Αν αποθάνω θάψτε ‘με. Δημώδες άσμα Τραπεζούντας Πόντου
Αν αποθάνω θάψτε ‘με σ’ έναν ψηλόν ραχ̆όπον,
ν’ ακούγω τσ̆οπάν’ σ̆ύριγμαν και γαβαλί λαλόπον.
Ζωή μ’ τα τέρτα̤ σ’ είναι πολλά και η χαρά σ’ ολίγον,
άλλο καρδόπον ‘κ̆’ έχω εγώ εκείνο πα να δίγω.
Αν αποθάνω θάψτε 'μεν / Δημώδες Άσμα Τραπεζούντας Πόντου / Φάρος Ποντίων / Χορός Διπάτ'
Αν αποθάνω ναι ρίζα μ’, πίασον σο κανόνιν,
θα παίρ’νε και πάν’ θάφ’νε ‘με θ’ απομέν’τς μαναχόν-ι.
Λεξιλόγιο:
• ραχ̆ί = βουνό / ραχ̆’οπον = βουναλάκι
• σ̆ύριγμα = σφύριγμα
• γαβαλί = γαβάλι = φλογέρα
• τέρτα̤ = ντέρτια = καημοί
• ‘κ̆’ = ούκ = δεν
• πίασον = πιάσε
• κανόνιν = φέρετρο εκκλησίας, νεκροκρέββατο για τη χρήση των χριστιανών όλης της ενορίας αποτελούμενο από δύο ευθείες και μακριές κοντές ξύλινες κολόνες (κοντάρια) που ήταν ενωμένα μεταξύ τους.
• θάφ’νε = θάπτουν
Το δημοτικό αυτό τραγούδι είναι καταγεγραμμένο επίσης από τον μεγάλο μας λαογράφο Στάθη Ευσταθιάδη στο έργο του: “Τα Τραγούδια του Ποντιακού Λαού”. Μας παραδίδει λοιπόν το ποιητικό κείμενο ως εξής:
Αν αποθάνω θάψτε ‘με ψηλά ‘σ έναν ραχ̆όπον,
ν’ ακούω θάλασσας βοήν και καραβί λαλόπον,
ν’ ακούω βουκόλ’ σ̆ύριγμαν και γαβαλί ηχόπον.
Όνταν φυσά από θάλασσας, μυρίζει θαλασσέαν
κι όνταν φυσά από παρχαρί’, μυρίζ’ μανουσ̆ακέα.
Και στον σχολιασμό του ο κ. Ευσταθιάδης επάνω στο λαϊκό αυτό ποίημα αναφέρει: Ο λαικός ποιητής μισεί το θάνατο. Απεχθάνεται τον Άδη. Αφού όμως τελικά θα πεθάνει, εκφράζει προς τους ανθρώπους μια ύστατη επιθυμία. Να τον θάψουν πάνω σε ψηλή ραχούλα. Επιθυμεί, το νεκρό του σώμα να ταφεί και να μείνει κοντά στη φύση. Θέλει να απομακρυνθεί ψυχολογικά από τον Άδη που βρίσκεται στα έγκατα της γης. Ο ανώνυμος ποιητής ελπίζει ότι μέσα από τον τάφο θα ακούει τη βοή της θάλασσας, τη φωνή των καραβιών, τα σφυρίγματα του τσοπάνη και τον αχό της φλογέρας του. Τούτος ο πόθος του σαφώς αποτελεί εξωπραγματικό οραματισμό, φανερώνει όμως την απέραντη αγάπη του προς την επίγεια ζωή.
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
