Οι ενορίες και τα παρχάρια της Κρώμνης του Πόντου
Οι ενορίες της Κρώμνης βρίσκονται στις κατωφέρειες του νότιου μέρους της ενώ στα βόρεια και ψηλότερα της μέρη βρίσκονται τα παρχάρια (λιβάδια-βοσκότοποι).
Στα παρχάρια υπήρχαν οι καλύβες όπου κατά την περίοδο του θέρους διέμεναν οι ρωμάνες, οι γυναίκες εκείνες που αναλάμβαναν το άρμεγμα των προβάτων και των αγελάδων τα οποία έβοσκαν στους απέραντους βοσκότοπους των οροπεδίων. Υπάρχουν μεγάλες ενορίες με πολλά σπίτια και μικρές με λιγότερα. Οι μεγαλύτερες ενορίες αποτελούνται από συνοικίες οι οποίες κατά το πλείστον παίρνουν τα ονόματα τους απ’ το όνομα κάποιας οικογένειας και βρίσκονται η μία κοντά στην άλλη. Οι ενορίες της Κρώμνης ήταν οι εξής: Η Ιστορία της Κρώμνης (Β) Ενορίες Παρχάρια Α. Ι. Παρχαρίδου Ποντιακή Εστία τεύχος 41.
1. Σιαμανάντων. Ήταν η μεγαλύτερη όλων και βρισκόταν κοντά στο ποτάμι της Κρώμνης. Συνοικίες της ενορίας Σιαμανάντων ήταν των: Σιαμανάντων, Γαραλάντων, Βαρτανάντων, Μωυσάντων, Τυρκάντων, Γοϊμψιάντων, Καλλιστράντων κλπ. Στην ενορία των Σιαμανάντων ανήκαν επίσης οι συνοικίες των Σεϊχάντων, Γεράντων, και τμήμα των Αλχαζάντων. Γεωγραφικό Λεξικό Χαλδίας Πόντου 20ο Σιασκαλάντων, Σαρπίσκια, Σιαμανάντων, Σιπικόρ
2. Μαντζάντων. Μεγάλη ενορία στα βόρεια της ενορίας των Σιαμανάντων σε υψηλότερη μάλιστα τοποθεσία. Περιελάμβανε τις συνοικίες: Άνω Μαντζάντων, Μουρατάντων, Τζερκεζάντων και Καλιστράντων. Γεωγραφικό Λεξικό Χαλδίας Πόντου Μανανάντων, Μαντρία, Μαναστήρ, Μαντζάντων ή Μαντσάντων
3. Φραγκάντων. Επίσης μεγάλη ενορία, στα βορειοανατολικά των Σιαμανάντων και ειδικότερα της ανατολικότερης βόρειας κατωφέρειας της ράχης που έφτανε στο ποτάμι. Είχε τις συνοικίες : Στεφανάντων, Κουτζουράντων, Φραγκάντων, Παϊραμάντων, Σεϊχάντων και τμήμα του Αλχαζάντων.
4. Γλούβενα. Βρισκόταν στα δυτικά του Σιαμανάντων και διαιρείτο σε Άνω Γλούβενα και Κάτω Γλούβενα. Η Γλούβενα της Κρώμνης (Διήγηση περί των κλωστών-κρυφών χριστιανών του Πόντου)
5. Ζεμπερέκια. Μικρή ενορία στα νότια της Γλούβενας κοντά στο ποτάμι. Διαβάστε περισσότερα για τα Ζεμπερέκια
6. Σιαϊνάντων. Πολύ μικρότερη ενορία κοντά στον ποταμό και στα ανατολικά των Ζεμπερεκίων.
