Κούντουρον, Φεβρουάριος. Ήθη και έθιμα των Ελλήνων στον Πόντο
Ο Φεβρουάριος προστέθηκε σαν τελευταίος μήνας στο Ρωμαϊκό έτος από τον Νουμά Πομπίλιο. Το 153 π.Χ. μεταφέρθηκε στη δεύτερη θέση των μηνών του έτους κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Το όνομά του είναι λατινικό februs, a, um, που σημαίνει καθάρσιος, καθαρτικό.
Ο μήνας κατά τον οποίο συνέβαιναν οι καθαρμοί ονομάστηκε Februarius mensis δηλαδή μήνας των καθαρμών όπου μετά από απάλειψη του mensis (μήνα) έμεινε η λέξη Φεβρουάριος. Οι Ρωμαίοι αφιέρωσαν το μήνα αυτό στις θυσίες εξαγνισμού. Κούντουρον, Φεβρουάριος. Ήθη και έθιμα των Ελλήνων στον Πόντο. 
Σύμφωνα με τον Μέγα Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη : "Ο μήνας Φεβρουάριος έχει ημέρας ΚΗ ειδέ εστί βίσεκτος, έχων ημέρας ΚΘ. Σημειώσαι, ότι Φεβρουάριος ο μήν ούτος ωνομάσθη εκ του λατινικού Februa, το οποίον δηλοί κάθαρσιν, διότι κατά τον μήνα τούτον εκαθάριζον την πόλιν και τα χωράφια των οι παλαιοί Ρωμαίοι, λιτανεύοντες εις διάστημα δώδεκα ημερών και θυσιάζοντες". Κατά τους Ρωμαίους θεός των νεκρών ήταν ο Φέβρουος και η θεά που επόπτευε τους καθαρμούς η Φεβρούα. Επίσης ο μήνας αυτός ήταν αφιερωμένος στο θεό Ποσειδώνα λόγω των πολλών βροχοπτώσεων. Κατά το Αττικό ημερολόγιο ο μήνας ονομαζόταν Ανθεστηριώνας. Ο λαός τον αποκαλεί Φλεβάρη επειδή ανοίγει τις φλέβες του και γεμίζει τη γη με νερά, ή διότι παγώνει τις φλέβες της γης. Επίσης λέγεται και κουτσοφλέβαρος για τις 28 του ημέρες όπου κάθε 4 χρόνια γίνονται 29. Στον Πόντο λεγόταν Κούντουρος - Κούντουρον - Κούτσουρον δηλαδή με κοντή ουρά ή κουτσουρεμένος. Στην Ινέπολη και στη Σινώπη λεγόταν Κουτσ̌ούκης από το τουρκικό kǔcṳkay που σημαίνει μικρός μήνας. Στις παραπάνω πόλεις πίστευαν ότι όποιος άντρας εργαζόταν τις τρείς πρώτες ημέρες του μήνα ή όποια γυναίκα ήταν έγκυος θα γεννούσε ελαττωματικό παιδί, το οποίο αποκαλούσαν Κουτσ̌ουκιάρικο - Κουτσ̌ουκιάρη. Στην Σαντά δεν έκαναν γάμο (χαρά) τον Φεβρουάριο επειδή τον θεωρούσαν γρουσούζη, ιδίως όταν ήταν δίσεκτος. Στο χωρίον Σταυρίν επίσης, καμιά δουλειά δεν την άρχιζαν τον μήνα αυτόν γιατί τον θεωρούσαν μήνα γρουσουζιάς. Στον Πόντο κατά τη διάρκεια του Φεβρουαρίου συνέβαινε φοβερή κακοκαιρία όπως μας παραδίδεται από το γνωμικό: «Ο Κούντουρον μεσόχ̌ειμος και πλέτερος» δηλαδή ο Φεβρουάριος είναι μεσοχείμωνος και πλειότερος = δριμύς. Η λαϊκή μούσα στον Πόντο, μας παραδίδει και το παρακάτω δίστιχο: "Ψηλά ραχ̌ά και πράσινα και ποίος κ̌ι ζηλεύ’ σας, ασχώρετον ο Κούντουρον χ̌ονίζ’ και καπατεύ’ σας". Η περίοδος