Γεώργιος Παπαδόπουλος ο Κυριακίδης - Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτου (Κάνι)

Written by Πολατίδης Βασίλειος. Posted in Ιστορικά πρόσωπα

Εἰς τὴν φαεινὴ καὶ σεπτὴ χορεία τῶν ἀειμνήστων διδασκάλων τῆς πατρίδος των τὸν ὅλον βίον ἀφιερωσάντων εἰς τὴ μόρφωση τῆς νεολαίας καὶ εἰς τὴν κατὰ τὰς θρησκευτικὰς καὶ ἐθνικὰς ἀρχὰς καὶ παραδόσεις βιωτὴ τοῦ Ἑλληνικοῦ στοιχείου τοῦ Πόντου ἐξέχουσα θέση κατέχει ὁ ἀείμνηστος μέγας διδάσκαλος καὶ εὐεργέτης τοῦ Πόντου κ. Γεώργιος Κ. Παπαδόπουλος ὁ ὑπὸ τοῦ κοινοῦ γνωριζόμενος ἐκ τοῦ ὀνόματος τοῦ πατρὸς τοῦ Κυριακοῦ, Κυριακίδης γεννηθεὶς ἕν Ἀργυρουπόλει τοῦ Πόντου ἐν τῇ ἐνορίᾳ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τῷ 1828 ἐκ γονέων Κυριακοῦ παπα-Ἰωάννου Κανδηλάπτου καὶ μητρὸς Ἀλεξάνδρας Π. Σαραφίδου καὶ βαπτιστὴς μετὰ μίαν ἐβδομάδαν μὲ ἀνάδοχο τὸν ἄρχοντα Ἀρχιμεταλλουργὸ Χαράλαμπο Γρηγ. Οὐστόγλου. Γεώργιος Παπαδόπουλος ο Κυριακίδης - Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτου (Κάνι)

Εἶχε δὲ δύο ἀδελφοὺς τὸν πρεσβύτερον αὐτοῦ Νικόλαον καί των μετ' αὐτὸν Θεόδωρον. Νεώτατος εἰσῆλθε εἰς την ἕν Ἀργυρουπόλει σχολὴ τῆς Χαλδίας «Τὸ Φροντιστήριον» καὶ ἔσχε διδασκάλους τὸν Φίλιππο Π. Παπαπαναγιώτου, Δημήτριον Π. Γ. Ζουντουρίδην, Μουρὰτ Κυριακίδην καὶ Βασίλειον Χ"Ἀκεψιμὰ Φυτιάνον. Περατώσας την ἕν Ἀργυροπόλει στοιχειώδη μόρφωση τοῦ μετέβῃ εἰς τὸν ἐν Βουκουρεστίῳ διαμένοντα ἀντιπρόσωπο τῆς Μονῆς Σινᾶ ἐπὶ τῶν ἐκεῖ κτημάτων της καὶ ἐκ πατρὸς συγγενῆ τοῦ Ἀμβρόσιον ἀρχιμανδρίτη Ἰάσωνος Σιναϊτην, ὅστις καὶ τὸν εἰσήγαγεν εἰς τὴν ἐκεῖ Αὐθεντικὴν Ἀκαδημίαν ὅθεν μετὰ διετῆ φοίτηση ἐπανῆλθε εἰς τὴν πατρίδα τὸ 1847 καὶ ἀπεστάλῃ εἰς τὸ ἐν Τραπεζοῦντι Φροντιστήριον ἔχων κηδεμόνα τὸν καλὸν καὶ ἀγαθὸν Νικόλαον Κασκερτὰν καὶ διδασκάλους τὸν Κων. Ξανθόπουλον, Περ. Τριανταφυλλίδην καὶ Κων. Κεφαλίδην καὶ παρακολούθησε τὴν τότε παρεχόμενη σειρὰ τῶν μαθημάτων. Ὁ διαπρεπὴς διδάσκαλος τοῦ καὶ εἶτα διάσημος παιδαγωγὸς ἐν τῷ Ἑλληνικῷ κόσμῳ Κ. Ξανθόπουλος βλέπων τὴν μεγάλην φιλομάθειαν αὐτοῦ, τῷ συνέστησεν