Αγία Νεομάρτυς Κασσάνδρα Μουρούζη - Υψηλάντη η Τραπεζούντια 1644-1677
Όταν άναψε η επαναστατική φωτιά του 1821 και ανοίχτηκε αιματηρά «ο κοσμογονικός κρατήρας» του εννιάχρονου πολέμου της Εθνεγερσίας, αναδείχτηκε ακατάβλητη η ψυχή των Ελληνίδων και οι προσωπικές θυσίες ήταν ατελείωτες.
Τούτο αποδεικνύεται από τη συμμετοχή των Ελληνίδων ότι τον αγώνα του ‘21 δεν τον έκανε μία τάξη ανθρώπων, αλλ’ ολόκληρο το έθνος, ολόκληρος ο Ελληνισμός. Συμμετείχαν οι Ελληνίδες από κάθε τάξη και από κάθε στρώμα του Ελληνικού λαού. Αγία Νεομάρτυς Κασσάνδρα Μουρούζη - Υψηλάντη η Τραπεζούντια 1644-1677. Η ηλικιωμένη αρχόντισσα Ελισσάβετ Υψηλάντου, από το Κίεβο της Ρωσίας, δεν εμπόδισε τους υιούς της να τρέξουν στην Ελλάδα. Έδωσε πρώτα την ευχή της στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, ώστε ν’ αρχίσει την επανάσταση στη Μολδοβλαχία, ως αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας και ύστερα από λίγο καιρό έδωσε τη συγκατάθεσή της και στον Δημήτριο Υψηλάντη, λέγοντας: «Αν είναι να ελευθερωθεί η Ελλάς από την αποστολή και αυτού του παιδιού, που μου έμεινε, ας το στερηθώ και αυτό. Ας πάει με την ευχή μου». Μαζί με την ευχή της προσέφερε στον Αγώνα και ολόκληρη την περιουσία της. Την οικογένεια των Υψηλάντηδων λάμπρυνε με τη μορφή της και μία ακόμα σπουδαία γυναίκα, η Αγία Νεομάρτυς Κασσάνδρα Μουρούζη – Υψηλάντου, η Τραπεζούντια, σύζυγος του Ιωάννη Υψηλάντη και προγιαγιά του Αλεξάνδρου και Δημητρίου Υψηλάντη της Ελληνικής Επαναστάσεως, η οποία έζησε στην Τραπεζούντα, όπου μετά τον θάνατο του συζύγου της, μαρτύρησε φρικτά από τους Οθωμανούς, την 1η Αυγούστου 1677. Η Αγία Νεομάρτυς Κασσάνδρα Μουρούζη - Υψηλάντη η Τραπεζούντια, καταγόταν από τη γνωστή οικογένεια των Υψηλάντηδων, που ζούσε στην Τραπεζούντα όπου και μαρτύρησε 1η Αυγούστου 1677. Η Τραπεζούντα ήταν πρωτεύουσα του Κράτους των Κομνηνών και η ωραιότερη πόλη του Πόντου, το τελευταίο ανεξάρτητο Ελληνικό Κράτος που καταλύθηκε από τους Οθωμανούς το 1461. Κάτω από την Οθωμανική σκλαβιά ζουν δυο πανίσχυρες ελληνικές οικογένειες. Η οικογένεια Μουρούζη και η οικογένεια Υψηλάντη. Έχουν πολλά προνόμια από τους Οθωμανούς, ανεβαίνουν στα υψηλότερα σκαλοπάτια της διοίκησης του Κράτους, αποκτούν τίτλους. Βρισκόμαστε στο έτος 1600 μ.Χ. όταν 200 χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, η κατάσταση στον ιστορικό Πόντο αλλάζει δραματικά για τους υπόδουλους Χριστιανούς με το νόμο του Σουλτάνου Μεχμέτ του 4ου. Διώξεις, βίαιοι εξισλαμισμοί, τρομοκρατία. Ο Πόντος υποφέρει. Η Τραπεζούντα καθημερινά γίνετε πεδίο βαρβαροτήτων. Τετρακόσια (400) χρόνια πριν, στην πόλη της Τραπεζούντας κατοικούν πολλά μέλη της οικογένειας Μουρούζη με Ποντιακή καταγωγή, βαθύπλουτοι και πανίσχυροι που αργότερα οι απόγονοι τους θα ιδρύσουν στο Φανάρι της Κωνσταντινουπόλεως τον κλάδο των Μουρούζη μεγάλων ευεργετών κ.