Οφιουντικά σημειώματα - Το ηγεμονικόν γένος των Καρατζάδων του Πόντου - Στ. Κοκκινίδης - Ποντιακή Εστία τεύχος 51ον - Θεσσαλονίκη, Μάρτιος 1954

Στο Γεωγραφικό και Ιστορικό Λεξικό του ο κ. Γεώργιος Κανδηλάπτης και στη σελίδα 62 του 14ου τεύχους των Ποντιακών Φύλλων αναφέρεται η Γαρατζά ή Καρατζά ως πατρίδα των διάσημων Καρατζάδων, από το γένος των οποίων προέρχονταν και οι χρηματίσαντες ηγεμόνες στη Μολδοβλαχία. 

Οφιουντικά σημειώματα - Το ηγεμονικόν γένος των Καρατζάδων του Πόντου. Σχετικώς έχω να παρατηρήσω ότι το ηγεμονικό γένος της οικογένειας Καρατζάδων κατάγεται από το χωρίον Τσαλέκ το οποίο βρίσκεται κοντά στον παραπόταμο του Ψυχρού ποταμού Γαϊτην της Οφιούντος. Μετά την εξοντωτική εμφάνιση των ντερεμπέηδων στα 1865 μέρος της οικογένειας αυτής όπως και πολλές άλλες οικογένειες, μετανάστευσαν στη Χαλδία, όπου έχαιραν κάποιας ελευθερίας λόγω της επιρροής των αρχιμεταλλουργών. Από τις υπόλοιπες οικογένειες μερικές κρύφτηκαν σε απόκρημνα μέρη της Οφιούντιας χώρας, όπως περί τον Μοναχό ποταμό, στα αγαλίκια και αποτέλεσαν τα έκτοτε αναπτυχθέντα χωριά της κατόπιν επαρχίας Σουρμένων, ενώ οι περισσότερες μετανάστευσαν στην παράλια Ρωσία και ιδίως στην επαρχία Μαριουπόλεως, όπου αποτέλεσαν συμπαγή ελληνικό πληθυσμό ομιλούντα μέχρι των ημερών ημών το οφιουντικόν ποντιακόν γλωσσικό ιδίωμα. Μόνο η νεότερη γενιά άρχισε να απομακρύνεται απο την ελληνική γλώσσα, και την αντικατέστησε από τη ρωσική τελείως με την πάροδο του χρόνου. Υπήρξαν όμως και λίγες οικογένειες, οι οποίες κατέφυγαν στη Μολδαβία. Από τέσσερις αιώνες και πλέον διατηρείται ελληνική Οφιουντική παροικία στο Ιάσιο της Μολδαβίας, μετά της οποίας οι εναπομείναντες χριστιανοί της Οφιούντος σχετίζονταν ως ξενιτευόμενοι, πολλοί εκ των οποίων εγκαθίσταντο εκεί. Οι Καρατζάδες λοιπόν επέμεναν στην πατρώα θρησκεία και ενώ διέφευγαν τις διώξεις εγκαταστάθηκαν σε χωριό κοντά στο Λύκο ποταμό των Χεριάνων το οποίο έμοιαζε κατά πολύ στο χωριό της πατρίδας τους το Τσαλέκ και από το επώνυμό τους αυτό (Καρατζά) προσέλαβε και η κώμη της νέας εγκαταστάσεώς τους το όνομα Καρατζά ή Γαρατζά κατά το ιδίωμα των Ελλήνων της Χαλδίας. Η συνοικία και τα κτήματα των Καρατζάδων στο Τσαλέκ που βρίσκεται κοντά στο νυν ελληνικό Ζουρέλ παραχωρήθηκαν εξ ολοκλήρου ως τιμάριο στην εξισλαμισθείσα εκ της περιφέρειας Βαρβέτης (Μπαϊμπούρτης) προερχόμενης αρμενικής καταγωγής οικογένεια των Τσακίρ - ογλού, της οποίας οι απόγονοι και μέχρι σήμερα κατέχουν τα κτήματα αυτά, επεκταθέντες και επί της καταστραφείσας και ερημωθείσας πόλεως της Οφιούντας η οποία βρίσκεται δυτικά του Ψυχρού ποταμού και ανατολικά του χειμάρρου Στέλλα (Καστέλλα). Συνολικά επί των ημερών μας το γένος των αγάδων τούτων αριθμούσε πάνω από εξήντα (60) οικογένειες. 

Οφιουντικά σημειώματα - Το ηγεμονικόν γένος των Καρατζάδων του Πόντου - Στ. Κοκκινίδης - Ποντιακή Εστία τεύχος 51ον - Θεσσαλονίκη, Μάρτιος 1954   

Σε συνέχεια των παραπάνω επιθυμώ να σημειώσω επεξηγηματικά στο εισαγωγικό σχόλιο του κ. Κοκκινίδη για τα όσα αναφέρει ο αείμνηστος κ. Γεώργιος Κανδηλάπτης (Κάνις) στο έργο του Γεωγραφικόν και Ιστορικόν Λεξικό της επαρχίας Χαλδίας. Αναφέρει λοιπόν χαρακτηριστικά για τη Γάρατσα ή Κάρατσα: Χωριό που ήταν έδρα της υποδιοίκησης Χερροιάνων με 80 τουρκικές και 15 ελληνικές οικογένειες. Η Γάρατσα ήταν πατρίδα των διάσημων Καρατζάδων. Βρισκόταν κοντά σε μικρό ποτάμι, παραπόταμο του λύκου και απείχε από την Αργυρούπολη 16 ώρες. Ήταν αγροτικό κυρίως χωριό αλλά είχε και διοικητήριο και γραφεία κυβερνητικών υπαλλήλων και εμπορικά καταστήματα, διοικούμενα από Αργυρουπολίτες. Μπορείτε να δείτε την αρχική μου ανάρτηση στον ακόλουθο σύνδεσμο: (Γεωγραφικόν Λεξικόν Χαλδίας Ε' Γάρατσα ή Κάρατσα Χαλδίας Πόντου ). Επίσης περισσότερα για την περιφέρεια της Οφιούντας (Όφι) μπορείτε να διαβάσετε στον ακόλουθο σύνδεσμο Όφις, η Αρχαία Όφια ή Οφιούντα του Πόντου

Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία – Βασίλειος Β. Πολατίδης – www.kotsari.com