπάζ’νε μας έρθαν
Απόδοση:
Βουνά τι κλαίτε θλιβερά χωρίς παρηγορία; Γιατί όταν σας βλέπω δε χαίρεται η καρδιά μου; Θέρισαν τα χορτάρια μας τ’ άνθη μας μαραθήκαν, κρύα χιόνια κι άγρια ήρθαν να μας σκεπάσουν.

Ερώτηση:
Πεγάδα̤ κρύα δροσερά χορταροσ̆κεπασμένα, ντο τρέχ̆ετε λυπητερά, ντο είσ’νε πικραμένα;
Απάντηση:
Κλαίμε ντο ορφανίγαμε κι εδέβεν η χαρά ΄μουν, κορ’τζόπα άλλο ‘κ̆’ έρχουνταν να πίν’ν ας σα νερά ‘μουν.
Απόδοση:
Κρύες βρύσες δροσερές με χόρτα σκεπασμένες, γιατί τρέχετε λυπητερά γιατί είστε πικραμένες; Κλαίμε που ορφανιστήκαμε και πέρασε η χαρά μας, κορίτσια πια δεν έρχονται να πιούνε τα νερά μας.

Ερώτηση:
Πουλλά̤, γιατί ‘κ̆ι χ̆αίρουζ’νε κι άλλο ‘κ̆ι κελαηδήτε; Ντ’ αφίνετε και φύετε κι οπίσ’ πα ‘κ̆ι τερείτε;
Απάντηση:
Άγρεν αέρα εφύσεσεν, αδά άλλο ΄κ̆ι ζούμε, πάμε όθεν έν’ άνοιξη, όθεν κλαδόπα ανθούνε.
Απόδοση:
Πουλιά γιατί δε χαίρεστε κι άλλο δεν κελαηδάτε; Γιατί αφήνετε και φεύγετε και πίσω δεν κοιτάτε; Άγριος αέρας φύσησε, εδώ άλλο δε ζούμε, πάμε ‘κει που ‘ναι άνοιξη και τα κλαδιά ανθούνε.

Ερώτηση:
Τσ̆οπάνε μ’ το καβαλόπο σ’ ντο λέει μοιρολογίας; Γιατί τραγωδεί θλιβερά τ’ έμορφον η καρδία σ’;
Απάντηση:
Κλαίω ντ’ εδέβεν άνοιξη κι ερρούξαν τα φυλλόπα, πως άλλο ‘κ̆ι θα χ̆αίρουμαι και με τα προατόπα.
Απόδοση:
Τσομπάνη μου η φλογέρα σου γιατί λέει μοιρολόγια; Γιατί τραγουδά θλιβερά η όμορφη η καρδιά σου; Κλαίω που έφυγ’ η Άνοιξη κι έπεσαν τα φύλλα, πως άλλο δε θα χαίρομαι με τα προβατάκια.

Ερώτηση:
Μοθόπωρε να μ’ έρχουζ΄νε με τα καλά σ’ εντάμαν, γιατί φυάεις το καλοκαίρ’ φέρτς τ’ άγρεν τον χ̆ειμώναν.
Απάντηση:
Εγώ κι αν φέρω χ̆ειμωγκόν κι αν φέρω άγρα̤ χ̆όνα̤ αποπίσ’ ξάν θα έρχ̆εται άνοιξη με τ’ αηδόνα̤
Απόδοση:
Φθινόπωρο να μην ερχόσουνα μαζί με τα καλά σου, γιατί διώχνεις το καλοκαίρι και φέρνεις άγριο χειμώνα. Κι αν εγώ φέρνω χειμώνα κι αν φέρνω άγρια χιόνια, κατόπιν πάλι η άνοιξη θα έρθει με τ’ αηδόνια.

Διαλογικά δίστιχα Πόντου Α.Α. Παπαδόπουλου Αρχείον Πόντου Τόμος 22ος Γλωσσικά Ποικίλα

Ποντι(α)κή Διαλεκτολογία & Λαογραφία – Βασίλειος Β. Πολατίδης – www.kotsari.com