Άγιος Φωκάς ο Ιερομάρτυρας και θαυματουργός ο εκ της Σινώπης του Πόντου
Πατρίδα του Αγίου Φωκά ήταν η Σινώπη του Ευξείνου Πόντου. Οι γονείς του Πάμφυλος (ναυπηγός στο επάγγελμα) και Μαρία μεταλαμπάδευσαν στο Φωκά από την παιδική του ηλικία τη φλόγα της αγνής πίστης τους και τη θερμή ευσέβεια τους. Ο Φωκάς από μικρό παιδί εντρυφούσε στην ανάγνωση των Γραφών, και εκείνο που ιδιαίτερα τον διέκρινε ήταν η θερμή και ειλικρινής αγάπη που είχε προς το Θεό, αλλά και προς τους συνανθρώπους του.
Παρακολουθείστε το βίντεο μου για τον βίο και το μαρτύριο του Αγίου Φωκά
Διότι οδηγό στην αγάπη του αυτή είχε πάντα τα θεόπνευστα λόγια της Αγίας Γραφής: «Ὁ ἀγαπῶν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ ἐν τῷ φωτὶ μένει,... ὁ δὲ μισῶν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ ἐν τὴ σκοτία ἐστι» (Α' επιστολή Ιωάννου, Β' 10-11). Εκείνος, δηλαδή, που αγαπά τον αδελφόν του, μένει μέσα στο πνευματικό και ηθικό φως. Ενώ αντίθετα, εκείνος που μισεί τον αδελφό του, μένει μέσα στο πνευματικό και ηθικό σκοτάδι. Αναδείχθηκε Επίσκοπος Σινώπης και ευτύχησε να έχει το χάρισμα της επιτέλεσης θαυμάτων στο όνομα του Τριαδικού Θεού. Ανέπτυξε έντονη ιεραποστολική δραστηριότητα στην περιοχή της Επισκοπής του, γεγονός που δεν πέρασε απαρατήρητο σε κάποιους φανατικούς ειδωλολάτρες. Πράγματι, ο Έπαρχος Αφρικανός, διέταξε την σύλληψή του και τον έριξαν σε καυτό λουτρό, όπου και παρέδωσε το πνεύμα του, επί των χρόνων του αυτοκράτορος Τραϊανού (98 - 117 μ.Χ.).
Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου – Μεταφορά εκ του πρωτοτύπου, εκ του Μεγάλου Συναξαριστή.
Τη 22α του μηνός Σεπτεμβρίου, του Αγίου Ιερομάρτυρος ΦΩΚΑ του θαυματουργού του εν τω λουτρώ σφοδρώς τελειωθέντος.
«Φωκά το λουτρόν σμήγματος παντός δίχα,
Λουτρόν γάρ ήν αγώνος ου καθαρσίου.
Εικάδι δευτερίη λοετρόν πέφνεν ένδοθι Φωκάν»
Ούτος εγένετο υιός Παμφίλου και Μαρίας, καταγόμενος εκ πόλεως Σινώπης, αρχαίας και περιφανούς ούσης κατά την Μαύρην Θάλασσαν. Ευθύς δε εξ απαλών ονύχων ηξιώθη να λάβη την χάριν του αγίου Πνεύματος και να ενεργεί παράξοδα θαύματα. Έπειτα δε έγινε και επίσκοπος και πολλούς απίστους επέστρεψεν εις το φώς της θεογνωσίας με τα θεία του λόγια και με τα υπερφυσικά του τεράστια, πάντοτε δε εδίδασκε και εθαυματούργει έως εσχάτης του αναπνοής. Απεκαλύφθη δε εις αυτόν το μαρτυρικόν του τέλος, όπερ έμελλε να λάβη με τοιούτον σημείον παράδοξον, μία περιστερά ελθούσα εκάθισεν επάνω της κεφαλής του και βαλούσα εις αυτήν στέφανον, ωμίλησε με ανθρωπίνην φωνήν και είπε : Ποτήριον εκεράσθη εις σέ, και πρέπει να το πίης, και τη αληθεία το τοιούτον ποτήριον του μαρτυρίου εξηώθη να πίη ο αοίδιμος επι της βασιλείας του Τραϊανού εν έτει ρα΄ 101. Ούτος δεν είναι ο κηπουρός Φωκάς, ο εκ της αυτής Σινώπης καταγόμενος και κατά την σημερινήν ημέραν και αυτός εορταζόμενος. Αλλά άλλος, διαλάμπων με πολιτείαν καθαράν και με αρετάς διαφόρους. Ούτος λοιπόν εφέρθη εις τον έπαρχον Αφρικανόν