Αρχαίες ελληνικές αποικίες στη Ρωσία - Ο εν Ρωσσία Ελληνισμός του Θεολόγου Γ. Παναγιωτίδη
Είναι δίδαγμα της ιστορίας ότι η νότιος Ρωσία και μάλιστα η παραλία της Μαύρης Θάλασσας σε όλη της την έκταση, οικίστηκε στους αρχαιότατους χρόνους από ελληνικές αποικίες και υπήρξε πεδίο της εκπολιτιστικής και εμπορικής τους δράσης.
Αρχαίες ελληνικές αποικίες στη Ρωσία - Θεολόγου Γ. Παναγιωτίδη - Ο εν Ρωσσία Ελληνισμός. Σε χρόνους κατά τους οποίους δεν υπάρχει και δεν γράφεται ιστορία της Ρωσίας περί τα 500 π.Χ., το τολμηρό ρηξικέλευθο αποικιακό πνεύμα του Έλληνος οδηγεί Μιλήσιους και Μεγαρείς στις ρωσικές ακτές του Εύξεινου Πόντου. Ιδρύονται από αυτούς ανθούσες εις εμπόριο και πολιτισμό αποικίες όπως: Η Οδησσός κοντά στα ρεύματα του ποταμού Υπάνεως (Βούγ), η Ολβιούπολις 40 χιλιόμετρα μακριά από τις εκβολές του Βορυσθένους (Δνείπερου), ο Τύρας παρά τον Δνείπερον, το Παντικάπαιον (σημ. Κέρτς), και Φαναγορία στις δύο ακτές του στενού Γενί-καλέ, το Παλάκιον (σημ. Βαλουκλαβά), η Θεοδόσια (αργότερα ονομάστηκε Κάφα και μετά ταύτα πάλι Θεοδόσια), η Χερσών στην Ταυρική χερσόνησο, η Ταναϊς στις εκβολές του Δόν Απάτουρος, Γοργιππία (σημ. Ανάπα) στο Κουμπάν, Φάσις (σημ. Πότι), Διοσκουριάς, Πιτυούς, Νίσις (σημ. Σότσι) Γάγγραι στους πρόποδες του Καυκάσου και στην παραλία της αρχαίας Κολχίδος, κτλ. κτλ. 
Είναι γνωστό ότι οι Έλληνες αυτοί άποικοι διατηρούσαν μεταξύ του βαρβαρικού περιβάλλοντος στο οποίο ζούσαν τον Ελληνικό πολιτισμό, καλλιεργούσαν τις τέχνες και επιστήμες όπως τις είχαν παραλάβει από τις μητροπόλεις τους. Χαιρόντουσαν απαγγέλοντας τον Πλάτωνα, γνώριζαν εκ στήθους και απήγγειλαν στίχους του Ομήρου «χωρούντες προς μάχας». Αυτού του Ελληνικού πολιτισμού, Ρώσοι, αρχαιολόγοι και ιδιαιτέρως ο Ουβάρωφ βρήκαν πλείστα μνημεία σε επιταφίους στύλους, επιγραφές, ανάγλυφα, αλλά και σε αγάλματα θεών και ηρώων. Υπό την επίδραση των Ελλήνων αυτών τους οποίους (μόνο τους οποίους) ηνείχοντο, οι Σκύθαι, οι Σκυθικές φυλές εκπολιτίζονται μία-μία. Ο βασιλιάς τους διατηρούσε στην Ολβιούπολη οικεία, η οποία εκοσμείτο με γλυπτικά κοσμήματα, με σφίγγες κτλ. Της επιδράσεως δε αυτής τεκμήρια προφανή βρίσκονται στα αγγεία της εποχής εκείνης, τα διασωθέντα στα μουσεία Οδησσού και Πετρουπόλεως. Ιδιαίτερα δε άξια προσοχής τυγχάνουν δύο εκ τούτων, ένα χρυσό του Κέρτς και ένα άλλο αργυρό της Νικοπόλεως στο κυβερνείο του Αικατερινοσλάβ, τα οποία σώζονταν και ίσως σώζονται στο μουσείο Ερμιτάζ της Πετρουπόλεως και τα οποία έχουν από καλλιτεχνικής και αρχαιολογικής απόψεως ύψιστη αξία αναγόμενα στον 4ο π.Χ. αιώνα. Στον αιώνα αυτό το Παντικάπαιον, η Φαναγορία και η Θεοδόσια αποτελούσαν είδος ομοσπονδιακού κράτους με αρχηγό τον άρχοντα του Βοσποριανού βασιλείου, του οποίου η δικαιοδοσία επεξετείνετο και σε μερικές βαρβαρικές φυλές της Χώρας. Ακόμα και αυτές τις πρώτες ιστορικές πληροφορίες περί των εν Ρωσσία Σκυθικών φυλών, οφείλομεν εις τον Έλληνα Ηρόδοτο. Είναι περιττό όσο και δυσχερές να παρακολουθήσουμε τον Ελληνισμό στην εξέλιξή του μέσω των αιώνων στη Ρωσία. Τα λεχθέντα είναι ικανά για να αποδείξουν την αρχαιότητα των ριζών, τις οποίες ο Ελληνισμός και ο Ελληνικός Πολιτισμός έριξαν στη Ρωσία για να δείξουν τι οφείλει εις τον Ελληνισμό η Ρωσία εις τον οποίο σε μεταγενέστερους χρόνους οφείλει και τη θρησκεία της (τη Χριστιανική Πίστη).
Αρχαίες ελληνικές αποικίες στη Ρωσία. Πηγή: Σύγγραμμα του Θεολόγου Γ. Παναγιωτίδη, Μέλους της Επιτροπής του Κεντρικού Συμβουλίου του Συνδέσμου των εν Ρωσία Ελλήνων. «Ο εν Ρωσσία Ελληνισμός». Τυπογραφείο. Τρεμπέλα, Αθήνα 1919. Σελίδα 4-5
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία – Βασίλειος Β. Πολατίδης – www.kotsari.com