τὴ συνέχεια τῶν σπουδῶν του εἰς Ἀθήνας καὶ ὁ ζῆλος καὶ ὁ πόθος του ἐξεπληρώθῃ δια τῆς συνδρομῆς τοῦ Χαλδίας Θεόφιλου, τοῦ Χ" Ἰερεμίου Γεωργιάδου (βραδύτερον Ἐπισκόπου Νικοπόλεως), ἀδελφοῦ τοῦ Νικολάου καὶ ἀναδόχου Χαραλάμπους. Τὸ 1849 φθάσας εἰς Ἀθήνας καὶ ἔχω κατὰ σύστασιν τοῦ Χ" Ἰερεμίου τὴν κηδοσύνην τοῦ πολλοῦ Οἰκονόμου Κωνσταντίνου του ἐξ Οἰκονόμων ἐφοίτησεν εἰς τὸ Β' Γυμνάσιον των Ἀθηνῶν διευθυνόμενον ὑπὸ τοῦ διδασκάλου τοῦ γένους Γεωργίου Γενναδίου καὶ κατετάχθῃ εἰς τὴν Πέμπτη τάξιν, ἔχων καθηγητὰς πλὴν τοῦ Γενναδίου τὸν Ν. Παυλίδην, τὸν Κ. Παπαρρηγόπουλον, τὸν Ν. Χορτάκην, τὸν Χαρ. Βάφαν, Χαρ. Βίγκλιον καὶ τὸν Γ. Οἰκονομίδην. Τότε τὴ προτροπὴ τοῦ Γενναδίου ἔλαβε τὸ ἐπώνυμο Παπαδόπουλος ἀντὶ τοῦ Κυριακίδης (ἀναμνησθεὶς λέγει ὁ ἴδιος ἐν ἐπιστολῇ του, «ὅτι οἱ πρόγονοί μου ἦσαν λειτουργοὶ τοῦ Ὑψίστου»). Ὑπῆρξε δὲ ὁ προσφιλέστατος μαθητὴς τοῦ Γενναδίου ὄν καὶ ἐχειραγώγει γέροντα πλέον εἰς τὰ προάστεια τῶν Ἀθηνῶν πρὸς ἀποφυγὴν τῆς χολέρας ἥτις τότε ἐμάστιζε τὰς Ἀθήνας. Ὑπὸ τοὺς ἐπαίνους τῶν καθηγητῶν του ἀποπεράτωσε στὰ μαθήματα τοῦ Γυμνασίου εἰσῆλθε εἰς τὸ Πανεπιστήμιον καὶ συνεπλήρωσε τὴν πανεπιστημιακή του μόρφωση ὡς φιλόλογος ὑπὸ τῶν πρώτων καθηγητῶν τοῦ πανεπιστημίου καὶ ἐνδόξων διδασκάλων τοῦ γένους Φιλίππου Ἰωάννου, Κωνσταντίνου Ἀσωπίου, Ἀλεξ. Γ. Ραγκαβή, Κων. Παπαρρηγόπουλου, (ἄρτι εἰσελθόντος εἰς τὸ Πανεπιστήμιον). Α. Βενιζέλου, Ἠρακλ. Μητσοπούλου, Εὐθυμίου Καστόρχη καὶ ἄλλων. Ἀπέβῃ δὲ ἄριστος καὶ δακτυλοδεικτούμενος ἑλληνιστὴς καὶ ἀπέκτησε μέγιστη εὐχέρεια εἰς τὴν ἑρμηνεία τῶν ἀρχαίων συγγραφέων ἢν μετέδωκε καὶ εἰς τοὺς πολλοὺς μαθητάς του. Ἀπάρας δὲ δια τὴν πατρίδα καὶ διερχόμενος ἐκ Τραπεζοῦντος ἐκρατήθῃ ὑπὸ τῶν τραπεζούντιων καὶ συνεφωνήθῃ ὡς διευθυντὴς τοῦ φροντιστηρίου αὐτῶν ὑπὸ των ἐφόρων Χ" Κων. Ἐφραίμογλου καὶ Γεωργ. Χ" Τσίλογλου τὴ προτροπὴ τοῦ παντοδυνάμου ἐκεῖ Δημογέροντος Δημ. Π. Καρβωνίδου. Μῆνας τινὰς ὅμως εἰργάσθῃ καὶ παραιτηθεὶς ἀνῆλθε εἰς τὴν Ἀργυρούπολιν, ἶνα ὡς τὰ καλλίκαρπα δέντρα δώσει τη φυσάσῃ αὐτὸν πατρίδι τὰ τροφεῖα. Ἐκεῖ ὡς περιμενόμενος Μεσίας, γενόμενος δεκτὸς μετὰ ἀνυποκρίτου χαρᾶς διέθεσεν ὅλας τὰς φροντίδας καὶ τὴν ἐπιμέλειαν του εἰς τὴν ἀνόρθωσιν καὶ ἀπρόσκοπτον λειτουργίαν τῶν σχολείων δια τῆς ἐξασφαλίσεως πόρων, τὴν σύνταξιν καὶ ἐφαρμογὴν νόμων, κανονισμῶν σχολείων καὶ κοινοτήτων καὶ δια τὴν πόλιν καὶ ἐπαρχίαν ὡς ἐκτενῶς ἔγραψα εἰς τὴν τῷ 1911 ἐκδοθεῖσα "Ξυνωρίδα" μου καὶ παρακατιόντως προσεπιδηλώ. Διευθύνας δὲ ἐπαξίως τῷ Φροντιστηρίον ἀπὸ τοῦ 1855 - 1860 παρῃτήθῃ,παρητήθῃ καὶ ἰδιώτευσεν ὀτὲ μὲν ἕν Ἀργυροπόλει, ὀτὲ δὲ ἐν τῇ Μονῇ Χουτουρὰ καὶ ἐν θέρει ἐν τῇ Μονῇ Ἁγίου Ἰωάννου Ἰμέρας, ὅπου καὶ λαμπρὸν διαμέρισμα ἵδρυσε καὶ ὅπερ ἔφερε τὸ ὄνομά του καὶ ἕν ὼ μετὰ τοῦ ἀρχιερέως καὶ συνεργάτη τοῦ Γερβασίου Μητροπολίτου καὶ τῶν προβούλων τῆς ἐπαρχίας πολλὰ ἐθνικὰ καὶ σωτήρια βουλεύματα ἐλήφθησαν. Τὴν διακοπὴν τῆς ἐργασίας του, ἰδοὺ πὼς ἐπιβεβαιώνει καὶ ὁ Γερβάσιος Σαρασίτης λέγων: «Ἶνα, κατὰ τὸ διάστημα τοῦτο κερδίσει τὸν ἀπαιτούμενο χρόνον ὅπως συλλάβει καὶ κυοφορήσει καὶ ἐν καιρῷ τὸ δέοντι πραγματοποιήσει τὸ μέγα ἀληθῶς καὶ ἐθνοφελέστατον σχέδιον, τὴν βελτίωση καὶ διάταξη τῶν πραγμάτων τῆς πατρίδος». Τὸ 1862 προσεκλήθῃ καὶ πάλι ὡς σχολάρχης τοῦ ἐν Τραπεζοῦντι Φροντιστηρίου καὶ τότε ἐφάνῃ ἀνώτερος τῶν προσδοκιῶν πάντων ἐργαστεῖς μὲ ἀκάματο ζῆλο καὶ ἀξιοθαύμαστον ἐπιμέλειαν ἀπὸ τοῦ 1862 - 1874 συστήσας ἀνωτέρας γυμνασιακὰς τάξεις καὶ ἀναδείξας αὐτὸ μουσῶν ἐνδιαίτημα καὶ προσελκύσας εἰς αὐτὸ τροφίμους ἐξ ὅλων τῶν ἐπαρχιῶν τοῦ Πόντου, Ρωσίας καὶ αὐτῆς τῆς Σμύρνης. Τότε συνέστησε καὶ τὴν ἐν Τραπεζοῦντι ἀδελφότητα τὸν Ἀργυροπολιτῶν, τὴν ζωὴν καὶ δόξαν τῶν Σχολείων τῆς Ἀργυρουπόλεως, καὶ τὸ 1873 το ἕν Ἀργυροπόλει Παρθεναγωγεῖον καὶ πλεῖστα ἄλλα σωτήρια μέτρα ἔλαβεν, ἅπερ κατωτέρω ἐκθέτωμεν. Δὲν πρέπει νὰ λησμονήσωμεν, οὔτε καὶ νὰ ἀποσιωπήσωμεν ὅτι εἵς ὅλον τὸ δημιουργικὸν ἔργον του ἔσχε ἀντάξιον συναντιλήπτορα καὶ συνεργάτη τὸν ἤδη μακάριον καὶ μέγα εὐεργέτη τῆς ἐπαρχίας Χαλδίας κυρὸν Γερβάσιον Σουμελίδην, εἰς ὄν πολλὰ ὀφείλει ἡ Ἀργυρούπολις καὶ ἡ ἐπαρχία.
