Ποντιακοί χοροί και σεμινάρια. Προσφέρουν κάτι ουσιαστικό;

Written by Πολατίδης Βασίλειος. Posted in Χοροί

Αναφορικά με τα αλλεπάλληλα σεμινάρια τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό πάνω στον Ποντιακό χορό, ζητήθηκε η άποψη μου από 2-3 διαφορετικές πλευρές.

Προκειμένου να μην επαναλαμβάνομαι αλλά κι επειδή έχω εκφράσει προφορικώς παλιότερα δημοσίως την άποψη μου σχετικά με το φαινόμενο αυτό, θα την αποτυπώσω σε αυτό το μικρό σημείωμα. Όπως είναι ήδη γνωστό, ο παραδοσιακός χορός μεταδιδόταν μέσω μιας φυσικής διαδικασίας στην Ποντιακή ύπαιθρο από γενιά σε γενιά, δηλαδή απ’ τους μεγαλύτερους στους μικρότερους, τη στιγμή της πηγαίας έκφρασης του χορευτικού αισθήματος στις οικογενειακές χαρές, στα βαφτίσια, τους γάμους, τις θρησκευτικές πανηγύρεις κ.ο.κ. Μετά την ολέθρια για μας του Έλληνες του Πόντου αποκοπή απ’ τη γενέθλιο γη του Πόντου και μετά την έλευση των προγόνων μας στην Ελλάδα, κάποιες ομάδες ανθρώπων αποφάσισαν να δημιουργήσουν συλλόγους (εστίες πολιτισμού) προκειμένου να διαφυλάξουν τις πατρογονικές τους παραδόσεις από την ομογενοποίηση με τις άλλες μουσικοχορευτικές παραδόσεις των άλλων εθνοτοπικών ομάδων, ή ακόμη και τη λήθη, καθώς ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες ερχόμενες απ’ τον Πόντο στην Ελλάδα διασκορπίστηκαν σε διάφορα γεωγραφικά διαμερίσματα, οπότε ήταν μοιραίο να αρχίσουν να χάνονται οι παραδόσεις, τα τραγούδια αλλά και οι ιδιαίτεροι τοπικοί τους χοροί ήδη απ τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης τους στην Ελλάδα. Έχω κοινοποιήσει στο site μου, www.kotsari.com αρκετά άρθρα επιφανών ερευνητών, λαογράφων και άλλων σημαντικών παραγόντων του τότε οργανωμένου ποντιακού χώρου, κυρίως της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών, οι οποίοι επεσήμαναν ήδη απ’ τη δεκαετία του 1960-1970 τον κίνδυνο αλλοίωσης των παραδοσιακών μας χορών. Μέσα από αλλεπάλληλες λοιπόν αυθαιρεσίες, στην πάροδο των δεκαετιών, φτάσαμε περίπου στο 2000 αλλά και προσφάτως στις ημέρες μας, να γίνεται πολύς θόρυβος σχετικά με το ποιος χορός είναι τελικά ελληνικός, αρμένικος, τούρκικος, ρωσικός κτλ. Προσωπικά πιστεύω ότι πολύ λίγοι, ελάχιστοι, μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού μπορούν να τοποθετηθούν με σοβαρότητα, με υπευθυνότητα, με επιστημοσύνη, με λαογραφικά στοιχεία (καταγραφές – έγγραφα ντοκουμέντα και αρχεία ήχου) προκειμένου να τεκμηριώσουν ορθές θέσεις. Δυστυχώς τοποθετούνται πολλοί. Προσωπικά δεν συμφωνώ μαζί τους καθώς αναμασούν πληροφορίες τρίτων προσώπων, επικαλούνται έρευνες άλλων ανθρώπων τις οποίες δέχονται και υιοθετούν χωρίς προσωπικό στίγμα, χωρίς δικής τους έρευνα ή καλόπιστη αμφισβήτηση. Οι περισσότεροι σύλλογοι διοργανώνουν σεμινάρια καλώντας τα μέλη τους να τα παρακολουθούν. Μετά την ολοκλήρωση του σεμιναρίου ο ίδιος ο σύλλογος δεν υιοθετεί τα συμπεράσματα ή τη γνώση που προήλθε απ’ το σεμινάριο που διοργάνωσε. Είναι απορίας άξιον το φαινόμενο. Εάν ο ομιλητής δεν κατάφερε να πείσει με τα επιχειρήματα και τα στοιχεία του για το αντικείμενο της εισήγησης τί χρεία είχε και τι κέρδος απέφερε η πρόσκληση του να μιλήσει και να εισηγηθεί ; Αλλά ακόμη και όταν καταφέρνει να πείσει το ακροατήριο, πως εξηγείται το φαινόμενο κανείς να μην ακολουθεί τα όσα είπε και απέδειξε ; Κατόπιν τούτων είμαι απόλυτα αρνητικός σχετικά με τα κάθε μορφής σεμινάρια πάνω στον ποντιακό χορό. Ιδίως όταν πληρώνονται εισηγητές οι οποίοι σημειωτέων δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα ως γνώση ή παράδειγμα. Τρανό παράδειγμα αποτελούν οι ετήσιες συγκεντρώσεις των ομοσπονδιών όπου τα επιμέρους χορευτικά των συλλόγων καλούνται να αποδώσουν τους ποντιακούς χορούς με ένα συγκεκριμένο τρόπο, ο οποίος στο συντριπτικό του ποσοστό διαφέρει οριζοντίως και καθέτως από τον τρόπο απόδοσης των ίδιων ακριβώς χορών στα σωματεία απ’ όπου προέρχονται. Τα λάθη ξεκίνησαν, όπως προανέφερα, απ’ τη δεκαετία του 1960-1970 από "χοροδιδασκάλους"- "χορογράφους" της εποχής εκείνης. Υπάρχουν δημοσιευμένα άρθρα σε περιοδικές ποντιακές εκδόσεις της εποχής εκείνης. Τα περισσότερα σωματεία της επαρχίας έχασαν την ιδιαίτερη τοπική τους ταυτότητα μπαίνοντας σε έναν άλογο αγώνα αντιγραφής των μεγάλων σωματείων στα οποία είχε παρεισφρήσει ένας θανάσιμος ιός που λεγόταν φολκλόρ (με την έννοια της αντιγραφής στοιχείων απ’ τις άλλες εθνοτοπικές ομάδες). Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η σημερινή εικόνα των ποντιακών συλλόγων. Κάντε ένα γκάλοπ μεταξύ των χοροδιδασκάλων ζητώντας να σας παρουσιάσουν δικά τους στοιχεία που να τεκμηριώνουν τη γνώση τους (ιστορική-λαογραφική-μουσική-ρυθμική) γύρω απ’ τους χορούς που διδάσκουν. Το αποτέλεσμα της σφυγμομέτρησης αυτής θα σας εκπλήξει αρνητικά. Θα παρακαλούσα λοιπόν πάρα πολύ, να μη μου κοινοποιείται προσκλήσεις για σεμινάρια χορών καθώς είμαι αντίθετος με τον θεσμό (για τους παραπάνω αναφερόμενους λόγους).

