Τρυγόνα μου ΄ς σην αύλ͜ια σου. Δημώδες άσμα απο τα Σιμοχώρια της Τραπεζούντας του Πόντου. Λύρα τραγούδι Νίκος Τσαλικίδης
Τρυγόνα μου ΄ς σην αύλ͜ια σου κείντανε ξερά ξύλα
και-ν ας σην εμορφάδα σου ανθούν και φέρ’νε φύλλα
Αηδόνια δεκατέσσερα ‘ς σην αύλ͜ια σου πετούνε
κάθαν πουρνόν και για τ’ εσέν’ τρυγόνα μ’ κελαηδούνε
Τριγυλίστα-τριγυλίστα ‘ς σην αύλι͜α σ’ εβρα̤δάστα,
εσύ την πόρταν ‘κ̆’ ένοιξες και με τα δάκρα̤ ‘χπάστα
Λεξιλόγιο
• Κείντανε = βρίσκονται -κείτονται
• Τριγυλίστα = τριγύρισα
• Εβραδά̤στα = μ’ έπιασε το βράδυ – νυχτώθηκα
• ΄Χπάστα (εχπάστα) = ξεκίνησα (εδώ έχει τη σημασία της αποχώρησης)
Πηγή - καταγραφή Στάθη Ευσταθιάδη (Φάρος Ποντίων Θεσσαλονίκης)
Νίκος Τσαλικίδης
Στην Κούτουλα της κεντρικής Ματσούκας, ένα χωριό κοντά στο μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά υπήρχε ένας ξακουστός λυράρης. Ο Κώστης ο Τσαλίκς. Ήταν ο πατέρας του Νίκου Τσαλικίδη, από όπου πήρε το έναυσμα για να μάθει κι αυτός λύρα. Η μάνα του, Ανατολή, ήταν γεννημένη στο Ακ Νταγ Μαντέν. Ο Κώστης με την ανταλλαγή εγκαθίσταται στη Σταυρούπολη και η Ανατολή στο Κορδελιό. Φίλοι του πατέρα του όμως, τον παρακινούν να φύγει από τη Θεσσαλονίκη. Άλλωστε οι περισσότεροι πρόσφυγες τότε αναζητούσαν γη, χώματα, για να δουλεύουν όπως ήξεραν και παρχάρια για να τους θυμίζουν την πατρίδα. Έτσι, το 1927 πηγαίνει στη Μαυροράχη Λαγκαδά. Ο Νίκος γεννιέται το 1934. Στα 14 του χρόνια αρχίζει και παίζει λύρα, σχεδόν αυτοδίδακτα. Ήταν τόσο καλός που ένας ξάδελφός του μόλις τον άκουσε, του χάρισε τη λύρα που είχε κατασκευάσει για τον εαυτό του. Στα χωριά του Λαγκαδά είναι εγκατεστημένοι κι άλλοι Πόντιοι πρόσφυγες μουσικοί από τα χωριά της Τραπεζούντας, όπως ο Χρήστος Αϊβαζίδης, αλλά και Τσιμερίτ΄. Όλοι αυτοί διαμόρφωσαν μέσα στο χωνευτήρι της παράδοσης ένα ιδιαίτερο μουσικό τοπικό ύφος, τα λεγόμενα «Λαγκαδιανά». Αυθεντικός εκφραστής των σκοπών αυτών, ο Νίκος Τσαλικίδης. Δουλεύει σε όλη του τη ζωή ως οικοδόμος και ένα μικρό διάστημα ως ταβερνιάρης. Η Αθηνά, η γυναίκα του, που παντρεύτηκαν πολύ νωρίς, το 1954 (ο Νίκος δηλαδή ήταν μόλις 20 ετών), η Αθηνά λοιπόν, καθώς μεγάλωσαν μαζί, είχε την τύχη να ακούσει όλα αυτά τα χρόνια πολλά δίστιχα αφιερωμένα στα κάλλη της, αλλά και σατιρικά, τα οποία και άκουγε αδιαμαρτύρητα. Απέκτησαν τρία παιδιά, τον Κώστα, την Ανατολή και τη Γιαννούλα, εγγόνια και δισέγγονα. Το Στάθη Ευσταθιάδη τον άκουγε από το ’50 στις ραδιοφωνικές εκπομπές. Τον γνώρισε όμως προσωπικά το 1969 ως δικηγόρο, μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου. Ο Νίκος Τσαλικίδης στο Φάρο Ποντίων ήταν ο πρώτος που έμπαινε και ο τελευταίος που έφευγε. Μέλος της Διοίκησης, υπεύθυνος σκηνικών, κουβαλητής σκηνικών, υπεύθυνος του καφενείου του συλλόγου, τεχνικός στις ραδιοφωνικές εκπομπές, λυράρης, τραγουδιστής, ηθοποιός του ποντιακού θεάτρου και…αδελφικός φίλος του Στάθη Ευσταθιάδη. Πιστός στο Φάρο Ποντίων, δίνοντας όλο του το «είναι» σε κάθε εκδήλωση, σε κάθε χορό, σε κάθε ταξίδι. (Βιογραφικά στοιχεία για τον κ Νίκο Τσαλικίδη αντλήθηκαν απ' τον Φάρο Ποντίων Θεσσαλονίκης).
Ποντιακή Ιστορία και Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com