Η πόλη των Αδάνων υπήρξε παλιό αστικό κέντρο της Κιλικίας, ευφορότατης περιοχής της νοτιοανατολικής Μικράς Ασίας. Η πόλη άκμασε κατά τη Ρωμαϊκή εποχή ως διοικητικό και οικονομικό κέντρο. Η περιοχή διατηρήθηκε υπό τον έλεγχο της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέχρι και την εμφάνιση του Ισλάμ. Από τότε η Κιλικία αποτέλεσε ένα από τα πολιτισμικά και γεωγραφικά σύνορα στα οποία συναντήθηκαν, ανταγωνίστηκαν και συναλλάχθηκαν ο ισλαμικός και ο χριστιανικός κόσμος. Ήδη από τον 7ο αιώνα η περιοχή της Κιλικίας και της πόλης των Αδάνων άλλαξε πολλές φορές χέρια, καθώς υπήρξε το επίκεντρο της αντιπαράθεσης Βυζαντινών, Αράβων και Αρμενίων. Κατά το 13ο και 14ο αιώνα η πόλη των Αδάνων άκμασε ως κέντρο του βασιλείου της Μικράς Αρμενίας.

Στο δεύτερο μέρος της απομαγνητοφώνησης της πολύ σημαντικής συνέντευξης-καταγραφής του, ο κ. Παντελής Παντελίδης περιγράφει: Τη διαρρύθμιση των δωματίων των σπιτιών στη Φάτσα του Πόντου και τη χρήση που είχε το κάθε δωμάτιο. Σημαντική επισήμανση γίνεται για το αναγκαίον (η τουαλέτα – το μέρος) η οποία ήταν πάντα εκτός της κύριας κατοικίας και κυρίως σε ένα απόμερο μέρος, μάλιστα όπως αφηγείται κάποια σπίτια στερούνταν αυτού του πολύ αναγκαίου μέρους του σπιτιού. Περιγράφει επίσης όλα τα βοηθητικά οικήματα του σπιτιού όπως τις αποθήκες, τα μαντρία κτλ.   Παρακολουθείστε το βίντεο μου για το Γιαλατζούκ της Φάτσας του Πόντου Β' Μέρος

Το Γιαλατζούκ της Φάτσας του Πόντου -  Απομαγνητοφώνηση της Ιστορικής ηχογράφησης του κ. Σίμου Λιανίδη για την Επιτροπή Ποντιακών Μελετών που πραγματοποιήθηκε στις 15 Ιουλίου 1967. Ομιλεί ο κ Παντελής Παντελίδης από το Γιαλατζούκ της Φάτσας ετών 70, κάτοικος χωρίου (Σαλώνα), Αλώνια Κίτρους Κατερίνης. Περιγράφει αναλυτικά τη γεωγραφική θέση, την πολιτική, διοικητική και εκκλησιαστική εξουσία του τόπου.

Στο περιοδικόν Ποντιακά Φύλλα, διαβάζουμε τα κάτωθι για την Άτρα της Αργυρούπολης του Πόντου. Η Άτρα, τουρκιστί λέγεται Αίτραι, είναι η ονομαστή αρχαία πόλη των Βυζαντινών χρόνων που άκμασε κι έγινε διάσημη με το όνομα Άτρα. Βρίσκεται σε κοιλάδα που τη διασχίζει ρυάκι το οποίο κατέρχεται από το οροπέδιο του Προφήτη Ηλία και του Αίτρια-δαγή, και χύνεται στον ποταμό Καραμουσταφά. Απέχει δύο ώρες από την Αργυρούπολη προς τα Νοτιοδυτικά και συνδέεται με αυτήν με πλακόστρωτη οδό που είχαν χτίσει οι αρχιμεταλλουργοί, καθώς είναι γνωστό πως οι Ατρενοί διέπρεψαν ως αρχιμεταλλουργοί εξ’ ου και ο πολυτάλαντος ναός τους.    Η Άτρα της Χαλδίας του Πόντου - Παρακολουθείστε το βίντεο   Διαιρείται στις εξής ενορίες :