αυτή ονομάζεται Λυκοχαντζού σε Κερασούντα, Όφη, Κοτύωρα, Οινόη και Τραπεζούντα. Αλυκοχαντζού επίσης στην Οινόη, αλλά και Λυκοχάντζιν στην Τραπεζούντα, Λυκοχάντζ στην Κερασούντα, Τραπεζούντα, Σαντά και Χαλδία, ενώ Λυκοχάντζα̤ στην Άδισσα λόγω των ερώτων του λύκου και της επιθετικότητας του που αυξανόταν από το γεγονός αυτό. Το χιόνι του Φεβρουαρίου δεν είχε την παγερότητα του Ιανουαρίου και γι' αυτό έλεγαν «..Κουντούρου χ̌ό̤νιν βούτερον..» δηλαδή χιόνι Φεβρουαρίου σαν βούτυρο. Στην Ινέπολη πάλι συνήθιζαν να λέγουν: «..Φλεβάρη μου κι αν φλίβεσαι (θλίβεσαι) καλοκαιρ'νός μυρίε͜ις» δηλαδή όσο κακό καιρό κι αν κάνεις Φεβρουάριε, καλοκαιρινός μυρίζεις. Ο μήνας Φεβρουάριος στα Λαογραφικά των Κοτυώρων του Πόντου (του Άκογλου Ξενοφώντα)
Δοξασίες περί του Κούντουρου
«Ο Κούντουρον, ο Κούτσουρον ο ουραδοκομμένον".
"Ο Κούντουρον έν' λειφτός έν' ολίγο πα ζαντός".
"Ο Κούντουρον έν' ημ'σός, ποδεδίζω τον Χριστό σ'".
"Ο Κούντουρον ο κούτσουρο και ο πασαλοκάφτες". (Συνηθιζόταν στη Χαλδία και λεγόταν επειδή θα έκαιγαν ακόμα και πασσάλους στη φωτιά λόγω του σφοδρού ψύχους).
"Ο Κούντουρον φέρ' το κρύον, νασάν 'κείνον π' έχ̌' το βίο". (Λεγόταν στα Σούρμενα για όποιον είχε πλούσιο βιός κατά τον Φλεβάρη).
"Έρθεν και ο Κούντουρον θα τρως πολλά βούτουρον" (λόγω της αφθονίας των γαλακτοκομικών).
"Εξέβεν και ο Καλαντάρτς' σον Κούντουρον θα πάμε, αρνί μ' αν 'κ̌ι θα έρχ̌εσαι, ας σο μεράκ' θα χάμαι".
"Εδέβεν πλάν' ο Κούντουρον, τη Μάρτ' τ' ωτία 'φάνθαν, τα χ̌όνια̤ όλα̤ 'λύγανε κι ας σα ραχ̌ία 'χάθαν".
"Η κάλη μ' παρχαρεύκεται Κουντούρ' σα Λιβαδία, με τα κρενία κατηβάζ' το γάλα 'ς σα χωρία".
Τέλος, στα Κοτύωρα έλεγαν με το ζευγάρωμα των γάτων : " Έρθεν και ο Κούντουρον, τα κάτας μιάου – μιάου".
Ο κ Αντώνιος Παπαδόπουλος στο έργο του «Σύμμεικτα Ροδοπόλεως Πόντου - Δοξασίαι περί των μηνών» της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών (Αρχείον Πόντου Τόμος 26ος - Αθήνα 1964), αναφέρει σχετικώς για τον Φεβρουάριο (Κούντουρο): Κατά τον μήνα αυτόν επίστευον ότι επτά φούρνων θερμότης εισέδυσεν εις την κρύαν γήν και ήρχιζον να λιώνουν τα χιόνια εις το επάνω μέρος. Πολλάκις έλεγον τον Φεβρουάριον (Κούτσουρον) διότι έχει 28 – 29 ημέρες Παρακολουθείστε το αφιερωματικό μου βίντεο
Εορτές Φεβρουαρίου
Την 1η του μηνός εορτάζεται η μνήμη του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Τρύφωνος, (218-249) από την Απάμεια της Βιθυνίας του αρχαίου Πόντου. η Μαρτύρησε επι Δεκίου το 249 μ.Χ. Είναι ο άγιος των σπαρτών και προστάτης από τις καταστροφές και τις θεομηνίες.
