Ένα σπάνιο εύρημα (Υπόμνημα), Εις την άχραντον εικόνα της Παναμώμου Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας Της Σουμελιωτίσσης
Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μου βίντεο
Προλήψεις, Δοξασίες, Έθιμα Τραπεζούντος
Την 1η Σεπτεμβρίου άρχιζε το εκκλησιαστικό έτος (αρχή της Ινδίκτου). Οι γυναίκες απ’ την προηγούμενη νύχτα είχαν μεγάλα καρδιοχτύπια μην τύχει κι έρθει κανείς στο σπίτι τους πρωϊ – πρωϊ πρίν την έλευση του ιερέα. Ήταν αυστηρό έθιμο και πολύ καλά ριζωμένο στην μακροχρόνια πρόληψη, να μην μπεί κανείς στο σπίτι πριν ο ιερέας τελέσει τον αγιασμό. Έτσι, ειδοποιούσαν τον ιερέα να έρθει νωρίς το πρωϊ πολλές φορές ακόμα και πριν φέξει. Άλλοι για παν ενδεχόμενο, πολύ πρωϊ έμπαζαν στο σπίτι τους ένα μικρό αθώο παιδάκι (αγοράκι ή κοριτσάκι της γειτονιάς) και το γυρνούσαν μέσα σε όλα τα δωμάτια του σπιτιού, κι έπειτα το έβγαζαν απ΄ το σπίτι. Με αυτό τον τρόπο ησύχαζαν από κάθε απρόοπτη επίσκεψη πριν την έλευση του ιερέα. Σε άλλες περιφέρειες, όπως λ.χ. στην Χαλδία, συνήθιζαν να κρεμούν ένα κλαδί από τσουρανέα (αγκαθωτό θάμνο) στην εξώπορτα, όπως έκαναν και την Πρωτομαγιά.
Στην Τρίπολη πάλι κάποιος οικείος του σπιτιού πήγαινε από βραδύς σε ένα άλλο γειτονικό φιλικό ή συγγενικό σπίτι μαζί με μία ιερή εικόνα και νωρίς το πρωϊ μαζί με την εικόνα ξαναγύριζε στο σπίτι κι’ ελευθέρωνε την είσοδο του σπιτιού.
Η λαϊκή αυτή συνήθεια τηρείται ως τις ημέρες μας σε πολλές επαρχίες της Ελλάδας όπου εγκαταστάθηκαν οι Έλληνες του Πόντου μετά την καταστροφή της Ανατολής και την γενοκτονία των Χριστιανών.
Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μας βίντεο στο ημερολόγιο και τους Αγίου του Πόντου
Ιερές Μονές στον Πόντο Παναγία Γουμερά (Μεσοχάλδιο)
Παναγία τοι' Καλούλ' (Κρώμνη, Γλούβενα)
Παναγία του Κλινά (χωριό Χάσογλαν)
Παναγία η Κρεμαστή (εξαρτώμενη από τη μονή Βαζελώνος)
Παναγία Λάλογλου (Κάρς, κοντά στο χωριό Λάλογλου/Λάλογλη)
Παναγία η Μάγαρα (στο χωριό Οτ Καγιά, Πάφρα)
Παναγία Πρασάρεως (στο χωριό Πράσαρη, κοντά στην Κερασούντα)
Παναγία της Σεβάστειας (κοντά στο χωριό Πασογιόκ, περιφέρεια Σεβάστειας)
Παναγία του Τεβρεντζή/Ντεβρεντζή (Χαλδία)
Παναγία της Ζωοδόχου Πηγής
Πατριαρχική σταυροπηγιακή μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Καγιά Τιπί, περιφέρεια Νικόπολης)
Θεοτόκου μονή του Σιμικλή (Κιουρτούν)
Μονή της Υπεραγίας Θεοτόκου και Ζωοδόχου Πηγής (Καστρότοιχος, Κρώμνη)
Κοντά σε αυτούς προσέτρεχαν και άλλοι οργανοπαίκτες αλλά το γενικό πρόσταγμα ανήκε στους δυό τους. Ξεχωριστά σχηματίζονταν διάφοροι χορευτικοί όμιλοι και σχήματα ανάλογα με τα χωριά προέλευσης τους. Έτσι γινόταν πιο άνετη η διασκέδαση πάντων.
