Εις μνήμην των υπέρ Πίστεως και Ελευθερίας θανόντων Ελλήνων εκ Πόντου. 

Ένας γέρος κι' είνας γραία είχαν έναν παιδίν και μαναχόν, άμα εκείν' επαραγέρασαν κι' εσέβεν άνεμον 'ς σα μέσα 'τουν κι άλλο 'κ̌' επόρ'ναν να συγκλίσκουνταν. Αέτσ' πα εγυναίκ'σαν το παιδίν ατουν μικρόν μικρόν ν' ευτάει η νύφε τα δουλείας. Αρ' εποίκαν τη χαράν κι' εγλύτωσαν και τον πουρνόν αναμέν'νε να σ'κούται η νύφε ευτάει τα δουλείας, άμα η νύφε ξάϊ επεκεί 'κ̌' εδέβεν.

Ε! Θαρρείς μωρόν παιδίν είσαι, Εφτάρ' η κεμεντζέ σ'-ι,
τον κόσμον επαλάλωσες αρ με την κεμεντζέ σ'-ι,
κι αρ! ε ρίζα μ' ε στερέα μ'. . . . Χα χα χα ίσι͜α. 

Η Σίδη, ή Φάβδα, Φαδισάνη ή Φάδισα των αρχαίων και των Βυζαντινών χρόνων, η σύγχρονη Φάτσα, η μικρή ποντιακή παραλιακή πολιτεία μεταξύ των Κοτυώρων (Ορτούς) και της Οινόης, με τις 8.000 περίπου κατοίκους της, με τα ερείπια του Βυζαντινού Ναού του Αγίου Κωνσταντίνου σε απόσταση δύο χιλιομέτρων περίπου προς τα νοτιο-δυτικά, με το μικρούλη νησί τον "Ατά" στη μέση του γραφικού μικρού λιμανιού της, ξαναοικίστηκε από Ελληνικό πληθυσμό μετά την κατάκτηση του Πόντου από τους Τούρκους μόλις κατά τα τέλη του 18ου αιώνα.

Η Πάφρα που γράφεται και Μπάφρα, είναι μία απ τις πόλεις του Πόντου. Βρίσκεται στο νομό Σαμψούντας δίπλα στις εκβολές του ποταμού Άλυ και αριθμούσε περίπου οκτώ χιλιάδες κατοίκους. Οι κάτοικοι της ήταν Έλληνες καίτοι τουρκόφωνοι διακρίνονταν για το ζωηρό θρησκευτικό και εθνικό τους αίσθημα.

Διακόσιες πενήντα χιλιάδες Έλληνες του Πόντου μετά από 28 αιώνες λαμπρής και δημιουργικής ιστορίας στα νότια παράλια της Μαύρης Θάλασσας, πήραν το δρόμο της προσφυγιάς αφήνοντας πίσω προγονικές εστίες αιώνων, περιουσίες, εκκλησίες, σχολεία και έναν μεγάλο πολιτισμό, και συμπεριλήφθηκαν στους ανταλλάξιμους πληθυσμούς με τη συνθήκη της Λωζάνης το 1923 και ήρθαν στην Ελλάδα, κυνηγημένοι από το μίσος και τη μανία των Τούρκων.