Κοντά σε αυτούς προσέτρεχαν και άλλοι οργανοπαίκτες αλλά το γενικό πρόσταγμα ανήκε στους δυό τους. Ξεχωριστά σχηματίζονταν διάφοροι χορευτικοί όμιλοι και σχήματα ανάλογα με τα χωριά προέλευσης τους. Έτσι γινόταν πιο άνετη η διασκέδαση πάντων. Έπαιρναν μέρος και Τούρκοι σε αυτές τις παρέες, πολλοί εκπρόσωποι της τάξεως αλλά και απλοί πανηγυριστές για να διασκεδάσουν μιας και οι ίδιοι δεν είχαν παρόμοιο πανηγύρι.

Η εορτή της Θεομήτορος αποτελούσε το κορύφωμα όλων των εορταστικών και θρησκευτικών εκδηλώσεων σε όλη την περιφέρεια Τραπεζούντος και Χαλδίας.

Αλλά και τα Χριστούγεννα με την εωθινή λειτουργία μέσα στο Χειμώνα, επίσης όμως και η Λαμπρή (το Πάσχα ) με τις λαμπάδες, τα αυγά, το Χριστός Ανέστη που αποτελούσε το χαιρετισμό μέχρι της Αναλήψεως του Κυρίου, και τέλος η εορτή του Αγίου Γεωργίου στην αρχή της Άνοιξης. Αυτές ήταν οι μεγαλύτερες Χριστιανικές εορτές στον Πόντο. Ο εορτασμός της Παναγίας, συνέπιπτε με το πέρας των γεωργικών εργασιών και τη συγκομιδή των προϊόντων. Η πίστη στα θαύματα της Παναγίας και κυρίως οι ιάσεις των ασθενών είχαν τεράστια απήχηση όχι μόνο στους Έλληνες Χριστιανούς αλλά και στους Τούρκους, οι οποίοι συμμετείχαν στους εορτασμούς της (Μεϊράμανα) Meyremana. Τα δύο μεγάλα μοναστήρια της Παναγίας, εκείνο του Σουμελά και αυτό του Γουμερά τα περιέβαλαν θρύλοι αιώνων αλλά και η αίγλη της μεγαλοπρέπειας και της γραφικότητας των ορεινών τοποθεσιών τους. Όλα αυτά έδιναν την αφορμή για ανυπέρβλητους εορτασμούς και πανηγύρεις ώστε να καθιερωθούν ως οι πιο δημοφιλείς εορτές.

Δείτε το βίντεο για τους Πανηγυρισμούς εις την Παναγίαν Γουμερά Πόντου

Παντελή Ηλ,. Μελανοφρύδη Β' Μέρος. ΙΔΡΥΣΙΣ. Παντελή Μελανοφρύδη.

Ο Παντελής Μελανοφρύδης εξιστορεί για την Γουμερά και επιμένει στις προφορικές παραδόσεις τις οποίες άκουσε ο ίδιος από μορφωμένους γέροντες του χωρίου Αδύσσης. Πίσω απ τον υπερκείμενο λόφο "Ο Τσηλέβας" ή Ηλέβγα, δηλαδή η Ανατολή (του Ήλ' το έβγα), στη νότια απότομη και βραχώδη πλευρά του βουνού "Τ' Αδιανού το ποδάρ'" που χωρίζει τις περιοχές της Άδυσσας και Τσίτης, σώζονται ερείπια Βυζαντινού Ναού με τη βόρεια πλευρά σχεδόν σκεπασμένη με τοιχογραφίες, ερημωθείσης Μονής από κατολίσθηση του εδάφους.

Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτη (Κάνι) Α΄ Μέρος. Τοποθεσία.

Νοτίως της Τραπεζούντας και σε απόσταση 92 χλμ στη δημόσια οδό προς το Ερζερούμ, βρίσκεται το Τορούλ, η άλλοτε Άρδασσα λεγόμενη, παλιότερα έφερε το όνομα Μεσοχάλδιο, έδρα υποδιοίκησης (καϊμακαμλίκι) της διοικήσεως (μουτεσαριφλίκι) Γιουμουσχ̌ανέ (Αργυρούπολη) από την οποία απέχει 25 χλμ. Από την Άρδασσα διέρχεται ο Κάνις ποταμός, στον οποίο συμβάλλουν από δεξιά τα ποτάμια Μούζαινας, Χάραβας, και Κρώμνης. Από αριστερά τα ποτάμια Νίβαινας (Δέραινας), Τσίτης, Ρυακίου, Τζίζερας. Πέρα απ την Τσαερά ο Κάνις ονομάζεται Χαρσιώτης και εκβάλλει στη Μαύρη Θάλασσα παρά την Τρίπολη στην τοποθεσία Χαλκόβαλα.