Ύστερα από τον εκτοπισμό των κατοίκων της Σαντάς και την λεηλασία των σπιτιών, πρόβαλε το οξύτατο ζήτημα της εξασφάλισης των μέσων διατροφής για τους αντάρτες. Μια λύση, έστω και προσωρινή, του προβλήματος αυτού δεν υπήρχε τουλάχιστον κατά τον Σεπτέμβριο του 1921 χρόνο κατά τον οποίο ο τουρκικός στρατός βρισκόταν ακόμα στην Σαντά.
Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μας βίντεο
Οπλαρχηγός : Καπετάν Ευκλείδης Κουρτίδης
Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μας βίντεο στον καπετάνιο Ευκλείδη Κουρτίδη
1.Αϊβαζιδης Χαράλαμπος
2. Αγγελίδης Χαράλαμπος του Ιωάννη (Χαπάρτς)
3. Αγγελίδης Χρήστος
4. Αγγελίδης Χριστόφορος (Χαπάρτς)
5. Αδάκτυλος Άγγελος (Παρμαξούς)
6. Αδάκτυλος Σταύρος( Παρμαξούς)
7. Αμάραντος Κοσμάς
8. Αμπάρογλου Γεώργιος
9. Αρταγανίδης Χαράλαμπος
Ο Ευκλείδης Κουρτίδης γεννήθηκε στην Σαντά του Πόντου το 1885.
Ήταν ένας από τους πιο φημισμένους οπλαρχηγούς της περιοχής. Εμφανίστηκε ως οπλαρχηγός κατά τη Ρωσική κατοχή του Πόντου (1916-18).
Με την αποχώρηση των Ρώσων πάρθηκε η απόφαση για ένοπλη αντίσταση, σε μιά εποχή που ο αγώνας στα βουνά της Σαντάς ήταν δύσκολος. Ανάδειξε μια καινούρια γενιά παλικαριών που έγιναν θρύλος. Οι αρχηγοί των Τούρκων τσετέδων (καί προπάντων ο φοβερός Σουλεϊμάν Κάλφας της κοντινής Γιομουράς) το είχαν βάλει πείσμα ν' αφανίσουν την Σαντά, αλλά σκόνταφταν επάνω στην ορμή των ανταρτών της. Ο Ευκλείδης μαζί με άλλους τριάντα Σανταίους, ιδιαίτερα με Γαλιανίτες, ήρθαν σε επαφή με το σωματείο "Ένωσις" της Τραπεζούντας κι οπλίστηκαν. Περίμεναν και βοήθεια από το ελληνικό σώμα, που λεγόταν ότι ετοιμαζόταν στον Καύκασο.
Απ' την Τραπεζούντα πήγε στη Σαντά ο απεσταλμένος του σωματείου "Ένωσις", Θεοδόσης Χειμωνίδης, μάζεψε τους προεστούς σε γενική συνέλευση και συγκρότησαν κεντρική επιτροπή άμυνας. Πρόεδρός της ορίστηκε ο Χειμωνίδης, Γενικός οπλαρχηγός του αγώνα ορίστηκε ο Γιάννης Σπαθάρος με βοηθούς τους Αβραάμ Καλαϊτζίδη, Χρήστο Σεβαστίδη και Ευκλείδη Κουρτίδη. Ο Ευκλείδης ήταν οπλαρχηγός των Ισχανταίων, με βοηθούς το Γεώργιο Γωνιάδη και τον Περικλή Κουφατσή. Οι Ισχανταίοι του Ευκλείδη έσκαψαν χαρακώματα, που τα φύλαγαν μέρα νύχτα, αλλάζοντας φρουρές. Ήταν πάνω από διακόσιοι άντρες, καλά οπλισμένοι με μάνλιχερ, μάουζερ, γεράδες και με ότι άλλο είχαν, καθώς και με χειροβομβίδες, που τις βρήκαν άδειες και τις γέμισαν με δυναμίτη, προσθέτοντας και καψούλια.
Ήταν ένοπλα σώματα που δημιουργήθηκαν εξ' αρχής σαν αναγκαία λύση αυτοάμυνας των Ποντίων απο τις καταπιέσεις των Τούρκων, και αργότερα ως αυτοσκοπός για τη δημιουργία της ανεξάρτητης Δημοκρατίας του Πόντου. Για να αποφύγουν τη στράτευση τους οι Πόντιοι στα αμελέ ταμπουρού επειδή γνώριζαν τις άθλιες συνθήκες που επικρατούσαν σ' αυτά, και πως σκοπός των Τούρκων ήταν η εξόντωση του Ποντιακού και Αρμενικού στοιχείου, εγκατέλειπαν τα σπίτια τους και κατέφευγαν στα βουνά και στα δάση. Με τον τρόπο αυτό δημιουργήθηκαν οι πρώτοι πυρήνες των αντάρτικων ποντιακών σωμάτων.
Μεγάλη ώθηση στην ενίσχυση των ομάδων αυτών έδωσε η τουρκική κυβέρνηση δια του τότε υπουργού εσωτερικών Ταλαάτ πασά (1874-1921), όταν εξέδωσε διάταγμα δια του οποίου έπρεπε όλοι οι Πόντιοι να παραδώσουν κάθε είδους οπλισμό που βρισκόταν στην κατοχή τους. Τα αποσπάσματα της χωροφυλακής βιαιοπραγούσαν, βασάνιζαν, ατίμαζαν και δεν δίσταζαν να σκοτώσουν όποτε δεν έβρισκαν οπλισμό στα χέρια των Ποντίων.
Ο Παντελής Καραϊσαρλίδης γεννήθηκε στη Σαμψούντα. Στα 1916-1917 ανέβηκε αντάρτης στα βουνά, αντιδρώντας στην τουρκική καταπίεση, αγωνιζόμενος μαζί με τους άλλους Έλληνες του Πόντου για να περισώσουν ότι ήταν δυνατό από το Ελληνικό στοιχείο της περιοχής. Καπετάνιος σε αντάρτικο σώμα, ανέβηκε στα βουνά έχοντας αφήσει στη Σαμψούντα τη μητέρα, τη γυναίκα και το μικρό του παιδί. Οι τούρκοι σκότωσαν τη μητέρα αλλά και τη γυναίκα του, η οποία βρέθηκε νεκρή με το μωρό να θηλάζει στο στήθος της.