Περὶ τὰ τέλη τοῦ 1885 ὁ Κυριακίδης ἰδὼν τοὺς πόθους του ἐκπληρωθέντας καὶ ἅπαντα τὰ κοινὰ τοῦ Πόντου ἀφιχθέντα εἰς ἀσφαλὲς σημεῖον ἀκμῆς παρῃτήθῃ τῆς διευθύνσεως τῶν ἐν Τραπεζοῦντι ἐκπαιδευτηρίων, καίτοι ἐπίμονως παρεκλήθῃ ὑπὸ τοῦ ἀρχιερέως Κωνσταντίνου καὶ τοῦ Συμβουλίου τῶν Σχολείων καὶ τῶν Τραπεζούντιων πρὸς τὰς γνώμας τῶν ὁποίων διϊσταντο λέγων: «Στεροῦμαι πλείους καὶ μείζους δυνάμεις ἶνα, ἐξυπηρετῶ καὶ τὰ παρόντα βουλεύματα, οὐ, οὗ δύναταί τις οἶνον νέον εἰς ἀσκοὺς παλαιοὺς ἐμβάλλειν εἰδεμὴ καὶ ὁ ἀσκὸς τὰ διαρραγῇ καὶ ὁ οἶνος θὰ ἐκχυθῇ». Ἐν τέλει δὲ παρέμεινε ὡς καθηγητὴς τῶν ἑλληνικῶν καὶ φιλοσοφικῶν μαθημάτων ὑπὸ διευθυντὴ τὸν κ. Παν. Τούλην κατὰ τὸ 1876-1877 ὁπότε καὶ ἀποχώρησε τῆς ἐνεργοῦ ὑπηρεσίας. Ὁ συνάδελφος αὐτοῦ ἐν τῷ Φροντιστηρίῳ καὶ συγγραφεὺς τῆς Ἱστορίας καὶ Στατιστικῆς τοῦ Πόντου Σάββας Ἰωαννίδης ἰδοὺ τί ἔγραψεν εἰς σελίδα 227 τῆς ἱστορίας του: «Εἰς τὴν ἐπαισθητὴν ταύτῃ βελτίωσιν τῶν Ἑλληνικῶν Ἐκπαιδευτηρίων Τραπεζοῦντος συνεισέφερε οὗ μικρὸν καὶ ἡ ἀνέκδοτος ὑπομονὴ καὶ οἱ μεγάλοι κόποι, οὔς καταβάλλει καὶ ὁ νῦν διευθυντὴς κύριος Γεώργιος Κ. Παπαδόπουλος. Τῷ 1878 ἀφοῦ ἔβαλεν ἅπαντα τὰ πράγματα τῆς πατρίδος εἰς τὴν ὁδὸν τῆς προόδου ὡς ἄλλος Λυκοῦργος καὶ Σόλων ἀνεχώρησε εἰς τὰς Ἀθήνας, εἰς τὴν πόλιν τῆς σοφίας, τῶν γραμμάτων καὶ τῶν μεγάλων ἀναμνήσεων, ἔνθα ἔζῃ δια πόρων ἐκτάκτων, ἐπιθεωρήσεως, διορθώσεως καὶ ἐκδόσεως συγγραμμάτων λογίων φίλων του ἐν Τουρκίᾳ διαμενόντων καὶ ἰδίως δια τῆς χορηγίας του τὸν κερδῶον Ἑρμῆν ἐκ Βακοῦ τοῦ Καυκάσου θεραπεύοντας ἀδελφιδοῦ τοῦ Ἰωάννου Παπαδοπούλου, μὴ δεχθεῖς καὶ τὴν μεταξὺ πολλῶν ἄλλων καὶ τὴν θέσιν Γυμνασιάρχου ἐν