Σην Σαντά μια φορά. Δημώδες άσμα Σαντάς Πόντου πάνω στον Ίσο χορόν Τίκ
Και (ν) εκούσετε παιδία ντ' εποίκα τη δουλεία
Και ν' εχπάστα και-ν' επήα και σην καφέν σου Πιστόφ
Εκεί κάποσο εκάτσα και ν' εσ'κώθα και ν' ευχέθα. Ταή είπα: " Ο Θεός να χαρίει 'σε, τον υιό σ'"
"Ντο λές !! είπε 'με καϋμένε; τραγωδείς τσ̌ουλνταρεμένε, τα παράδας αν 'κ̌ι' δίεις, θα βάλω 'σε σο χαπίς"
Εχάλασα το τσ̌επόπο μ', εύρα έναν καπεκόπον, έπλωσα 'τον την παράν με τ' έναν τρανόν χαράν,
" Έπες κρασί βαρελέας και ρακία πουλουλέας, και ψωμία πέντε τάϊα κι εκατόν πενήντα τσάϊα.
Κι εσύ δίεις 'με το καπέκ, τέρεν σύ και τον κεπέκ! Έβγαλ' δώσ' 'με τον παλτό σ' κι εσύ δέβα 'ς σο καλό σ',
Έβγαλ' δώσ' ΄με τα τσ̌αρούχια̤ σ', αν 'κ̌' έν' θα ΄χπάνω τα νύχ̌ια σ', έβγαλ' δώσ' ΄με την κουκούλα σ', άν 'κ̌' έν' θα 'χπάνω τη γούλα σ'"
Εφέκε 'με τσιρτσουπλάχ, κεπαζέν κι άμον χορτλάχ, έναν λάχτα εδέκε 'με, ΄ς σο κιφάλ' απάν' ερούξα
Το κιφάλι μ' εταράεν και –ν' εκείνος εχπαράεν Ίσον, Στητός, Ορθός, Μονός Χορός Σαντάς (Σάντας) Πόντου, Ξανθίππη Ιωσηφίδου.
Σην Σαντά μίαν φορά εντώκεν τρανόν ποράν' άλλ' εσώρευαν τα ξύλα, άλλ' εποίναννε τα φύλλα.
τ' ουρανού τα καταράχτρα̤ ένοιξαν δία μίας όλ' εκούξαν ν-αηλί εμάς!
ντο έν' α(γ)ούτο η αντάρα και του Θεού η κατάρα ντο έν' α(γ)ούτο γουρπάντ'ς, θα φουρκίζ' και τοι τσ̌οπάντ'ς.
Τραγουδά η Ξανθίππη Ιωσηφίδου. Η Ξανθίππη Ιωσηφίδου γεννήθηκε στη συνοικία Δετρούντα της Τραπεζούντος το 1891. Το 1917 πήγε στη Ρωσία. Το 1922 ήρθε ως ανταλλάξιμη στην Ελλάδα και κατοίκησε στην Αγιά Σοφιά στο τέρμα Χαϊδαρίου στον Πειραιά. Ήταν εργάτρια. Ήξερε γράμματα μέχρι της Δ΄ Δημοτικού. Χορός Ίσον (Μονόν Τίκ) Σαντάς - Αγγείο : Κοσμάς Ακριβόπουλος, Τραγούδι : Βαγγ Χειμωνίδης - Κοσμάς Ακριβόπουλος Ζουρνατσάντων Σαντά Πόντου, Αγγείο,Τουλούμ - Χορός Ίσον (Μονόν Τίκ).
Λεξιλόγιο:
Πιστόφ = η λέξη σημαίνει πιστόλι. Ήταν όμως και γνωστό προσωνύμιο της Σαντάς, μία εκ των έξι συνοικιών της οποίας ονομαζόταν Πιστοφάντων.
Καβέν = καφενείο
Ταής = θείος
Βάλλω 'ς σο χαπίσ' = φυλακίζω. Χαπίσ' = κάθειρξη
Καπίκ' = καπίκι = καπεκόπον = χρηματική μονάδα
Πουλούλιν = πιθάρι, Πουλουλέας = η χωρητικότητα των πιθαριών
Τάϊα = το μέγεθος – η ποσότητα φορτίου ενός μουλαριού
Κεπέκ = σκύλος
Γούλα = λαιμός
Τσιρτσουπλάχ, τσ̌ιπλάχ'ς = γυμνός
Κεπαζέν = μασκαράς, κακόμοιρος, άθλιος
Χορτλάχ'ς = βρυκόλακας
Ποράν' = μπόρα
Χορός Τίκ Σαντάς - Μέλος χρωματικό τετράχορδο του Re με το τριημιτόνιο στη μέση και υποτονική. Το μέτρο είναι 2/4. Το τραγούδι αυτό αποτελεί μέρος απ το μουσικό αρχείο της Μέλπως Μερλιέ το οποίο κυκλοφόρησε σε ψηφιακό δίσκο με τίτλο "Τραγούδια Του Πόντου Ηχογραφήσεις του 1930"
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
