΄Σ σα 1900 τη χρονίας, την Άνοιξην, επήγαμε 'ς σου Σαντά, η μητέρα μ' η Ευρύκλη, ο Σταύρης ο Χαλπαναγιάτογλης, ο άντρας-ι-μ' , κι' εγώ. Εμείς, η οικογένεια τη πατέρα μ', έμες Σαντέτ', άμα εζήναμε ΄ς σην Τραπεζούνταν, ΄ς σην Δαφνούνταν. Η μητέρα μ' ζατί εγεννέθεν 'ς σην Τραπεζούνταν κι άς έτον κι ατέ Σαντέτσα. Τη Νικολή τη Τια̤μιρτζόγλη θυαγατέρα έτον.

Ας αφήνομε ντο έτον από γεννετής έξυπνος και τετραπέρατος, έτον και αντάρτισσα ντο λέγ'νε. Κάν'ναν 'κ̌ι' λογαρίαζεν 'ς σο σωστόν κεκά. Έναν έξεργον ημέραν, Κερεκή θα έτον, ο χορόν εγουρεύτεν " ΄Σ σ' αλώνια̤, ΄ς σο χωρίον". Η μητέρα μ' η Ευρύκλη τερεί 'ς σο χορόν χορεύ'νε μανάχον αγούρ'. Τερεί και 'ς σην σάρ' τη εγκλησίας οπίσ' στέκ'νε οι γαρήδες και τερούν. Πού να χορεύ'νε ; Να χορεύ'νε οι γαρήδες με τ' αγούρτς ; !!! Επαλαλώθες ; Εντροπή και τρανόν εντροπή.

Δείτε το σχετικό βίντεο για τα Λαογραφικά γλωσσικά σύμμεικτα Σαντάς

Οι πα̤λοί 'μουν έλεγαν για τ' Αρπά-Τσ̌αϊ πως επήρεν τ' όνομαν αχτερ. Αρπά το κουρθάρ' λένε. Μίαν αράτσ' είναν είπαν ατον : "'α 'ίνεσαι πρόερας απέσ' 'ς σο χωρίον". Ατόν κανείς 'κ̌' ελογαρίαζεν ατον, ο ίδι̤ον πα τον νιαυτόν ατ' 'κ̌' ελογαρίαζεν ατον. Λέει α̤τ'ς : "Λόγον 'κ̌ι' δίγω σας, ας πάγω 'ς σ' οσπίτ' κι' έρχουμαι και λέγω σας".

Δείτε το σχετικό βίντεο για το Αρπά-Τσαϊ - Λαογραφικά Σύμμεικτα Κάρς

"Η εξορία "
Εκ του ιδιώματος της Τριπόλεως

Με τοι Τούρκους έστεκαμ' καλά, φόβο πα ΄κ̌' εβοφούμουνεστιν. Οι Τούρκοι έλεγαν εμασε : "α...οσήμερο θα φτάμε εσάς εξορία, α αύρι'". Οι Τούρκοι έλεγαν εμασε "κιαούρ".

Παρακολουθείστε το σχετικό μας βίντεο

Ο «Φάρος της Ανατολής» όπως χαρακτηρίστηκε, ήταν σχολείο της ελληνικής ομογένειας της Τραπεζούντας.

Ιδρύθηκε το 17ο αιώνα και συγκεκριμένα το 1682, από τον Σεβαστό Κυμινήτη , ο οποίος χαρακτηρίστηκε ως Μεγάλος Δάσκαλος του Γένους.

Το εκπαιδευτικό αυτό ίδρυμα συνέβαλε τα μέγιστα στην πνευματική και ηθική ανάπλαση των Ελληνοποντίων και στην καλλιέργεια της εθνικής τους συνείδησης.

Στο Φροντιστήριον δίδαξαν λαμπρές προσωπικότητες. Οι απόφοιτοί του στο σύνολό τους υπήρξαν κυρίαρχες μορφές της εποχής τους.

Ο όρος Ποντική είναι πλέον δοκιμότερος αλλά δεν αποκλείει και τη χρήση του όρου Ποντιακή που καθιερώθηκε βέβαια μεταγενέστερα.

Το 1922 και μετά το τέλος των πολεμικών γεγονότων που απασχόλησαν την Βαλκανική και ιδιαιτέρως την Ελλάδα και την Τουρκία κατα την δεκαετία 1912-1922 οι Έλληνες της Μικράς Ασίας και της Θράκης υποχρεώθηκαν συνεπεία των διεθνών συμφωνιών να απομακρυνθούν απο τις προγονικές τους εστίες.
Ήδη απο το 1829 και εξής πολλοί Πόντιοι διέφυγαν στη νότιο Ρωσία, και υπολογίζεται ο αριθμός τους το 1953 σε 515 000 χιλιάδες.
Οι Έλληνες Πόντιοι πρίν την έκρηξη του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου μετωκίσθησαν στα ενδότερα της Ρωσίας και με τον τρόπο αυτό ώς επι τω πλείστον απωλέσθησαν ως διάλεκτος και ως έθνος, αλλά το μεγαλύτερο τμήμα τους, ήτοι περισσότεροι απο 400 000 μετέβησαν στην Ελλάδα.

Η εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα είχε λάβει τρείς μορφές :

α) Ίδρυσαν νέους οικισμούς στην επαρχία ως αγρότες αποτελώντας σχεδόν εξ ολοκλήρου τον πληθυσμό των οικισμών αυτών
β) Αναμίχθηκαν με άλλους , είτε γηγενείς είτε πρόσφυγες απο Μικρά Ασία και Θράκη , δημιουργώντας νέους οικισμούς ή προσκολλώμενοι σε ήδη υπάρχοντες στους οποίους όμως το Ποντιακό στοιχείο ήταν αριθμητικώς υπέρτερο έναντι των άλλων πληθυσμιακών ομάδων
γ) Αναμίχθηκαν με άλλους, είτε γηγενείς είτε πρόσφυγες σε νέους ή παλαιούς οικισμούς αλλά αποτέλεσαν μειοψηφία.