Την 2α του μηνός Φεβρουαρίου τιμάται η μεγάλη εορτή της Υπαπαντής του Σωτήρος Χριστού καθώς η μνήμη του Αγίου Βλασίου του Βουκόλου, από το Δεβελί Καισαρείας του αρχαίου Πόντου, ο οποίος μαρτύρησε το 54 μ.Χ. Ο εορτασμός της Υπαπαντής του Σωτήρος Χριστού στον Πόντο Της Υπαπαντής του Σωτήρος Χριστού στις 2 Φεβρουαρίου Την ημέρα αυτή έλεγαν το χαρακτηριστικό δίστιχο με τουρκική ομοιοκαταληξία: «Υπαπαντή Υπαπαντή ή Παπαντή Παπαντή, Γιορτουλάρ καπαντή» δηλαδή, ήρθε η Υπαπαντή και έκλεισαν οι γιορτές. Με την Υπαπαντή του Σωτήρος Χριστού ολοκληρώνεται ο μεγάλος κύκλος των εορτών του Δωδεκαημέρου). Έτσι αισθάνονταν κάποιο ξαλάφρωμα από την συρροή των εορτών που πέρασαν.
Του Οσίου Ζήνωνος και του Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους την 10η του μήνα. Ο όσιος Ζήνων ο γραμματοκομιστής (345-395) από τον Πόντο ο οποίος υπήρξε αρχιγραμματέας του αυτοκράτορα Ουάλη. Με το όνομα αυτό υπάρχουν ακόμη άλλοι 20 άγιοι στην Ορθόδοξη εκκλησία ως ομολογητές και μάρτυρες. Παλαιότερα τον άγιο Ζήνωνα τον γιόρταζαν οι ταχυδρομικοί αλλά ο εορτασμός αυτός καταργήθηκε.
Ιερομάρτυρας Βλάσιος, την 11η του μήνα. Με καταγωγή από τον Πόντο ο Ιερομάρτυς Βλάσιος ήταν γιατρός που θεράπευε δωρεάν τον κόσμο. Μαρτύρησε το 305 μ.Χ.
Του Αγίου Θεοδώρου Τήρωνος του Μεγαλομάρτυρος την 17η του μήνα. Μαρτύρησε το 361 επι Ιουλιανού. Τον τιμούσαν πολύ στον Πόντο μαζί με τον Άγιο Θεόδωρο τον Στρατηλάτη. Ο Θεόδωρος ονομαζόταν Τήρων επειδή ανήκε σαν κρυπτοχριστιανός αξιωματικός στο Τηρωνικό Τάγμα. Η Παρθένα Γαλανίδου γεννημένη το 1911 στον Πόντο παραδίδει την παρακάτω προσευχή στους Άγιους Θεόδωρους που τους πίστευαν ως άγιους της τύχης: «Άγιοι Θεόδωροι, καλοί και θαυματουργοί, εκεί που πάτε και τις τύχες συναντάτε, αν δείτε και τη δική μου να μου τη διπλοχαιρετάτε, αν κάθεται να σηκωθεί, κι αν σηκωθεί να τρέξει, να σχίσει όρη και βουνά, να' ρθει να με παντρέψει» Η Ιερά Μονή του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος της Αργυρουπόλεως (Χαλδίας) του Πόντου
Ά και Β΄ εύρεση της Τιμίας κεφαλής (κάρας) του Αγίου Ενδόξου Προφήτου Προδρόμου την 24η του μήνα.
Πηγή για τα λαογραφικά των μηνών του έτους αποτελεί η ανεπανάληπτη εργασία της κυρίας Έλσας Γαλανίδου - Μπαλφούσια, έκδοση της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών του Αρχείου του Πόντου, (παράρτημα 19, Αθήνα 1999), υπό τον τίτλο Ποντιακή Λαογραφία "Οι Τέσσερις Εποχές και οι μήνες τους".
Ποντιακή Ιστορία & Λαογραφία - Βασίλειος Β. Πολατίδης - www.kotsari.com
