Γύρω από τον Όφιν του Πόντου (Ιστορία, Γεωγραφία, Επικοινωνία, Συνήθειες)

Η έρευνα του Όφεως, είτε γεωγραφική είτε ιστορική δεν παρουσιάζει καμία πληρότητα. Πολύ λίγες είναι οι σχετικές πληροφορίες. Τα ποικίλα ερείπια, οι υπόγειοι ναοί, οι σημαντικές βιβλιοθήκες, τα πανάρχαια κειμήλια, το περιώνυμο χωρίον του Υψηλάντου (Υψήλ’), το περίφημο χωρίον Ώκενα που αριθμούσε 98 οικίες και 98 παρεκκλήσια αλλά και έναν μεγαλοπρεπή βυζαντινό ναό του οποίου σώζονται τα ερείπια, τον Αντίμαχον το οποίο κατά πάσα πιθανότητα ελέγετο Αντίμαχος ή Αντιμαχία, τον Γοργορά κτλ κτλ, δεν είχαν την τύχη να ερευνηθούν και να μελετηθούν λεπτομερώς.

Ο Όφις ή Οφιούσα ή Υδρόπολις, βρίσκεται στα ανατολικά του νομού Τραπεζούντας, δώδεκα ώρες απόσταση απ’ αυτήν. Ήταν μάλλον μία απ’ τις πλέον πυκνοκατοικημένες περιοχές και περιφέρειες του νομού Τραπεζούντας και αριθμούσε περί τους 120.000 οθωμανούς κατοίκους συμπεριλαμβανομένων των επτά ελληνικών χωριών που είχαν 3.000 κατοίκους. Αναφέρουν κάποιοι ότι το όνομα Όφις δόθηκε στην περιφέρεια αυτή λόγω τους οφιοειδούς σχήματος του ποταμού που την διέσχιζε, ενώ κάποιοι άλλοι αναφέρουν ότι ονομάστηκε έτσι λόγω του Ψυχρού ποταμού (ψυχρού ως ο όφις/το φίδι). Η πόλη είχε ονομαστεί παλιότερα και Υδρόπολις λόγω των άφθονων και δροσερών της υδάτων. Ο ποταμός αυτός χωρίζει την περιφέρεια του Όφεως σε δύο τμήματα : το όπισθεν του ποταμού, το «πίσω το ποτάμι» στην τοπική διάλεκτο, εξ’ ου και οι κάτοικοι του αυτοπροσδιορίζονταν ως «πισποταμότ». Διακρίνονταν μάλιστα για την φιλομάθεια αλλά και για την ηρεμότητα του ήθους τους, τον φιλελληνισμό και την επίδοση τους στο εμπόριο. Αντίθετα, οι απέναντι απ’ τον ποταμό είναι βάρβαροι και αμαθείς, ληστές και φανατικοί διώκτες των χριστιανών. Απ’ αυτούς κατάγονται οι διασημότεροι ντερέ-μπέηδες και αγάδες που τρομοκρατούσαν τον ελληνισμό της χώρας αυτής. Η τουρκάλα η πισποταμότενα δεν έκρυβε το πρόσωπο της από τους Έλληνες, αρεσκόταν στην επικοινωνία με τους Έλληνες, μιλούσε ευχάριστα την ελληνική γλώσσα και σύχναζε στα σπίτια των Ελλήνων, ενώ αποστρεφόταν την τουρκική γλώσσα και πολύ συχνά την αγνοούσε παντελώς. Οι χαιρετισμοί μεταξύ των Οφιτών γινόταν στην Ελληνική γλώσσα: Καλημέρα – Καλησπέρα, ενώ τα παραμύθια (μεσέλια) αλλά και τα τραγούδια τους ήταν μία μίξη ελληνικής και τουρκικής γλώσσας. Σε όλη την περιφέρεια του πίσω ποταμού σπανίως θα συναντούσε κανείς τούρκο να γνωρίζει την τουρκική γλώσσα.

Πηγή: Κατερίνη, Ηλίας Ι. Χατζηιωαννίδης

Ποντιακή Ιστορία και Λαογραφία – Βασίλειος Β. Πολατίδης – www.kotsari.com