Γεωργίου Θ. Κανδηλάπτη (Κάνι) Α΄ Μέρος. Τοποθεσία.

Νοτίως της Τραπεζούντας και σε απόσταση 92 χλμ στη δημόσια οδό προς το Ερζερούμ, βρίσκεται το Τορούλ, η άλλοτε Άρδασσα λεγόμενη, παλιότερα έφερε το όνομα Μεσοχάλδιο, έδρα υποδιοίκησης (καϊμακαμλίκι) της διοικήσεως (μουτεσαριφλίκι) Γιουμουσχ̌ανέ (Αργυρούπολη) από την οποία απέχει 25 χλμ. Από την Άρδασσα διέρχεται ο Κάνις ποταμός, στον οποίο συμβάλλουν από δεξιά τα ποτάμια Μούζαινας, Χάραβας, και Κρώμνης. Από αριστερά τα ποτάμια Νίβαινας (Δέραινας), Τσίτης, Ρυακίου, Τζίζερας. Πέρα απ την Τσαερά ο Κάνις ονομάζεται Χαρσιώτης και εκβάλλει στη Μαύρη Θάλασσα παρά την Τρίπολη στην τοποθεσία Χαλκόβαλα.

Η Τσίτη ή Τσίτε όπως κακώς λεγόταν, ή Σίδη όπως συνήθως γραφόταν, ήταν ένα απ' τα προοδευτικότερα χωριά της εκκλησιαστικής επαρχίας Χαλδείας του Πόντου. Βρισκόταν σε δίωρη απόσταση από την Άρδασσα, εξάωρη απ' την Αργυρούπολη και εικοσιτετράωρη απ' την Τραπεζούντα. Είναι άγνωστος ο χρόνος της εποίκισης της.

Φορίστ' ατεν, σ̌κεπάστ' ατεν, επάρ' ατεν κι ας πάμε,
'σ σην χαρά σ' νύφε ξάϊ μη κλαίς, περ' παλαλά θ' εφτάμε.

Ηχητικό ιστορικό ντοκουμέντο από καταγραφή του αείμνηστου Στάθη Ευσταθιάδη. Παίζει λύρα και τραγουδά ο αείμνηστος και αξεπέραστα γνήσιος και αυθεντικός λαϊκός καλλιτέχνης Χρήστος Αιβαζίδης (Αϊβάζ). 

Είναι γνωστό τοις πάσι ότι το τραγούδι του Καπιτάν Ευκλείδη είναι μια μελωδία που εμπνεύστηκε ο μεγάλος Σανταίος λυράρης Ιωάννης Τσορτανίδης (Τσιορτάντς), ο οποίος γεννήθηκε στη Σαντά του Πόντου στα 1900 και πέθανε στη Νέα Σάντα Κιλκίς. Οι στίχοι του τραγουδιού, το οποίο κινείται ανάμεσα στο έπος και την ελεγεία, είναι επίσης δικοί του. Ευκλείδης Κουρτίδης, Σαντά (Σάντα) Πόντου, Στάθης Ευσταθιάδης.