Λαογραφικά Κοτυώρων – Άκογλου Ξενοφώντα. Μαγειρικά σκεύη Β΄ Μέρος "Τα Πήλινα".
Τα μαγειρικά σκεύη στα Κοτύωρα ήσαν αρκετά άφθονα και παρουσίαζαν ποικιλία στο είδος και στην ποιότητα. Γενικά μπορούν να διαιρεθούν σε τρείς κατηγορίες: α) Μετάλλινα (μεταλλικά), β) πήλινα και γ) ξύλινα. Λαογραφικά Κοτυώρων – Άκογλου Ξενοφώντα. Μαγειρικά σκεύη Β' Μέρος
Β΄ Τα Πήλινα.
Πήλινα μαγειρικά σκεύη υπήρχαν και ντόπια που τα κατασκεύαζαν στα Κοτύωρα κοντά στο λατομείο, τασ̆χανάν, από κόκκινο χώμα. Κυρίως κατασκεύαζαν κιουβέτζ̆α̤ (γκιουβέτσια). Έφερναν όμως και από Γιάσων (25 χιλιόμετρα περίπου Βορειοδυτικά από τα Κοτύωρα), από την Οινόη και κυρίως από τα Δαρδανέλια (Τσ̆ανάκ Καλέ). Αυτά τα τελευταία ήταν σε διάφορα είδη και σε πολύ καλύτερη ποιότητα. Τα έφερναν με ιστιοφόρα που τα λέγαμε μέλεγξεδες ή μέλεγξε. Έμεναν στο λιμάνι αρκετές ημέρες. Οι Δαρδανελλιώτες διαλαλούσαν στις συνοικίες τα είδη τους φωνάζοντας: «Τσανάκια – κούπες», κι αυτό έγινε σύνθημα για να διασκεδάζουν κυρίως τα μικρά παιδιά παίζοντας. Τα κυριότερα πήλινα σκεύη που χρησιμοποιούσαν ήταν:
1. Τα Κιουβέτζ̆α. Ήταν πήλινα αγγεία σε διάφορα μεγέθη και σχήματα. Ορισμένα φαγητά όπως το καρτοφλούν, το γιαχνίν, το πλακίν τ’ οψάρ’ κ.τ.τ. γίνονταν νοστιμότερα όταν τα έψηναν στο φούρνο. Ειδικά κιουβέτζ̆α υπήρχαν για το ψήσιμο των χαμψιών (χαψί’ κιουβέτζ̆α).
2. Το Κεραμίδ’ ή Κεραμίδα. Μαγείρευαν στο φούρνο ψάρια (όπως χαμψία – γριβάδια - σαζάνα̤) πάνω σε κεραμίδα όπου γίνονταν νοστιμότατα.
3. Η Τσ̆ορτ̆ανογλύστα̤. Ήταν πήλινη λεκάνη μέσα στην οποία έλιωναν σε χλιαρό νερό τα τσ̆ορτ̆άνα̤ για να κάνουν τη τσ̆ορτ̆ανί’ το τάν’ (τα τσορτάνια ήταν σβόλοι από πασ̆κιτάν’ ή υλιστόν, στεγνωμένοι στον ήλιο). Τις κατασκεύαζαν κυρίως στο Γιάσων.
4. Τα Βάζα. Ήταν πήλινα δοχεία επιχρισμένα εσωτερικά όπου μέσα τους έβαζαν κυρίως γλυκά, κομπόστες κ.τ.τ.
5. Τα Τσ̆ανάκια. Ήταν πήλινα πιάτα για φαγητό σε διάφορα μεγέθη βαθιά ή ρηχά, επιχρισμένα εσωτερικά.
6. Τα Φιλτζ̆άνα̤. Ήταν τα φλιτζάνια του καφέ, τα οποία τα έλεγαν καϊβές ποτήρα̤.
7. Τα Χάσικα Τσ̆ανάκια. Ήταν ευρωπαϊκά πιάτα από πορσελάνες σε διάφορα μεγέθη και είδη. Πιάτα φαγητού, πιατάκια του γλυκού, του καφέ, του τσαγιού, πιατέλες, σουπιέρες κ.τ.λ. τα οποία τα χρησιμοποιούσαν αρκετές οικογένειες. Τα έφερναν κυρίως απ’ τη Ρουσσία οι ξενιτεμένοι.
8. Τα Τσ̆αϊοπότηρα. Ήταν ευρωπαϊκά ποτήρια του τσαγιού σε διάφορα μεγέθη και ποιότητες.
9. Τα Τσα̤γιάνικα. Ήταν τσαερά σε διάφορες ποιότητες και μεγέθη.
Πηγή: Λαογραφικά Κοτυώρων – Άκογλου Ξενοφώντα - Κοτύωρα Πόντου Μαγειρικά σκεύη χάλκινα μεταλλικά ξύλινα κ.τ.λ. Β' Μέρος "Τα πήλινα".
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία – Βασίλειος Β. Πολατίδης – www.kotsari.com