και ερωτηθείς παρ’ αυτού, εθεολόγησε και παρρησία εδίδαξε της εις Χριστόν τον Θεόν ημών πίστιν. Επειδή δε ο Αφρικανός ετόλμησε να βλασφημήση τον Χριστόν και να τιμωρήσει τον άγιον, δια τούτο ευθύς έγινε σεισμός μέγας από τον οποίον έπεσαν κάτω νεκροί ο έπαρχος και οι στρατιώται αυτού. Αλλά ο άγιος τον ανέστησε επειδή τον παρεκάλεσεν η γυνή του έπαρχου. Μετά ταύτα εφέρθη ο άγιος εις τον βασιλέα Τραϊανόν και επειδή εκήρυξε τον Χριστόν δια τούτο εκρέμασαν αυτόν και εξέσχιζον, ύστερον έβαλαν αυτόν μέσα εις άσβεστον, επειδή και επέμενεν ανδρείως ομολογών τον Χριστόν. Τελευταίον δε έβαλαν αυτόν μέσα εις λουτρόν, το οποίον εκάη πολλά δυνατά. Όθεν εκεί μέσα παρέδωκεν εις χείρας Θεού την ψυχήν του ο γενναίος αγωνιστής. Πολλά δε θαύματα και μετά τον θάνατόν του έκαμεν ο τρισόλβιος και εις τους εν θαλάσση κινδυνεύοντας, συμπλέων με αυτούς και διασώζων εις τους λιμένας τα πλοία των και εις τους επικαλουμένους αυτόν καθ’ οίον δε τινά τρόπον, ταχύς και θερμός βοηθός εις τούτους γενόμενος. 
Ούτος ο Άγιος Φωκάς φαίνεται ότι είναι ο ίδιος εκείνος όστις εορτάζεται κατά την 23η Ιουλίου δια ταύτα τα αίτια : α) διότι και ούτος και εκείνος είναι Ιερομάρτυς, β) διότι και οι δύο ήσαν επι Τραϊανού βασιλέως, γ) διότι το αυτό τέλος του μαρτυρίου έλαβον, δ) και διότι το αυτό δίστιχον ιαμβικόν γράφεται και εις τους δύο. Ίσως δε νυν μεν η άθλησις αυτού εορτάζεται, τότε δε η ανακομιδή του ως και εν τω χειρογράφω Συναξαριστή γράφεται προσδιορισμένως ότι εστίν η ανακομιδή αυτού. Ορά εκεί και το θαύμα όπερ ενήργησεν ο Άγιος. Σημείωσαι ότι το μαρτύριον του Αγίου τούτου Ιερομάρτυρος Φωκά συνέγραψεν ελληνιστί Αστέριος ο Αμασείας επίσκοπος ου η αρχή «Ιερός μεν και θεσπέσιος άπας»…{σώζεται εν τη μεγίστη Λαύρα, και εν τη των Ιβήρων και εν άλλαις μονές} όρα σελ 18 του β΄ τόμου του Μελετίου. Ονομάζει δε ο Αστέριος εκεί τον ιερομάρτυρα τούτον Φωκάν, στύλον και εδραίωμα των θείων της οικουμένης εκκλησιών (σελ 955 της δωδεκαβίβλου). Ο δε Χρυσόστομος λόγον πανηγυρικόν έχει εις τούτον ου η αρχή : « Λαμπράν γέγονεν ημίν χθές η πόλις» {σώζεται εν τω πέμπτω τόμω της εν Ετόνη εκδόσεως}
Απολυτίκιον Ήχος Δ' - Ταχύ προκατάλαβε
Εκ βρέφους του Πνεύματος, όφθεις δοχείον λαμπρόν, θαυμάτων επλούτησας την παρ΄αυτού δωρεά, Φωκά Ιερώτατε, όθεν ιερουργήσας τω Σωτήρι οσίως, έπιες εν αθλήσει το ποτήριον τούτου, ω πρέσβευε δεόμεθα υπέρ των ψυχών ημών.
Κοντάκιον - Ήχος γ’. Η Παρθένος σήμερον.
Του Αγίου Πνεύματος την πλουσιόδωρον χάριν, ως πηγήν θεόβρυτον εν τη ψυχή κεκτημένος, έσβεσας πόνων ιδρώσι πλάνης την φλόγαν, βρύεις δε θαυμάτων ρείθρα τοις εκβοώσι, χαίροις κλέος ιερέων και των μαρτύρων Φωκά μακάριε.
Μεγαλυνάριον
Του ευαγγελίου μυσταγωγός ιερών θαυμάτων, θεοδόξαστος αυτουργός, Εκκλησίας στύλος, Φωκά Ιερομάρτυς, εδείχθης διασώζων τους προσιόντας σοι. Η ιερά μνήμη του αγίου τιμάται στις 22 Σεπτεμβρίου εκάστου έτους.
Ποντιακή Λαογραφία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
