Ιωάννης Δ' Μέγας Κομνηνός, Αυτοκράτορας της Τραπεζούντας
Ο Ιωάννης Δ' Μέγας Κομνηνός (1403-1459), υπήρξε Αυτοκράτορας της Τραπεζούντας από το 1429 ως το 1459. Ήταν ο γιος του προκατόχου του Αλέξιου Δ' και της Θεοδώρας Καντακουζηνής.
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του η επέκταση των Οθωμανών φαινόταν ότι δεν μπορούσε να αποτραπεί, το 1453 έπεσε η αλώθηκε η Κωνσταντινούπολη. Ο Ιωάννης το 1417 ονομάστηκε συμβασιλέας από τον πατέρα του και έλαβε τον τίτλο του δεσπότη. Ο ίδιος πιστεύοντας ότι είχε την υποστήριξη της αριστοκρατίας, επιδεικνύοντας αλαζονική συμπεριφορά προσπάθησε να καταλάβει τον θρόνο. Η προσπάθειά του αυτή αρχικά απέτυχε, όμως έχοντας την ανεπίσημη υποστήριξη Γενουατών και Γεωργιανών (παντρεύτηκε την κόρη του Γεωργιανού βασιλιά) κατάφερε να επιβληθεί, να συλλάβει και να διατάξει, κατά μία εκδοχή, τον θάνατο του πατέρα του. Ο Ιωάννης, που πήρε αργότερα την προσωνυμία «Καλογιάννης», ισχυρίσθηκε ότι δεν είχε διατάξει τον θάνατο του πατέρα του, αλλά μόνο τη σύλληψή του. Έτσι τους δολοφόνους, τους τιμώρησε με φρικτό τρόπο.Λίγο μετά την άνοδο στον θρόνο ο Ιωάννης αντιμετώπισε τον σεΐχη Αρταβίλη (Ertebil), ο οποίος είχε συγκεντρώσει πλήθος ατάκτων Τουρκομάνων για να καταλάβει την Τραπεζούντα . Ο στρατός της Τραπεζούντας, συγκεντρώθηκε στην ποντιακή πόλη Κορδύλη, στην περιοχή του Μεσοχαλδίου. Ο Ιωάννης υπολόγιζε σε διπλή επίθεση, από την ξηρά και από τη θάλασσα, όμως η θαλασσοταραχή ανέτρεψε τα σχέδιά του. Ο στρατός του τελικά νικήθηκε και οι Τουρκομάνοι έφθασαν στην Τραπεζούντα, όπου είχε ξεσπάσει πυρκαγιά. Οι κάτοικοι της πόλης πίστεψαν ότι η πόλη είχε παραδοθεί και πανικόβλητοι την εγκατέλειπαν. Με δυσκολία, όμως, ο ίδιος ο Ιωάννης και η φρουρά του (περίπου 50 άντρες) την υπερασπίστηκαν και κατάφεραν να απωθήσουν τους πολιορκητές. Την εποχή εκείνη η δύναμη των Οθωμανών επεκτεινόταν ραγδαία στην ευρύτερη περιοχή και η αντιμετώπισή τους θα μπορούσε να γίνει μόνο με τη δημιουργία ισχυρής συμμαχίας με τα γειτονικά κράτη. Ο Ιωάννης για αυτό προσπάθησε να οργανώσει συμμαχία με τους μουσουλμάνους εμίρηδες της περιοχής, όπως τον ηγέτη των Τουρκομάνων Ασπροπροβατάδων , που έδωσε σε γάμο μια από τις κόρες του, όπως επίσης και με το βασιλιά της Γεωργίας. Το 1442 η Τραπεζούντα γλύτωσε την πολιορκία από τον οθωμανικό στόλο λόγω θαλασσοταραχής. Όταν ο Μωάμεθ Β' , ανέλαβε την εξουσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Τραπεζούντα ανανέωσε τη συνθήκη ειρήνης που είχε συνάψει με τον προκάτοχό του Μουράτ Β' . Όμως για τον Μωάμεθ Β', δεν φαίνονταν κάτι τέτοιο δεσμευτικό. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453), η Τραπεζούντα όφειλε να επισκέπτεται κάθε χρόνο τη νέα οθωμανική πρωτεύουσα προσκομίζοντας φόρο υποτέλειας και δώρα. Το 1456 ο Μωάμεθ διέταξε τον Οθωμανό διοικητή της Αμάσειας να καταλάβει την Τραπεζούντα, η οποία μαστίζονταν τότε από λοιμό. Τελικά η κατάληψη της πόλης δεν ολοκληρώθηκε, αλλά ο Ιωάννης υποχρεώθηκε να αυξήσει το φόρο υποτέλειας. Το 1459 ο Ιωάννης πέθανε ενώ η κατάσταση για την Αυτοκρατορία ήταν ιδιαίτερα κρίσιμη και αγωνιζόταν για την επιβίωσή της. Ο Ιωάννης Δ' παντρεύτηκε δύο φορές, η πρώτη του σύζυγος ήταν μια κόρη του Γεωργιανού βασιλιά Αλέξανδρου Α' και η δεύτερη μια Τουρκομανή πριγκίπισσα. Πιθανότατα από τον πρώτο του γάμο είχε τους εξής απογόνους:
Αλέξιο (1455-1463), ο οποίος αποκεφαλίστηκε από τους Οθωμανούς στην Κωνσταντινούπολη, το 1463.
Θεοδώρα, που παντρεύτηκε Τουρκομάνο ηγεμόνα &
Ευδοκία, που παντρεύτηκε τον Φράγκο ηγεμόνα της Σύρου.
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
