Η Ποίηση στη Σάντα - Στ. Αθανασιάδη. "Ο άντρας" - Ποντιακή Εστία τεύχος 55ον. Θεσσαλονίκη 1954 (β)
Ο άντρας
Ναϊλλοί εμέν’ να χά’ εμέν’ άλλο ‘κ̆ι είδα αϊκον,
απόψ’ είδα ‘ναν όρωμαν έτον πολλά ‘τσ̆αϊπκον.
Είδα τη θάλασσαν γαράν τα παπόρα̤ γα̤πία,
είδα ζώσκουμ’ έναν ζωνάρ’ δεκαπέντ’ αλα̤πία.
Είδα τ’ οβάδας όλα̤ χ̆όν’ τα χωράφα̤ σπειρμένα,
είδα τα ποτάμα̤ αίμαν ‘κ̆ι επόρνα να δεβαίνα.
Είδα τη πεθερού μ’ τ’ οσπίτ’ ‘ς ση φωτίαν γομάτον,
είδα εγάπη μ’ σ’ οσπιτί τη μέσεν εκοιμάτον.
Είδα ερούξα ‘ς σο ποτάμ’ και εγάμ’ περισ̆αν,
ατσ̆άπ’ς αβούτο τ’ όρωμαν σα ποίον έν’ νισ̆αν.
όποιος εξηγίζ’ ατο να ιεύ’ ‘ς σην καρδία μ’,
άμον ντο λέγ’ ατ’ αδακά ‘γω με την τραβωδίαν.
Ας εξηγίζ’ ατο ογώ, εσείν αφουκροθέτεν,
και ως να τελειών’ ατο εσείν ωρία κλαίτεν.
Η θάλασσα έν’ ουρανόν και το ζωνάρ’ ο ήλεν,
ναϊλλοί ατέν την άκλερον το χαπάρ’ αν επέρεν.
Το χ̆όν’ κρύον η ξενιτία το τέλος εθε ‘κ̆ι έρται,
το αίμαν έν’ ο θάνατον χαπάρ’ όθεν έν’ έρται.
Η φωτία έν’ καμμονή, εγάπ’ τυραννισίαν,
μάνα τ’ αρνί σ’ επέθανεν σ’ έρημον την Περσίαν.
Τη ποταμί το ρούξιμον ντο έμ’ και περισ̆ά̤ν,
μάνα θα τρέχ’νε τα δά̤κρα̤ σ’, σ’ εκείνον έν’ νισ̆ά̤ν.
Κλάψο με μάνα θλιβερά επέμνα ‘ς σα γαρίπκα,
τη ξενιτίας τα μέρα̤ για τ’ εμάς είν’ αϊκα.
Μάνα θα έρται η Λαμπρή, τα καλά τα ημέρας,
όλ’ θα φορούν και χ̆αίρουνταν κι εσύ ‘ς σην κάρδια σ’ λέρας.
Μάνα θα ελέπ’ς τα συνέλκα μ’ τα παιδία τη χώρας,
θα φορούν κι αναλλάζ’νε, θα κρεμάνε τα ώρας.
Όλ’ θα φορούν και λάσκουνταν ‘ς σον κόσμον χαρεμένα,
και τεμά τ’ αναλλαγάδα̤ ς΄ σο σαντούχ διπλωμένα.
Όλ’ οι νυφάδες θα φορούν και πάγνε ‘ς σα σεϊρα̤,
τ’ εμόν εγάπη μαναχόν θ’ απομέν’ ‘ς σα παϊρα̤.
Μάνα ‘γω ας δα̤τάχκουμαι όλα̤ ντο λέγω ποίσον,
μάνα τ’ έρημον την οτά μ’ ασκηταρείον χτίσον.
Μάνα ‘ς σον τόπον ντ’ εκοιμούμ’ βάλεν εσύ εικόναν,
τον Αέρ, Αεθόδωρον και τον Αενικόλαν.
Ποίσον και το κοιμητέρ’ ιμ’ βάλλεν απέσ’ καντήλαν,
κι ας έρχουν τονατεύν ατο εμέν’ οι φίλ’ που είδαν.
Κι εσύ, όσα κρούει το κωδόν το καντηλόπο μ’ άψον,
όσο κρούω κι εγώ ‘ς σο νού σ’ δέβα εκαικά κλάψον.
Ωρία τυρα̤ννίσ̆κεσαι ‘συ εμέν’ μη λυπάσαι,
τ’ εμόν την ψ̆ήν που επέρεν’, εκείνος ‘κ̆ι ανασπάλ’τσε.
Μηάρ’ έν’ ατό απάν’ η γης για τ’ εσέν’ μανάχον,
΄κ̆ι πρέπ’ να τυραννίσ̆κεσαι, δόξασον τον θεόν.
Έβγαλ’ με μάνα ας σον νού σ’ ραχάτα̤ να κοιμάσαι,
αλλού θα ΄λέπ’ς σύ το παιδί σ’ και θα παρωθυμά ‘σε.
Συνεχίζεται . . .
Η Ποίηση στη Σάντα - Στ. Αθανασιάδη -:- Ποντιακή Εστία τεύχος 55 Θεσσαλονίκη 1954.
Λεξιλόγιο:
τσ̆αϊπκον = αγνώστου ετύμου
γα̤πία = αγνώστου ετύμου
αλα̤πία = αγνώστου ετύμου
οβά - οβάδας & οβάδες = από το τουρκικό Ova = πεδινός τόπος
περισ̆άνης = δυστυχής, ταλαίπωρος, ακατάστατος
ατσ̆άπ’ς = άραγε
αφουκροθέτεν = ακούστε με προσοχή
ωρία = φύλαξε – παραφύλαξε - πρόσεξε
καμμονή = καημός
νισ̆ά̤ν = από το περσικό nichan = στόχος, ένδειξη, ίχνος, σημάδι
γαρίπκα & καρίπ'κα = μοναχικά
συνέλκα = συνομήλικα
αναλλαγάδα̤ = αλλαξιές (ρούχων)
σαντούχ = σεντούκι - κασέλα ρουχισμού
σεϊρα̤ = από το αραβικό seir = θέα – περίπατος = παράγωγο σε͜ϊράνιν = σεργιανίζω, κάνω περίπατο
παϊρα̤ & παϊρ’ = τόπος κατωφερής, πρανής και άδενδρος
δα̤τάχκουμαι = διατάζω
τονατεύω = ευτρεπίζω – στολίζω (από το τουρκικό donadmak)
ανασπάλ’τσε = σε λησμονεί
‘παρωθυμά = λαχταρά, επιθυμεί να σε ξαναδεί
Ποντι(α)κή Διαλεκτολογία - Ιστορία & Λαογραφία – Βασίλειος Β. Πολατίδης – www.kotsari.com