7. Αληθινός. Μεγάλη ενορία που βρισκόταν σε κλίτος ψηλά απέναντι απ τις μεγάλες ενορίες στις από ανατολών βορειότερης ράχης που στρέφεται στα νότια. Συνοικίες του Αληθινού ήταν οι: Αλιάντων, Τσιράντων, Ζαραφαγκάντων, Πατσουβάντων, Τζαλαπάντων, Χασκουκάντων και Αντωνάντων. Η Ιερά Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και της Ζωοδόχου Πηγής της Αληθινής του Πόντου // Διαβάστε περισσότερα για τον Αληθινό ή την Αληθινή
8. Μόχωρα. Αρκετά μεγάλη ενορία στα ανατολικά του Αληθινού απομονωμένη μεταξύ των ράχεων Αληθινού και Αγίου Ηλίας Γίμερας (Γουμεράς). Το Πανηγύρι του Προφήτη Ηλία της Μόχωρας (Κρώμνης) του Πόντου
9. Σαράντων. Αρκετά μεγάλη ενορία που βρισκόταν στην δεύτερη ομαλότητα της δυτικότερης από ανατολικά ράχης απέναντι απ' τον Αληνικό και πέρα απ το ποτάμι της Μόχωρας.
10. Κωδωνάντων. Πολύ μικρή ενορία στα βόρεια του Σαράντων κοντά στο ποτάμι της Μόχωρας (τώρα ακατοίκητη) Ενορία Κωδωνάντων Κρώμνης Πόντου.
11. Ρακάν. Ενορία μικρή και πλέον ακατοίκητη στα νότια του Σαράντων.
12. Τσαχματάντων. Ενορίας μέτριας έκτασης στα βορειοδυτικά του Σαράντων κοντά στο ποτάμι της Μόχωρας.
13. Ρουσταμάντων. Μικρή ακατοίκητη πλέον ενορία πίσω απ την Γλούβενα, δυτικά στο κλίτος της ανατολικότερης χαράδρας που σχηματίζεται μεταξύ των δύο ανατολικότερων προς βορά ράχεων. Γεωγραφικό Λεξικό Χαλδίας,13 Ρακάν, Ραμαζανάντων, Ρέξαινα, Ρουσταμάντων, Ρουσίον, Ρυάκιον
14. Νανάκ. Μεγάλη ενορία στα βόρεια του Ρουσταμάντων επι του δυτικού κλίτους της ανατολικής χαράδρας. Γεωγραφικό Λεξικό Χαλδίας Νο.8 Μεσοχαλδία, Νανάκ, Νατσαράντων, Ναζηράντων, Νίβαινας ποταμός
15. Λωρία. Αρκετά μεγάλη ενορία στα βόρεια του Νανάκ κοντά στις πρώτες κατωφέρειες της ίδιας χαράδρας. Γεωγραφικό Λεξικό Χαλδίας Πόντου Λυκάστ, Λυκορράχ, Λύκος Ποταμός, Λωρία
Πέρα απ τις πιο πάνω ενορίες υπήρχαν και άλλες, τουλάχιστον ως ονομασίες. Ήταν συγκροτήματα οικιών μαζί με τα βοηθητικά κτίσματα, αχυρώνες – αποθήκες – σταύλοι, τα οποία στο σύνολο τους έφεραν το όνοματης οικογένειας στην οποία ανήκαν. Στο ψηλότερο και βορειότερο μέρος της Κρώμνης υπάρχουν τα παρχάρια. Το δυτικότερο είναι το Μαντακέν και το Σοανορίμ, ανατολικότερα δε τα Λειβαδία και τα Αλεπογιανέσια και ακόμη ανατολικότερα το Μετζίτ. Τα παρχάρια της Κρώμνης είχαν πολύ μεγάλη σημασία για την βοσκή των ζωντανών (αγελάδων και ποιμνίων αιγοπροβάτων) των γηγενών Κρωμναίων. Επειδή στο παρχάρι των Λειβαδίων υπήρχε άφθονο χόρτο προς θερισμό και φύλαξη, οι Κρωμναίοι αρχικά φύλαγαν τα ζωντανά τους στο Μετζίτ και μετά την εορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος θέριζαν τα χόρτα των Λειβαδίων και κατέβαιναν στα Λειβαδία τα οποία αποτελούν τόπο θερμότερο και αφθονότερο σε χόρτο. Κρώμνη Πόντου (Korom Korum Trabzon) Ιστορία Λαογραφία Πολιτισμός. Χωριά, Τοπωνύμια, Ήθη, Έθιμα, Θρύλοι, Παραδόσεις, Χοροί, Πρόσωπα.
Πηγή: Α.Ι. Παρχαρίδης - Ποντιακή Εστία - Θεσσαλονίκη 1953-1954.
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com