Τ' Αε-Βλασή το μέλ'. Διήγησης Θέμπεδας Αργυρουπόλεως Πόντου

Written by Πολατίδης Βασίλειος. Posted in Γλώσσα

Σην Θέμπεδαν σο Κάν, έτον ένας κοδέσπαινα. Το μοθοπώρ’ έγκεν οικοκύρτς ασή Μουγουλτά δύο πατμάνια μέλια. Η κοδέσπαινα ασ΄ εποίκεν πρώτα την χαλβάν εξέγκεν έναν τρανόν σαχάν μέλ’ να τρώγνε το βράδον αγούρ’, κι εκούξεν την νύφεν-ατς την Σουμέλαν κι είπεν-ατεν:

«Νύφε, πλύσον καλά καλά τα δύο χαλκωματένια τεπέδες να συνορθιάζωμε τη χρονίας-εμουν το μέλ’». Αμάν επήγεν η νύφε, εκατήβασεν κι έπλυσεν τα τεπέδες κι έγκεν -ατα την κυράν-ατς. Η πεθερά-τς εσπόγγιξεν καλά καλά με τ΄ έναν χ̆εροπάν τα τεπέδες, να μη απομέν’ απές νερόν και φυτρών’ το μέλ’, εγόμωσεν μέλ’ και τα δύο κι είπεν-ατεν: «Νύφε, τ’ έναν την τεπέν θα έχωμε και τρώγωμε απαδακές και τ’ άλλο την τεπέν τέρεν πως εκαλόδεσα-το, θ’ αρνασ̌εύομ'-ατο ασ’ ‘Αε-Βλασή κι ύστερα. Σα δύο μήνας απάν’ τ’ έναν η τεπέ το μέλ’ ετελέθεν. Επέρασεν έναν εβδομάδαν, η νύφε ελιγουρεύτεν το μέλ’. Έμποδος έτον κι όλα, επήγεν ερνάσ̌εψεν την τεπέν τ’ Αε-Βλασή. Αρ’ αέτς επήγεν κι έρθεν, έφαεν το μέλ’. Τα παιδία πα ασ’ άλλο το μέρος εψαλάφαναν ξάν μέλ’. Η μάνα-τουν πα έλεγεν-ατς: Μ’ είστιν κουτουρεμένα. Ποίστεν ολίγον υπομονήν, ασ’ Αε-Βλασή κι ύστερα θ’ αρνασ̌εύομ' και τ’ άλλον την τεπέν. Αέτς η νύφε τρίς την ημέραν έκουεν τ’ Αε-Βλασή το μέλ’ κι έσπιγγεν η καρδία-τς κι όλον έλεεν: Σκάνω και τσερίγουμαι όνταν ακούω τ’ Αε-Βλασή.

Λεξιλόγιο:
Αε-Βλασή = του Αγίου Βλασίου.
Θέμπεδα = γραφικό χωριό κοντά στην Αργυρούπολη (Κάν), δύο ώρες μακρυά, κέντρο παραθερισμού Αργυρουπολιτών και Τραπεζουντίων.
Κοδέσπαινα = οικοδέσποινα.
Μοθοπώρ = φθινόπωρο.
Οικοκύρτς = οικοδεσπότης.
Μουγαλτά ή Μουγουλτά = χωριό κοντά στην Αργυρούπολη, κατοικείτο από τούρκους κυρίως και ήταν φημισμένο για το ευγεστότατο του μέλι. Με την πρώτη σοδειά ήταν συνήθιο στο χωριό να φτιάχνουν χαλβά και να τον μοιράζουν στους γείτονες και τους συγγενείς.
Αεβλασή,θέμπεδα,αργυρούπολη,κάν,κοδέσπαινα,μοθοπώρ,οικοκύρτς,μουγαλτά,μουγουλτά,πατμάνι,αγούρ,σαχάν,τεπέδες,χεροπάν,αρνασέβομε,έμποδος,κουτουρεμένα,τσερίγουμαι,ποντιακές,διηγήσεις,μύθοι,ανέκδοτα,άγιος,βλάσιος,μέλι Πατμάνι = Πολλαπλάσιο της οκάς, ίσο με έξι οκάδες.
Αγούρ = οι άγουροι, οι άνδρες.
Σαχάν = σαχάνι, οικιακό σκεύος (βαθύ πιάτο). Τεπέδες = χάλκινα σκεύη με μακρουλό λαιμό.
Συνορθιάζωμε = να διορθώσουμε, να ετοιμάσουμε.
Χεροπάν = χειρόπανο, πετσέτα της κουζίνας.
Κυρά = πεθερά της νύφης κυρίως, αλλά και οι γυναίκες οι συγγενείς του άντρα της. Φυτρών’ το μέλ’ = ζαχαρώνει. Απαδακές = για ένα μικρό διάστημα, πρόχειρα.
Αρνασέβομε = αρχίζουμε.
Έμποδος = έγκυος.
Εψαλάφαναν = ζητούσαν.
Μ’ είστιν = μη είστε.
Κουτουρεμένα = λυσσασμένα.
Ποίστεν = κάντε.
Έσπιγγεν = σφιγγόταν.
Τσερίγουμαι = ξεσχίζομαι, μεταφορικώς στενοχωρούμαι.