Οι τουρκικές φράσεις Απουρατάν ασαγά και Αλ’ ασαγά στα ποντιακά δίστιχα
Σε απάντηση ερωτήματος που μου ετέθη αναφορικά με τη φράση «Απουρατάν ασ̆αγά» η οποία συνοδεύει ορισμένα ποντιακά δίστιχα, απαντώ ότι πρόκειται για τουρκική έκφραση. Δίνω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μέσω ενός ευρέως γνωστού δίστιχου: «Απουρατάν ασ̆αγά τρέχ̆’ ολίγον νερόπον, έπαρ’ ‘με κόρ’ έπαρ’ ‘με είμαι καλόν παιδόπον» του οποίου η ερμηνεία είναι: «Από δώ και κάτω τρέχει λίγο νερό, πάρε ‘με κόρη, πάρε ‘με είμαι καλό παιδάκι».
Πρόκειται για παλαιάς κοπής (ας μου επιτραπεί η έκφραση αυτή) δίστιχο, καθώς σύμφωνα με το ρηθέν από τον αείμνηστο δάσκαλο και λαογράφο μας κ. Στάθη Ευσταθιάδη το γεγονός της ανομοιογένειας στην θεματολογία του πρώτου από το δεύτερο ημίστιχο δηλώνει την αρχαιοπρέπεια του. Θα αναφέρω ένα παράδειγμα για να καταστεί σαφής η παραπάνω τοποθέτηση: «Έπαρ’ ‘με κόρη, έπαρ’ με βαρέα γέρος ΄κ̆’ είμαι, ‘ς ση χαμαιλέτεν έλαθα τα γένι͜α μ’ ελευρώθαν» ήτοι, «Πάρε με, κόρη πάρε με, δεν είμαι δα και τόσο γέρος, ήμουν στο μύλο κι άλεθα, κι αλευρώθηκαν τα γένια μου» Η φράση Απουρατάν ασαγά στα ποντιακά δίστιχα Σε απάντηση άλλου ερωτήματος που μου ετέθη αναφορικά με το παρακάτω τουρκικό δίστιχο που έλεγε ο αείμνηστος Χρύσανθος Θεοδωρίδης: «Αλ’ ασ̆αγά, ασ̆αγά, πέν ινέμεμ, ινέμεμ, κιουτσιουτζάκ σην σεβτιγίμ πέν σανά κιουβενέμεμ» του οποίου η ερμηνεία έχει ως εξής: «Πάρ’ το κάτω, εγώ δε μπορώ να κατέβω (εδώ γίνεται αναφορά σε χορευτική φιγούρα), μικρή είναι η αγάπη μου (εννοεί ηλικιακά), δε μπορώ να βασιστώ σε σένα (δηλαδή στον έρωτά σου). Με τη φράση “Αλ Ασαγά” θα δώσω ένα ακόμη μεικτό αυτή τη φορά δίστιχο (με ελληνικό και τουρκικό θέμα): «Αλ ασαγά τσέκ γιοκαρή, το φυστάν σο γιάν απάν’ ο Θεός να παίρ’ την ψή μ’ σ’ άσπρον το κερτάν’ απάν’΄» το οποίο ερμηνεύεται ως εξής: «Πάρ’το κάτω και τράβα το ψηλά, το φουστάνι σου στέκει στο πλάϊ και πιο πάνω (εννοεί ότι δεν είναι στη θέση του) ας έπαιρνε ο Θεός την ψυχή μου πάνω στον άσπρο κόρφο σου ». Είναι δηλωτικά του ερωτικού αισθήματος τα παραπάνω δίστιχα τα οποία αν μη τι άλλο παραπέμπουν το νού μας στα ήθη αλλά και στα πάθη της εποχής εκείνης. Η φράση Αλ’ ασαγά, στα ποντιακά δίστιχα / Ποντιακή Διαλεκτολογία, Ιδιωματισμοί της ποντικής Διαλέκτου, λήμματα, ερμηνεία, ετυμολογία
Αραβοπερσικές και τουρκικές λέξεις στην Ποντι(α)κή διάλεκτο Α' Μέρος - Αραβοπερσικές και τουρκικές λέξεις στην Ποντι(α)κή διάλεκτο Β' Μέρος - Αραβοπερσικές και τουρκικές λέξεις στην Ποντι(α)κή διάλεκτο Γ' Μέρος
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία – Βασίλειος Β. Πολατίδης – www.kotsari.com