Αφιερώνω το κείμενο που ακολουθεί σε όλους εκείνους τους αρμόδιους και αναρμόδιους, οργανώσεις, συλλόγους, ομοσπονδίες, διοικητικά συμβούλια και μέλη σωματείων, καλλιτέχνες μουσικούς και μη, τραγουδιστές, οργανοπαίκτες, κάθε υπεύθυνο ή ανεύθυνο που ασχολείται με τα λαϊκά δημοτικά μας τραγούδια και τους χορούς. Το δημοσίευμα του κ Ξενοφώντα Άκογλου (Ξένου Ξενίτα) στην Ποντιακή Εστία (τεύχη 130-131-132) το 1960, παραμένει διαχρονικά επίκαιρο και καταδεικνύει τη μάστιγα της αυθαιρεσίας των ολίγων αναίσχυντων δήθεν ειδικών κατά την ορθή απόδοση των λαϊκών μας μουσικοχορευτικών παραδόσεων. Αναφέρει λοιπόν : “Η ελάχιστη παρέκκλιση αρκεί για να νεκρώσει ή να εξευτελίσει μέχρι γελοιοποίησης του δημοτικού μας τραγουδιού και του χορού. Δια τούτο πρέπει να προσέξουν πολύ εις το κεφάλαιον τούτο οι σχετικοί αρμόδιοι. Η εκτέλεσης των λαϊκών μας μελωδιών υπό του τραγουδιστού και των οργανοπαικτών πρέπει να είναι η άριστη. Διαφορετικά να λείπει !!!”. Θέλω να συμπληρώσω και να υπογραμμίσω κι' εγώ τα εξής : Η λαίλαπα αυτή συμπαρέσυρε όχι μόνο τα λαϊκά μας δημοτικά ποντιακά τραγούδια απ' τις πρώτες δεκαετίες της εγκατάστασης των προγόνων μας στην Ελλάδα, αλλά και τους δημοτικούς ποντιακούς χορούς που στα χέρια επίδοξων «χοροδιδασκάλων» μεταλλάχτηκαν σε ρυθμικά μπαλέτα αποξενωμένοι και απογυμνωμένοι απ’ τη φυσική τους ωραιότητα, χάρη και μεγαλοπρέπεια. Πατριώτες!, Έχουμε ευθύνη έναντι της σιωπής μας. Πρέπει να λάβει τέλος η παραχάραξη, η ασυδοσία, η παρέκκλιση, η προσωπική άποψη και η επικίνδυνη παρέμβαση των κάθε λογής δήθεν ειδικών στα δημοτικά μας τραγούδια και τους χορούς. πια ο κατήφορος !!!