Ήθη και έθιμα της Ακαθίστου, της Μεγάλη Εβδομάδας & της Πρωταπριλιάς - Λαϊκόν Εορτολόγιον Πόντου
Της Ακαθίστου. Στα παράλια του Πόντου η εορτή αυτή ήταν γνωστή ως η Παναγία η χ̆ιλιάρμενος, η βυθίσασα χίλια άρμενα, ενώ εις το εσωτερικό (ενδοχώρα) του Πόντου ελέγετο απλώς Ακάθιστος, όπως και στην Ελλάδα.
Της Ακαθίστου, Μεγάλη Εβδομάδα & Πρωταπριλιά - Λαϊκόν Εορτολόγιον Πόντου
Μεγάλη Πέμπτη. Την Μεγάλη Πέμπτη κάθε οικογένεια πρόσφερε στην εκκλησία λίγο αλάτι, αυγά ψημένα και ένα ψωμί ή άρτον (προσφορά-πρόσφορο). Όλα αυτά τα απέθεταν κάτω από την Αγία Τράπεζα. Μετά την ανάγνωση των 12 Ευαγγελίων και της Αναστάσεως επιστρεφόντουσαν στους κατόχους τους. Από τις προσφορές της κάθε οικογένειας ο ιερέας κρατούσε ανά ένα αυγό και το κέντρο του άρτου όπου ήταν και η σφραγίδα της προσφοράς. Τα αυγά και το ψωμί αυτά τα έλεγαν ευχι͜αγμένα και τα μεν αυγά τα έτρωγαν την ημέρα της Αναστάσεως πριν από το φαγητό ως εξής: Ο οικογενειάρχης τεμάχιζε τα αυγά και τα πρόσφερε σε όλους. Έκαστο δε μέλος της οικογένειας σταυροκοπιόταν έτρωγε το τεμάχιο του αυγού ύστερα από νηστεία τόσο μεγάλη και έλεγε «Ση Χριστού τ’ όνομαν και ση διαβόλ’ τη σπάσ’» δηλαδή Εις το όνομα Του Χριστού και στη σπάση του διαβόλου. Το δε ψωμί ή τον άρτον, το φύλαγαν μέχρι την πρώτη Μαϊου, οπότε το πρωί το έθρυβαν (θρυμμάτιζαν) εντός του γάλακτος και το έτρωγαν δια το καλό του χρόνου. Το έθιμο αυτό τα τελευταία χρόνια σε μερικά μέρη τροποποιήθηκε ή εξέλιπε εντελώς. Έθιμα των Ελληνων στον Πόντο για Τη Μεγάλη Πέμπτη.
Μεγάλη Παρασκευή. Τη Μεγάλη Παρασκευή στην Ακολουθία των Ωρών, οι οποίες διαβάζονται συνήθως μετά μεσημβρίαν ώρα (6ην τουρκικήν), προσέφερον εις την εκκλησία κουκιά (φάβατα) και φασόλια ψημένα καθώς και παξιμάδια διανεμόμενα μετά την ακολουθία στο λαό ή στις φτωχότερες οικογένειες λόγω των κατ’ εκείνη την ημέρα γινομένων συνήθως ανακομιδών των νεκρών. Κατά την ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής νήστευαν όλοι μέχρι της Ακολουθίας των Ωρών. Τόσο δε αυστηρά εκρατείτο το έθιμο αυτό, ώστε ο λαός έλεγε «Τη Μεγάλ’ Παρασ̆κευήν εφτά χρονών παιδίν εφτά φοράς ελιγώθεν και νερόν ‘κ̆ εδώκαν ατο να πίν’» δηλαδή εφτά φορές από τη δίψα λιποθύμησε επταετές παιδί, κι όμως δεν επέτρεψαν να του δώσουν λίγο νερό να πιει.
Μέγα Σάββατο (Τη Μεγάλ Σάββα). Τα αυγά του Πάσχα εβάφοντο συνήθως το Μεγάλο Σάββατο. Σε μερικά μέρη τα έβαφαν από την Μεγάλη Τετάρτη. Στα Σούρμενα δε επικρατούσε η συνήθεια να προσκομίζουν προς το εσπέρας λαγάνες (λαβάσι͜α) και να τα διανέμουν στα παιδιά.
Πρωταπριλιά. Στις πόλεις και κωμοπόλεις μόνο επικρατούσε η συνήθεια να γελάσουν τους άλλους και μάλλον πρόκειται για επείσακτο έθος καθώς στην ύπαιθρο δεν συνηθιζόταν καθόλου και ήταν άγνωστο.
Ήθη και έθιμα των Ελλήνων του Πόντου για τις εορτές της Ακαθίστου, της Μεγάλης Εβδομάδας και της Πρωταπριλιάς - Ποντιακά φύλλα - Λαϊκόν Εορτολόγιον Πόντου.
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία – Βασίλειος Β. Πολατίδης – www.kotsari.com