Πάτραις, οὔτε καὶ τὴν θέσιν ὡς ἐπόπτου τῆς παιδείας ἐν τοῖς Σχολείοις τῆς Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας. Τὴν 01 Δεκεμβρίου τοῦ 1886, ὅτε ἐτελέσθησαν αἱ ἐπὶ τῆς ἐνηλικιώσεώς του διαδόχου Κωνσταντίνου τελεταί, οὗτος μετὰ τοῦ Παν. Δ. Βασιλειάδου παρέστησαν ὡς ἀντιπρόσωποι τῶν ἐν τῷ Πόντῳ Ἑλλήνων (βλέπε Ἀστὴρ τοῦ Πόντου 1886 σελίδα 750). Ὁ Παπαδόπουλος καίτοι μακρὰν τῆς γενεθλίου γῆς εὑρισκόμενος δὲν ἔπαυε παρακολουθῶν τὴν πρόοδον καὶ προαγωγὴν αὐτῆς δια τῆς πιστῆς ἐφαρμογῆς τῶν ὑπ' αὐτοῦ θεσπισθέντων νόμων, γράφων, ἐρευνῶν, συμβουλεύων καὶ καθοδηγῶν εἰς τὰ βέλτιστα. Ἀπέθανε δὲ τῷ 1892 ἐν Πειραιεῖ εἰς ἡλικία 64 ἐτῶν, τιμηθεῖς ὑπὸ τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως δια τοῦ παρασήμου Ἀργυροῦ Σταυροῦ, κατατεθέντος ἐπὶ τοῦ φερέτρου του. Δια τὸν Παπαδόπουλο δύναται νὰ λεχθῇ ἐκεῖνο, ὅπερ εἶπεν ὁ γίγας τῆς ἑλληνικῆς δημοσιογραφίας Ἄν. Σ. Βυζάντιος τὸ 1890 διὰ τὸν Γεώργιον Παράσχον. «Ζήσας τοσοῦτον ὑπὲρ τῶν ἄλλων, ἀπώλεσε τὴν δύναμιν νὰ ζήσει ἐν ἑαυτῷ καὶ δὲν ἠδυνήθῃ νὰ ἀντιπαλαίση κατὰ τοῦ θανάτου καρδία, ἥτις ἀπηύδησε βαθμηδὸν πάλλουσα ὑπὲρ δέκα ὑπάρξεων». Ὅθεν καὶ ἡ πατρὶς τρανῶς ἀποδεικνύουσα τὴν εὐγνωμοσύνη της πρὸς αὐτὸν οὖ μόνον δια μνημοσύνων καὶ λόγων ἐτίμησε τὴν μνήμην του, ἀλλὰ καὶ τὴν φωτογραφίαν του ἐν μεγάλῳ καὶ περιχρύσω μεγέθει ἀνήρτησε ἐν τῷ Φροντιστήριω καὶ ἡ νεολαία τῆς πατρίδος Σύλλογον Μορφωτικὸν ὑπὸ τὴν ἐπωνυμία ὁ «Κυριακίδης» ἐσύστησε καὶ ἐν τῇ πόλει Ναούση τῆς Μακεδονίας ὅπου μετανάσται ἐγένετο οἱ Ἀργουροπολίται, πρὸς τιμήν του, τὴν κεντρικωτέραν ὁδὸν τοῦ συνοικισμοῦ των ἀφιέρωσαν ὀνομαστικῶς εἰς τὴν ἱερὰν μνήμη του.