λπ.., καθώς και μέλη της οικογένειας Υψηλάντη, πανίσχυρη φαμίλια με πριγκηπικούς τίτλους και δικό τους (με τούρκικο φιρμάνι) Ποντιακό χωριό στην περιοχή Υψηλό (Υψηλή), από όπου και το όνομα τους, λίγο έξω από την Τραπεζούντα. Ο Ιωάννης Υψηλάντης στο λιμάνι της πόλης συγκρούεται με οθωμανούς στρατιώτες που προσπαθούν να αποσπάσουν από γέρο Χριστιανό τα 2 μικρά κοριτσάκια, τις 6χρονες εγγονούλες του που θέλει να τις πάει στην Κωνσταντινούπολη. Ο γέρος αντιστέκεται, παλεύει μαζί τους, αλλά οι οθωμανοί είναι πολλοί. Πάνω στην πάλη περνά από κει ο άρχοντας Ιωάννης, μπλέκει στον καυγά, σκοτώνει 2 Οθωμανούς στρατιώτες και βοηθά το γέρο να μπει στο καράβι και να φύγει με τις δυο εγγονούλες του. Επάνω στην πάλη ο Υψηλάντης θα τραυματιστεί σοβαρά, καταφέρνει όμως να γυρίσει στο αρχοντικό του όπου παρά τις φροντίδες της 33χρονης συζύγου του Κασσάνδρας μετά από λίγο πεθαίνει. Στα 16 της χρόνια η αρχοντοπούλα Κασσάνδρα Μουρούζη, της τρανής οικογένειας των Μουρούζηδων, παντρεύτηκε στην γενέτειρα της Τραπεζούντα τον Ιωάννη Υψηλάντη γόνο της εξίσου τρανής Ποντιακής οικογένειας των Υψηλάντηδων. Τώρα στα 33 της μένει χήρα με τρία αγοράκια, τους Κωνσταντίνο, Δημήτριο και Εμμανουήλ κι έχει να αντιμετωπίσει την τούρκικη δικαιοσύνη μιας και το κοράνι αναφέρει ρητά πως αν ένας Γκιαούρης καταδικαστεί σε θάνατο και δεν συλλαμβάνεται τότε στη θέση του θα καταδικαστεί ο σύνευνος του. Με δυο λόγια εφόσον ο Ιωάννης Υψηλάντης πέθανε, για τους φόνους των οθωμανών στρατιωτών θα σκότωναν την γυναίκα του Κασσάνδρα. Στην αρχή, η χήρα πλέον Κασσάνδρα κρύβεται μαζί με τα τρία αγοράκια της σε συγγενικά σπίτια. Μα οι Οθωμανοί διώκτες καίνε το αρχοντικό της, καίνε ολόκληρο το χωριό Υψηλή και επιμένουν να κάψουν κι άλλα Ποντιακά χωριά αν δεν παραδοθεί η αρχόντισσα Κασσάνδρα. Η Κασσάνδρα για να σώσει τον ορθόδοξο λαό στέλνει τα αγοράκια της σε συγγενή της και παραδίδετε στον πασά της Τραπεζούντας. Εκεί της ζητούν να προσκυνήσει το κοράνι, δηλαδή, να γίνει μωαμεθανή για να γλυτώσει το θάνατο. Η Κασσάνδρα αρνείται. Φρικτά τα βασανιστήρια της ώσπου να έρθει ο μαρτυρικός υπέρ θρησκείας και πατρίδας θάνατος της. 
Η ημέρα τιμής και μνήμης της Αγίας Κασσάνδρας είναι η 1η Αυγούστου, ημέρα του μαρτυρίου της. Η Αγία Κασσάνδρα, φαίνεται να είναι ξεχασμένη από όλους, χωρίς ούτε ένα ξωκκλήσι στο όνομα της, όμως χαίρει τη δόξα του Αναστάντος Κυρίου Ιησού μαζί με όλους τους μάρτυρες της Πίστεως. Η Αγία Κασσάνδρα, Νεομάρτυρας της Ορθοδοξίας από την Τραπεζούντα του Πόντου, υπήρξε από τον γιό της Κωνσταντίνο η προ-προ γιαγιά του πρίγκηπα Αλεξάνδρου Υψηλάντη, δηλαδή η Αγία είχε δισέγγονο τον θρυλικό Αλέξανδρο Υψηλάντη που με συμβοηθούς τους αδελφούς του Δημήτριο, Νικόλαο και Γρηγόριο πρωτοστάτησε στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων από τον Τούρκικο ζυγό στην επανάσταση του 1821. Να σημειώσω σε αυτό το σημείο ότι στον Μέγα Συναξαριστή του εν Αγίοις πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου, απουσιάζει ο βίος της Αγίας Νεομάρτυρος Κασσάνδρας, ενώ γίνεται αναφορά για τους υπόλοιπους αγίους που τιμώνται την 1η Αυγούστου. Τέλος, να αναφέρω ότι στην Ἱερὰ Μονὴ Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου στὰ Λεῦκτρα Βοιωτίας (με το παλιό ημερολόγιο) υπάρχει απότμημα τῆς δεξιᾶς χειρὸς τοῦ ιερού λειψάνου της Αγίας Κασσάνδρας της Τραπεζούντιας. Να έχουμε όλοι, όχι μόνο την Πίστη αλλά και τις πρεσβείες της, Αμήν
Πηγές:
• Η Ελληνίδα στην Τουρκοκρατία και στην Επανάσταση του 1821 Εδώ
• Λειμώνας: Εδώ
• Η Αγάπη είναι παντού -στο fb-: Εδώ
Στο βίντεο χρησιμοποιήθηκε η μουσική δημιουργία Ud Taksimi [simon] Oud Taqsim by oud player Simon Εδώ
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
