Λαϊκόν Εορτολόγιον Πόντου. Καθαρά Δευτέρα ή Αρχιδευτέραν (Θοδώριμαν) στα Σούρμενα & την Αργυρούπολη του Πόντου
Κατά την Καθαρά Δευτέρα ή Αρχιδευτέραν, όπως λεγότανε η Καθαρά Δευτέρα στον Πόντο, ούτε ιδέα υπήρχε των Κουλούμων όπως εορτάζονται αυτά στην Ελλάδα. Τουναντίον δε νήστευαν όλοι μέχρι τον εσπερινό.
Πολλές γυναίκες νέες και γριές εθεοδώριζαν (θοδώριζαν) νήστευαν δηλαδή τρεις ημέρες και έτρωγαν την Τετάρτη μετά τη λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων. Καθαρά Δευτέρα ή Αρχιδευτέραν (Θοδώριμαν) στα Σούρμενα & την Αργουρούπολη του Πόντου. Όσες εθεοδώριζαν, πρόσφεραν την Τετάρτη στην εκκλησία κόλλυβα ή (στα Σούρμενα) καλαμπόκι ψημένο τα λεγόμενα αρμενοκόλλυβα και τα μοίραζαν στο εκκλησίασμα, καθώς επίσης μαύρο κρασί το οποίο ανακάτωναν με μαύρο πιπέρι ή μοίραζαν φέτες κολοκυθιού ψημένες. Στην Αργυρούπολη μετά τη Θεία Λειτουργία πήγαιναν οι συγγενείς στο σπίτι της γυναικός που εθεοδώριζε όπου της παρέθεταν σούπα με φασόλια και πετιμέζι (λεγόταν κόκκινον σουρβάν). Στους παλιότερους χρόνους στη νηστεία αυτή, δηλαδή το θοδώρισμαν ή Θοδώριμαν υπήρχε απόλυτη αποχή από το φαγητό που διαρκούσε από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι το Σάββατο των Αγίων Θεοδώρων, εξ ου και εκλήθη Θοδώριμαν και το ρήμα είναι Θοδωρίζω. Αν η Θοδωρίζουσα νέα ήταν αρραβωνιασμένη (σουμαδεμέντσα), τα θοδωρίσι͜α, δηλαδή το τραπέζι του Θοδωρίσματος το παρέθετε η μέλλουσα πεθερά της. Όσες νήστευαν ολόκληρη την ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής και έτρωγαν μετά το πέρας της λειτουργίας του Μεγάλου Σαββάτου εθεωρούντο ότι και αυτές εθεοδώριζαν.
Ποντιακά Φύλλα - Λαϊκό Ποντιακό Εορτολόγιο. Καθαρά Δευτέρα ή Αρχιδευτέραν (Θοδώριμαν) στα Σούρμενα & την Αργυρούπολη του Πόντου
Ποντιακή ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατιδης – www.kotsari.com