Έπαιρναν μέρος και Τούρκοι σε αυτές τις παρέες, πολλοί εκπρόσωποι της τάξεως αλλά και απλοί πανηγυριστές για να διασκεδάσουν μιας και οι ίδιοι δεν είχαν παρόμοιο πανηγύρι.
Ο εκ Τσίτης επίσης Ιωάννης Αβραμάντης δίνει τη δική του περιγραφή για τους εορτασμούς της πανηγύρεως του δεκαπενταυγούστου στην Παναγία Σουμελά και Γουμερά.
Η Μονή του Σουμελά ήταν η αρχαιότερη Μονή κατά πέντε αιώνες στην Κατηφοριά. Ενώ στην Ανηφοριά και σε απόσταση 100 χιλιομέτρων απ την Τραπεζούντα ήταν η Μονή του Γουμερά.
Κύριο γνώρισμα και των δύο υπήρξε το κρυφό σχολειό.
Η πρώτη, η Σουμελά, είχε περιβληθεί με ιδιαίτερη και ανυπέρβλητη αίγλη και αποτέλεσε το ιερότερο Παμποντιακό σύμβολο, χάρη στην ιδιάζουσα κεντρική τοποθεσία της και τους πολλούς και διάφορους γύρω απ αυτήν θρύλους.
Η δεύτερη, η Γουμερά, όχι μόνο δεν υστέρησε, αλλά υπερέβαλε στην αποστολή της ως κρυφό σχολειό χάρη στην ιδιάζουσα απόμερη τοποθεσία της και το πλουσιότατα σε μεταλλεύματα υπέδαφος της περιοχής της.
Η εορτή της Θεομήτορος αποτελούσε το κορύφωμα όλων των εορταστικών και θρησκευτικών εκδηλώσεων σε όλη την περιφέρεια Τραπεζούντος και Χαλδίας.
Αλλά και τα Χριστούγεννα με την εωθινή λειτουργία μέσα στο Χειμώνα, επίσης όμως και η Λαμπρή (το Πάσχα ) με τις λαμπάδες, τα αυγά, το Χριστός Ανέστη που αποτελούσε το χαιρετισμό μέχρι της Αναλήψεως του Κυρίου, και τέλος η εορτή του Αγίου Γεωργίου στην αρχή της Άνοιξης. Αυτές ήταν οι μεγαλύτερες Χριστιανικές εορτές στον Πόντο. Ο εορτασμός της Παναγίας, συνέπιπτε με το πέρας των γεωργικών εργασιών και τη συγκομιδή των προϊόντων. Η πίστη στα θαύματα της Παναγίας και κυρίως οι ιάσεις των ασθενών είχαν τεράστια απήχηση όχι μόνο στους Έλληνες Χριστιανούς αλλά και στους Τούρκους, οι οποίοι συμμετείχαν στους εορτασμούς της (Μεϊράμανα) Meyremana. Τα δύο μεγάλα μοναστήρια της Παναγίας, εκείνο του Σουμελά και αυτό του Γουμερά τα περιέβαλαν θρύλοι αιώνων αλλά και η αίγλη της μεγαλοπρέπειας και της γραφικότητας των ορεινών τοποθεσιών τους. Όλα αυτά έδιναν την αφορμή για ανυπέρβλητους εορτασμούς και πανηγύρεις ώστε να καθιερωθούν ως οι πιο δημοφιλείς εορτές.
Δείτε το βίντεο για τους Πανηγυρισμούς εις την Παναγίαν Γουμερά Πόντου
